Læknablaðið

Ukioqatigiit

Læknablaðið - jan 2021, Qupperneq 45

Læknablaðið - jan 2021, Qupperneq 45
L ÆK N A BL AÐIÐ 2021/107 45 F R Á E M B Æ T T I L A N D L Æ K N I S 3 6 . P I S T I L L Notkun lyfja í flestum lyfjaflokkum er áþekk meðal Norðurlandaþjóðanna ef frá er talin notkun tauga- og geðlyfja sem hef- ur lengi verið hæst á Íslandi.1 Munurinn skýrist að einhverju leyti af því að fleiri einstaklingar fá ávísað tauga- og geðlyf- jum á Íslandi (mynd 1). Árið 2019 fengu 36% Íslendinga ávísað einu eða fleiri lyfj- um úr flokki tauga- og geðlyfja en 27-29% einstaklinga fengu ávísað á hinum Norð- urlöndunum. Frá árinu 2017 hefur heldur dregið úr fjölda notenda á Íslandi en ef hlutfallslega jafn margir notuðu lyfin hér á landi og í Danmörku hefðu 26.000 færri Íslendingar fengið lyfin árið 2019. Notkun- in er mjög áþekk á hinum Norðurlöndun- um og hefur lítið breyst undanfarin ár. Munurinn á fjölda einstaklinga í löndunum er mismunandi á milli undir- flokka tauga- og geðlyfja (sjá mynd 2) en athygli vekur að Danmörk er með hlut- fallslega fæsta notendur í öllum flokkum en Danir eru næst hæstir í heildarhlutfalli einstaklinga sem fá tauga- og geðlyf. Þetta bendir til þess að fjöllyfjanotkun tauga- og geðlyfja sé mismikil innan landanna, sem gæti verið rannsóknarefni. Áberandi flestir notendur örvandi lyfja eru á Íslandi en nærri þrefalt fleiri fá lyfin hér á landi miðað við fjölda notenda hjá næstu þjóð. Frá árinu 2017 hefur notkun sumra tauga- og geðlyfja á Íslandi heldur minnkað en það er þó enn langt frá því að notkunin verði sambærileg og meðal annarra Norðurlandaþjóða. Mörg tauga- og geðlyf teljast ávanabindandi og er vitað að einhver hópur einstaklinga notar lyfin óhóflega; í of miklu magni og/eða of lengi. Þegar einstaklingar byrja notkun ávana- bindandi lyfja er alltaf einhver hætta á að þeir ánetjist lyfjunum. Afleiðingar óhóf- legrar notkunar birtast á margvíslegan hátt og geta bæði skert lífsgæði tímabund- ið en einnig valdið varanlegum skaða. Niðurstöður nýlegrar rannsóknar sýna að á Íslandi eru fleiri sem deyja vegna eitrana en á hinum Norðurlöndunum og Tauga- og geðlyfjanotkun á Norðurlöndum Alma Dagbjört Möller landlæknir Ólafur B. Einarsson verkefnastjóri að lyf eru ráðandi orsök andláta vegna eitrunar á Íslandi.2 Aðrar afleiðingar óhóf- legrar notkunar lyfja eru ótaldar en það er líklega til mikils að vinna, bæði heilsufars- lega og fjárhagslega, að draga enn frekar úr ávísunum tauga- og geðlyfjanotkun á Íslandi. Embætti landlæknis veit að lækn- ar halda vöku sinni er kemur að ávísunum ávanabindandi lyfja og hvetur þá til að vera sérstaklega á verði gagnvart lyfjum sem leitt geta til eitrunar og hefur emb- ættið áður vakið athygli á hættulegum lyfjablöndum.3 Heimildir 1. Nordic Welfare dataBASE - knowledge and numbers on Health and Social Protection in Nordic Countries. nowba- se.org - desember 2020. 2. Simonsen KW, Kriikku P, Thelander G, et al. Fatal poi- soning in drug addicts in the Nordic countries in 2017. Forensic Sci Int 2020; 313: 110343. 3. Jóhannsson M, Aradóttir AB, Guðmundsson LS, et al. Hættulegar lyfjablöndur. Frá Embætti landlæknis 15. pistill. Læknablaðið 2016; 102: 461. Mynd 1. Hlutfall einstaklinga sem fá ávísað tauga- og geðlyfjum á Norðurlöndum 2014-2019. Mynd 2. Fjöldi notenda helstu tauga- og geðlyfja á Norðurlöndum árið 2019.

x

Læknablaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Læknablaðið
https://timarit.is/publication/986

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.