Morgunblaðið - 19.11.2020, Blaðsíða 30

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 19. NÓVEMBER 2020
Eltak sérhæfir sig í sölu
og þjónustu á vogum
Bjóðum MESTA úrval
á Íslandi af smáum
og stórum vogum
Bolholti 4 • 105 Reykjavík • S 534 1400 • www.smartfix.is
s n j a l l t æ k j a þ j ó n u s t a
Úrval aukahluta:
Hulstur, Hleðslutæki, Snúrur,
Minniskort, USB lyklar og fleira
VIÐ GERUM VIÐ
allar tegundir síma,
spjaldtölva, tölva og dróna
Bolholt 4
BAKSVIÐ
Gunnlaugur Snær Ólafsson
gso@mbl.is
Sterkar vísbendingar eru um að ís-
lensk sjávarútvegsfyrirtæki búi til
töluvert meiri verðmæti úr hverju
lönduðu kílói af þorski en Norð-
menn áður en afurðin er flutt úr
landi. Þetta má meðal annars rekja
til þess að meiri vinnsla á sér stað
hér á landi auk þess sem meiri fjöl-
breytni er að finna í framleiðslu af-
urða, að því er fram kemur í grein-
ingum sem Sea Data Center hefur
birt að undanförnu.
Meðal þess sem fram kemur er að
útflutningsverðmæti þorskafurða
frá Íslandi á tímabilinu janúar til
ágúst á þessu ári var um 564 millj-
ónir evra, jafnvirði um 91,6 millj-
arða íslenskra króna, sem er svipað
og á sama tímabili í fyrra en 12%
meira en meðaltal síðustu þriggja
ára. Þá segir að útflutnings-
verðmæti Norðmanna á sama tíma-
bili hafi verið 651 milljón evra, sem
er um 10% minna en á sama tímabili
í fyrra og 9% minna en meðaltal síð-
ustu þriggja ára. Aðeins munar um
15% á heildarútflutningsverðmæt-
um þorskafurða milli Íslands og
Noregs.
Fjölbreyttari framleiðsla
Hins vegar var á þessu tímabili
útflutningsmagn þorskafurða frá Ís-
landi 92 þúsund tonn en 138 þúsund
tonn frá Noregi eða um 50% meira.
Útflutningsverðmæti hverra þús-
und tonna frá Íslandi var því um
6,13 milljónir evra á meðan hver
þúsund norsk tonn skiluðu Norð-
mönnum aðeins 4,72 milljónum
evra. Íslensk fyrirtæki fengu þannig
30% meira fyrir hvert útflutt tonn.
Þessi munur kann að eiga sér
margar skýringar en greinendur
Sea Data Center telja augljóst að
nýting afurðarinnar er mismunandi
milli ríkjanna og þegar rýnt er í
gögnin má sjá að á fyrstu sjö mán-
uðum ársins var stærsta útflutn-
ingsvaran (meðal þorskafurða) heil-
frystur þorskur, næst á eftir var það
saltfiskur og síðan heill ferskur
þorskur. Á sama tímabili voru þrjár
helstu útflutningsvörur íslenskra
fyrirtækja á þessu sviði ferskir
skammtar, frosin flök og frosnir
skammtar.
Þá stóðu þrjár helstu útflutnings-
vörur Norðmanna fyrir um 61% af
útflutningsverðmæti norskra þorsk-
afurða, en á sama tíma stóðu þrjár
helstu útflutningsvörur Íslendinga
fyrir 40 % heildarverðmæti útfluttra
þorskafurða. „Þetta sýnir fjöl-
breyttari framleiðslu á Íslandi en í
Noregi,“ segir í einni greiningu
fyrirtækisins.
Önnur aðferð skilar
sömu niðurstöðu
Málið virðist hins vegar ekki klippt
og skorið og gerir fyrirtækið fyrirvara
við útreikninga þar sem ýmsar breyt-
ur geta haft það í för með sér að út-
reikningar skekkjast. Bent er á að út-
flutningstölur er varða magn geta
verið á grundvelli mismunandi staðla
þar sem vöruframboðið kann að vera
mismunandi sem um sinn getur ýtt
undir frávik við útreikninga og valdið
misskilningi.
„Önnur leið er að bera saman heild-
arafla og heildarútflutnings-
verðmæti,“ segir í einu nýlegu frétta-
bréfi Sea Data Center. Þar er greint
frá því að landaður þorskafli í Noregi
hafi á árinu 2019 verið 426 þúsund
tonn, en 284 þúsund tonn á Íslandi.
Heildarverðmæti útfluttra þorsk-
afurða frá Noregi var í fyrra 1.057
milljónir evra, en 857 milljónir evra í
tilfelli íslenskra þorskafurða. Sam-
kvæmt þessu eru Norðmenn að fá að
meðaltali 2,43 evrur fyrir hvert kíló,
jafnvirði 394 íslenskra króna. Það er
töluvert minna en í tilfelli Íslendinga
sem fá að meðaltali 3,02 evrur á kíló,
jafnvirði 490 íslenskra króna. Hvert
landað kíló af þorski skilar því Íslend-
ingum 24,3% meira í útflutningstekjur
en Norðmönnum.
Nýta ódýrt vinnuafl erlendis
Það er hins vegar ekki hægt að
álykta á grundvelli fyrrnefndra
gagna að íslenskur sjávarútvegur sé
að skila meiri hagnaði þar sem flókn-
ar virðiskeðjur skipta verulegu máli.
Eins og nefnt hefur verið er útflutn-
ingur á heilum þorski frá Noregi fyr-
irferðamikill hluti af útfluttu magni
þorskafurða þaðan. Þorskurinn er
því ekki unninn í heimahögum í eins
miklum mæli og tíðkast hér á landi.
Þessir samkeppnisaðilar íslenskra
sjávarútvegsfyrirtækja nýta sér hins
vegar ódýrt vinnuafl erlendis við
vinnslu hráefnisins.
Franska sjónvarpsstöðin France 5
birti fyrr á þessu ári heimildarmynd
þar sem sýnt var hvernig norskur
þorskur er sendur í heilu lagi til Kína
þar sem hann er unninn og spraut-
aður með rotvarnarefnum áður en
hann er sendur aftur til Evrópu.
Fram kom í umfjöllun norska rík-
issjónvarpsins NRK um málið að
umræddur þorskur, sem hefur verið
unninn í Kína og með ríflega 15 þús-
und kílómetra siglingu að baki, er
merktur með MSC-umhverfisvott-
uninni í sænskum dagvöruversl-
unum. Merkið vottar sjálfbærni veið-
anna en nær ekki til þeirrar losunar
sem á sér stað við flutninga.
Þessi tilhögun Norðmanna er ekki
einsdæmi og var sagt frá því í janúar
síðastliðnum að í breskum dag-
vöruverslunum er að finna breskan
þorsk sem hefur verið unninn í Kína af
verkafólki með um 320 íslenskar krón-
ur í dagslaun.
Útflutningsverð-
mæti þorskafurða
Janúar-ágúst 2020
4,72
6,13
H
e
im
ild
: S
ea
D
a
ta
C
e
n
te
r
Þús. tonn Millj. evra Þús. tonn Millj. evra
138 651 92 564
Noregur Ísland
€/kg
Íslendingar fá meira fyrir þorskinn
Vinnsla Styðjast þarf við tæknivæðingu fiskvinnslunnar í samkeppninni við þá sem nýta ódýrt vinnuafl erlendis.
 Skilar Íslendingum meiri útflutningsverðmætum en Norðmönnum  Íslenskur þorskur í meiri
mæli í vinnslu heimafyrir  Munar 24,3% á hvert landað kíló  Norskur fiskur m.a. unninn í Kína
Afurðaverð á markaði
17. nóv. 2020, meðalverð, kr./kg
Þorskur, óslægður 367,87
Þorskur, slægður 311,57
Ýsa, óslægð 335,73
Ýsa, slægð 286,03
Ufsi, óslægður 63,82
Ufsi, slægður 162,17
Gullkarfi 238,02
Blálanga, slægð 164,57
Langa, óslægð 221,76
Langa, slægð 200,44
Keila, óslægð 68,51
Keila, slægð 74,18
Steinbítur, óslægður 118,00
Steinbítur, slægður 447,55
Skötuselur, slægður 553,52
Grálúða, slægð 486,84
Skarkoli, slægður 487,73
Þykkvalúra, slægð 528,35
Sandkoli, óslægður 103,00
Bleikja, flök 1.442,33
Gellur 1.120,80
Hámeri, slægður 50,00
Hlýri, óslægður 352,00
Hlýri, slægður 372,36
Lúða, slægð 456,34
Lýr, óslægður 38,00
Lýsa, óslægð 21,45
Lýsa, slægð 113,00
Skata, slægð 120,00
Stórkjafta, slægð 130,42
Tindaskata, óslægð 5,00
Undirmálsýsa, óslægð 63,58
Undirmálsýsa, slægð 84,00
Undirmálsþorskur, óslægður 94,31
Undirmálsþorskur, slægður 132,99