Iðjuþjálfinn - 2020, Blaðsíða 12

Iðjuþjálfinn - 2020, Blaðsíða 12
12Iðjuþjálfinn 1/2020 að fást við í íslensku samfélagi og rennir það stoðum undir innihaldsréttmæti hans. Þátttakendur ítrekuðu líka að hlutverkin væru misjafnlega umfangsmikil og sum, líkt og fjölskylduhlutverkið, væru samsett úr fleiri ólíkum hlutverkum, t.d. maki og foreldri. Þetta er réttmæt ábending sem ekki er þó mögulegt að bregðast við þar sem verklagsreglurnar kveða á um að eingöngu megi taka út hlutverk en ekki bæta neinum við (Van Antwerp o.fl., 2016). Þessi ábending gefur tilefni til umhugsunar um hvort þetta rýri innihaldsréttmæti listans. Almenn sátt var um kvarðana. Skjólstæðingarnir notuðu þá eins og til var ætlast með einni undantekningu þar sem viðkomandi langaði til að gegna tilgreindu hlutverki en gaf það ekki til kynna vegna þess að hann taldi sig ekki færan um það á þessum tímapunkti. Hér virðist um misskilning að ræða sem ætti að koma fram í umræðum við iðjuþjálfa. En eins og fram hefur komið eru slíkar samræður nauðsynlegar, hvort sem er meðan á fyrirlögn stendur eða eftir á. Umræðurnar skapa tækifæri fyrir iðjuþjálfa til að tengjast og kynnast skjólstæðingi og ákveða næstu skref. Hvað varðar notagildi listans voru iðjuþjálfar og skjólstæðingar sammála um að hann snúist um mikilvæg málefni sem nauðsynlegt er að skoða ofan í kjölinn. Iðjuþjálfunum fannst hann skýr og gefa góða og heildstæða mynd af skjólstæðingum sem iðjuverum. Þar sem alla jafna er fljótlegt að leggja hann fyrir hentar hann vel til að nota í fyrsta viðtali. Iðjuþjálfarnir sögðu niðurstöðurnar hvetja til umræðna, veita innsýn í og auka skilning á hlutverkum skjól- stæðinga frá þeirra sjónarhóli en slíkt er undirstaða þess að unnt sé að leggja drög að skjólstæðingsmiðaðri íhlutunaráætlun (Guðrún Pálmadóttir, 2008). Samsvarandi niðurstöður er að finna í rannsókn Scott o.fl. (2019) þar sem þátttakendur voru iðjuþjálfar og iðju- þjálfanemar. Varast ber samt að ofmeta hvaða ályktanir er hægt að draga út frá niðurstöðum listans. Hafa ber í huga að Hlutverkalistinn er skimunarverkfæri og því nauðsynlegt að nota önnur matstæki til að skoða hvaða þættir hindra eða ýta undir þátttöku skjólstæðinga. Slíkar upplýsingar leggja frekari grunn að íhlutunaráætlun. Þá þarf einnig að grípa til annarra vel staðlaðra matstækja til að mæla árangur þjónustunnar. Dæmin sem skjólstæðingar gáfu um hlutverk sín voru flokkuð í takt við skilgreiningar MOHO á mismunandi stigum iðju. Af þessum 397 dæmum tilheyrðu 63,2% þátttöku og 22,4% framkvæmd en aðeins 0,5% framkvæmdaþáttum. Athygli vakti að 13,9% dæma voru óljós eða áttu ekki við. Hugsanlega hefði mátt koma í veg fyrir þetta með frekara samtali milli iðjuþjálfa og skjólstæðings. Þessi ónothæfu dæmi vekja upp spurningar um skilning þeirra sem svöruðu listanum og einnig um hvort útskýringar iðjuþjálfanna í rannsókninni eða fyrirmælin sem þeir fengu hafi verið nægilega skýr. Í alþjóðlegri rannsókn Bonsaksen o.fl. (2015) voru niðurstöður ólíkar þeim íslensku. Þar tilheyrðu einungis 33% dæma þátttöku og 65% framkvæmd en þátttakendur voru frá sex löndum. Þegar horft er til niðurstaðna frá einstökum löndum í þeirri rannsókn eru þær mjög ólíkar. Ástæður fyrir þessum mun geta verið mismunandi orðalag spurninga, t.d. „nefndu dæmi um hlutverk þitt sem nemandi“ eða „nefndu hvað þú gerir í nemendahlutverkinu“. Það fyrra lýsir þátttöku á meðan hið síðara lýsir framkvæmd. Annað sem gæti hafa stuðlað að þessum mun er flokkun dæma eftir skil- greiningum MOHO, sem stundum getur verið erfið og því rýrt gildi niðurstaðna. Það má þó álykta, út frá niðurstöðum rannsóknar Bonsaksen o.fl. og þessarar rannsóknar, að dæmi skjólstæðinga tengist tveimur efstu stigum iðju samkvæmt MOHO, þ.e. þátttöku og framkvæmd. Þessi rannsókn gefur vísbendingar um sýndarréttmæti, innihald s- réttmæti og notagildi íslenskrar útgáfu matstækisins Hlutverka- listinn: Þátttaka og sátt. Listinn var þýddur samkvæmt viður- kenndum aðferðum en slíkt er forsenda þess að matstæki haldi sem best mælifræðilegum eiginleikum milli málsvæða (Einar Guðmundsson, 2005–2006; International Test Commission, 2001). Hlutverkalistinn ætti að nýtast iðjuþjálfum á Íslandi vel. Með honum hafa þeir fengið réttmætt matstæki í hendur sem dugar vel, bæði í vinnu með skjólstæðingum og í rannsóknum. Listinn beinist að einu meginviðfangsefni iðjuþjálfa sem er þátttaka fólks á öllum sviðum samfélagsins. Hlutverkalistinn nýtist ekki eingöngu innan iðjuþjálfunar heldur einnig í samstarfi við aðrar heilbrigðisstéttir þar sem hlutverkin á listanum ríma við athafna- og þátttökuhluta ICF (Taylor, 2017; Meidert o.fl., 2018) og samsvara þátttöku og fram- kvæmd iðju innan MOHO (Taylor, 2017). Helstu takmarkanir rannsóknarinnar eru hvað þátttakendur voru fáir en fimm iðjuþjálfar lögðu listann fyrir 25 notendur iðjuþjálfunar. Flokkun dæma um hlutverk var nokkuð vandasöm þar sem stundum var erfitt að greina á milli hver tilheyrðu þátttöku og hver framkvæmd og þar að auki voru nokkuð mörg dæmi óljós eða óskýr. Skjólstæðingarnir komu eingöngu að prófun matslistans en ekkert að þýðingarferlinu. Hvort það hefði breytt einhverju er óvíst. Framtíðarrannsóknir gætu hugsanlega tengst því að fá betri innsýn í skilning skjólstæðinga og iðjuþjálfa á inntaki listans með því t.d. að eiga ígrunduð samtöl við þá. Einnig er vert að rannsaka réttmæti frekar og áreiðanleika íslenskrar útgáfu hans ásamt að skoða hlutverk ólíkra hópa samfélagsins. Ákjósanlegt væri að hafa rafræna útgáfu á íslensku til að auðvelda fyrirlögn. Til stendur að útbúa flæðirit með ítarspurningum til að aðstoða iðjuþjálfa sem leggja listann fyrir. Þakkarorð Greinarhöfundar þakka öllum þeim er lögðu rannsókninni lið, skjólstæðingum iðjuþjálfa og þeim Elínu Maríu Heiðberg, Gunnhildi Gísladóttur, Halldóru Sigríði Sigurðardóttur, Helgu Magneu Þorbjarnardóttur, Herdísi Halldórsdóttur, Huldu Þóreyju Gísla- dóttur, Jóhönnu Ósk Snædal, Jónínu Helgadóttur, Karen Björg Gunnarsdóttur, Maren Ósk Sveinbjörnsdóttur, Sif Þórsdóttur, Sigríði Jónsdóttur, Sólrúnu Óladóttur og Valerie Harris. Sérstakar þakkir fær Guðrún Pálmadóttir. HEIMILDIR Aslaksen, M., Scott, P. J., Haglund, L., Ellingham, B. og Bonsaksen, T. (2014). Occupational therapy process in a psychiatric hospital. Using the Role Checklist 2: Quality of performance. Ergoterapeuten #4, 38-45. Beatty, P. C. og Willis, G. G. (2007). Research synthesis: The practice of cognitive interviewing. Public Opinion Quarterly, 71, 287-311. http://dx.doi.org/10.1093/ poq/nfm006 Bonsaksen, T., Meiert, U., Schuman, D., Kvarsnes, H., Haglund, L., Prior, S., Forsyth, K., Takashi, Y. og Scott, P. (2015). Does the Role Checklist measure occupational participation? The Open Journal of Occupational Therapy, 3(3), Article 2. http://doi.org/10.15453/2168-6408.1175 Brynja Örlygsdóttir og Erla Kolbrún Svavarsdóttir. (2005). Alþjóðlegar og þvermenningarlegar rannsóknir: Aðferðir við þýðingar á mælitækjum. Tímarit hjúkrunarfræðinga, 3(1), 8-14. Colón, H. og Haertlein, C. (2002). Spanish translation of the Role Checklist. American Journal of Occupational Therapy, 56(5), 586-589. http://doi.org/ 10.5014/ajot.56.5.586 Cordeiro, J. R, Camerlier, A., Oakley, F. og Jardim, J. R., (2007). Cross-cultural reproducibility of the Brazilian Portuguese version of the Role Checklist for persons with chronic obstructive pulmonary disease. The American Journal of
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56

x

Iðjuþjálfinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Iðjuþjálfinn
https://timarit.is/publication/1164

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.