Iðjuþjálfinn - 2020, Qupperneq 40

40
GREIN
Iðjuþjálfinn 1/2020
Gullveig Ösp Magnadóttir,
Iðjuþjálfi hjá Heilbrigðisstofnun
Austurlands
Hugmyndin að þessum pistli kviknaði út frá hugsunum og
samræðum sem ég hef átt við aðrar fagstéttir og af þeim
námskeiðum sem ég hef sótt. Þekking mín og samstarfsfélaga,
reynsla og öryggi hefur þróast, en samt sem áður tel ég að ýmislegt
megi betur fara og langar að deila með ykkur mínum vangaveltum
og reynslu.
Að loknu námi gerði ég mér grein fyrir að vinnustaðir, samfélagið og
væntingar annarra myndu móta mig að ákveðnu leiti. Ég hef alltaf
reynt að halda í mína sýn sem iðjuþjálfi, en út frá hugmyndum og
væntingum annarra starfsstétta hef ég þó gjarnan staðið mig að því
að velta fyrir mér spurningunni “er þetta mitt hlutverk?”, „er ég að
verða samdauna hefðunum í kringum mig?“
Ég hef reynt að minna mig á hvað ég á að vera að gera, ég er ekki
sjúkraþjálfari, sjúkraliði, sálfræðingur eða hjúkrunarfræðingur. Ég
ætti að vera að horfa á iðjuna, virknina, áhugann, viljann, hlutverkin
og umhverfið.
Skilgreining á hugtakinu iðja, er að iðja sé allt það sem fólk tekur
sér fyrir hendur í þeim tilgangi að annast sig og sína, njóta lífsins og
leggja sitt af mörkum til samfélagsins (Kristjana Fenger og Guðrún
Pálmadóttir, 2011). Ef þetta er iðja, hvert er þá hlutverk iðjuþjálfa í
þessu ljósi? Hlutverk iðjuþjálfa er að auðvelda einstaklingum,
hópum og almenningi að taka virkan þátt í og móta þá iðju sem er
þeim mikilvæg og stuðlar að auknu sjálfstæði og lífsfyllingu. Að
vinna með einstaklingi eða hóp að iðjumiðuðu markmiði sem
skiptir hann máli. Forsenda þess að iðjuþjálfar geti sinnt hlutverki
sínu er að þeir hugsi iðjumiðað og hafi iðjumiðaða sýn og
skjólstæðingsmiðaða nálgun sem forgrunn í starfi.
AÐ HEFJA STÖRF SEM IÐJUÞJÁLFI,
ÓMÓTUÐ ÞÓ MEÐ STERKAR SKOÐANIR.
Fyrstu mánuðina sem ný útskrifaður iðjuþjálfi í starfi gekk ég
samviskusamlega tvisvar í viku út í félagsmiðstöð aldraðra hjá
sveitafélaginu mínu og var með stólaleikfimi fyrir hóp sem þangað
sótti þjónustu. Hópur sem ég vissi lítið sem ekkert um og var ekki
meðal minna skjólstæðinga. Ég man ekki til þess að hafa lært neitt
um að iðjuþjálfar sinntu stólaleikfimi. Jú, það var stólaleikfimi á
tveimur af þeim stöðum þar sem ég sótti vettvangsnám, en henni
var ekki stjórnað af iðjuþjálfum. Ég gerði mér grein fyrir að
stólaleikfimin styður við hreyfigetu fólks sem svo hjálpar því að
viðhalda getu við ýmiskonar iðju, en samt sem áður, “er þetta mitt
hlutverk?”. „Er ég að vinna með einstaklingum að fyrir fram
ákveðnum markmiðum?“ „Tengjast leiðbeiningar mínar í
stólaleikfimi því sem fólk þarf að gera eða langar að geta gert?“ Mér
fannst ég þarna vera að sinna verkefni sem ég hafði hvorki
sérþekkingu á eða reynslu í þó að sjálfsögðu hafi ég leitað mér
upplýsinga, notað hugmyndaflugið og skoðað ýmsar æfingar sem
ég taldi að gætu gagnast hópnum. Eftir umræður á vinnustaðnum
komumst við að þeirri niðurstöðu að við teygjum okkur stundum
langt í starfi. Stundum græðum við á því bæði faglega og persónlega
en við þurfum líka að geta dregið mörkin þegar við teljum t.d. að
kraftar okkar nýtist betur annarsstaðar.
NOTKUN MATSTÆKJA.
Brenda Merrit og Gill Chard sem héldu námskeið í notkun
matstækisins AMPS fyrir íslenska iðjuþjálfa árið 2019 brýndu fyrir
okkur þátttakendunum að halda fast í hlutverk okkar sem iðjuþjálfar
og gera greinarmun á iðjumatstækjum og matstækjum sem notuð
eru þvert á fagstéttir. Þær leggja m.a. áherslu á mikilvægi þess að
leggja fyrir iðjumatstæki í stað þess að nota einungis matstæki sem
einblína á líkamsstarfssemi (e.body-functions). Eins og kemur fram
í viðtali við þær í Iðjuþjálfanum 1/2019. árg 40. Ég velti fyrir mér
hvers vegna við iðjuþjálfar notum matstæki sem aðrar fagstéttir
nota einnig í svo í miklum mæli s.s. MMSE og Barthel. Er það vegna
hefðarinnar á vinnustaðnum og væntinga frá samfélaginu og óska
um að fá tölur sem t.d. eru notaðar í vistunarmat? Er það vegna
hæfileika okkar iðjuþjálfa og reynslu í að leggja mat á færni
einstaklinga? Er það ekki okkar sem iðjuþjálfa að ákveða hvaða
matstæki við leggjum fyrir til þess að fá þær upplýsingar sem við
teljum að gagnist best? Er það annarra fagstétta að ákveða hvað
iðjuþjálfar eiga að meta til að fá upplýsingar sem gagnast
aðstæðum? Við höfum mörg hver reynsluna og þekkinguna þar á
bak við til þess að túlka og greina niðurstöður þess matstækis sem
við leggjum fyrir hvort sem við erum að nota iðjumiðað matstæki
eða matstæki sem notuð eru af fleiri fagstéttum. Þó velti ég fyrir
mér að ef okkar aðkoma að skjólstæðingnum er einungis til að
leggja mat á vitræna færni eða líkamsstarfsemi út frá slíkum
matstækjum/mötum til þess að upplýsingarnar gagnist öðrum,
erum við þá á réttri leið?
NÁMSKEIÐ ANNE G. FISHER
Anne G. Fisher hélt námskeið fyrir iðjuþjálfa hér á landi í mars
síðastliðnum sem bar yfirskriftina “Powerful Practice: Plannig and
VANGAVELTUR
UM FAGÍMYND IÐJUÞJÁLFA
Gullveig Ösp