Fjarðarfréttir - 01.12.1985, Blaðsíða 43

FJARÐARFRÉTTIR
43
Andrés í Ásbúð
Andrés rakari Johnson var um langt skeið einn kunnasti borgari
þessa bæjar. Hann keypti Ásbúð, lítið kot í Suðurbænum, og safnaði
þangað margs konar munum. Hann var mikill safnari þjóðlegra hluta
og ýmissa fleiri gripa eins og sjá má í Þjóðminjasafni. Andrés setti
saman vísur og kviðlinga og yfir dyrum í Ásbúð stóð þessi visa með
miklu flúri: £g ö' heima utan við
ólánskjörin hörðu.
Ásbúð heitir heimilið
himnaríki á jörðu.
Andrés var á margan hátt all sérstæður í töktum og tilsvörum. Rak-
arastofa hans var lengi í kjallaranum á Hótel Hafnarfjörður. Þar var oft
slegið í slag því Andrés var mikill spilamður. Rakarastofan var því spila-
staður jafnframt og spilafélagar Andrésar þar fastagestir. Oft var
Andrés að spila þegar viðskiptavinir komu að fá rakstur eða klippingu
og þurfti þá annar að hlaupa í skarðið fyrir hann meðan hann sinnti
starfi sínu. En hugurinn var þá oft kyrr við spilin og leit hann til með
staðgengli sínum meðan hann var að raka eða klippa. Kunnugir voru
þessu vanir og fengust ekki um.
Eitt sinn kom aðkomumaður í rakarastofuna að fá sig rakaðan. Mun
hann hafa gist á hótelinu um nóttina og þótt hæg heimatökin að láta
raka sig.
Andrés var að spila þegar maðurinn kom og fékk öðrum manni spil
sín og tók að sinna aðkomumanni. En það fór eins og fyrri daginn að
Andrési varð tíðlitið á spil sín í höndum staðgengilsins og kom það ekki
að sök meðan hann var að sápa manninn. Að því loknu bregður hann
hnífnum á vanga mannsins en um leið verður honum litið á útslátt
félaga síns. Hann gýs þá, stígur aftur á bak og æpir skrækri röddu:
Bölvaður asni ertu, maður, ekki tíuna, ekki tíuna, bjáninn þinn.
Síðan snýr hann aftur að manninum í stólnum, bregður hnífnum
snöggt á háls honum og heldur áfram að þrusa yfir flónsku spilamanns-
ins. Manninum í stólnum líst þá ekki á blikuna og spyr með nokkrum
þunga hvort hann vilji ekki hafa hugann við raksturinn. Andrés bregst
þá ókvæða við, þrífur af manninum hlífðardúkinn og skrækir espur:
„Út með þig, mannkerti. Vont barn, djöfuls barn, út, út með þig“
Maðurinn hrökklast upp úr stólnum og skundar til dyra með sápuna
öðru megin á andlitinu en Andrés ýtir á eftir honum út og tautar í
sífellu: „Vont barn, djöfuls barn, út, útí‘
Jóngeir D. Eyrbekk
Ég man vel fyrsta tilsvar Jóngeirs D. Eyrbekks sem fékk mér furðu
og e.t.v. nokkurrar hneykslunar. Seinna vandist ég ýmsu frá honum.
Þetta var í fyrsta sinn sem ég fór á árshátíð verkamannafélagsins
Hlífar. Hef ég þá verið um fermingu.
Það var siður í þá daga á öllum árshátíðum að hafa sameiginlega
kaffidrykkju og mörg skemmtiatriði og ræðuhöld undir borðum.
Þannig var þetta einnig að þessu sinni.
Síðasta atriði á skemmtiskránni var svokölluð skrautsýning. Var
þetta hátíðlegt atriði úr kvæði og kvæðið flutt af ungri og glæsilegri
stúlku með leikaratilburðum.
Undir lok sýningarinnar gengu tveir menn í salinn og fóru ekkert sér-
lega hljóðlega. Annar þeirra var Jóngeir. Báðir voru þeir eitthvað við
skál. Þeir staðnæmdust við dyrnar því að hálfdimmt var í salnum og
hvert sæti skipað. Allir voru hljóðir og hátíðlegir. En um það bil sem
blómarósin á sviðinu er að Ijúka við að þylja kvæðið gengur Jóngeir að
konu sem sat á bekk næst dyrum, ávarpar hana stundarhátt svo vel
mátti heyra um allan sal og segir:
Æ, færðu þig svona um hálft rassgat, heillin.
Má nærri geta hvernig þetta kom heim og saman við andaktugan
hátíðleikann í salnum!
Séra Þorvaldur og Hermann
Guðmundsson
Einn eftirminnilegasti kennari minn á lífsleiðinni er sr. Þorvaldur
Jakobsson sem kenndi mér alla þrjá vetur mína í Flensborg. Hann var
afi Vigdísar forseta. Sr. Þorvaldur var frábær kennari og hef ég alla tíð
búið að kennslu hans, sérstaklega íslenskukennslunni. Hann kenndi
einnig stærðfræði en við hana lagði ég minni rækt í efri bekkjunum.
Sr. Þorvaldur var óneitanlega töluvert sérkennilegur persónuleiki.
Hann gat verið hæðinn í athugasemdum við nemendur og stundum all-
meinlegur, einkum ef honum fannst þeir kasta höndum til úrlausna eða
leggja sig minna fram við verkefni en þeir áttu að geta. Hæðni sinni
beitti hann mest við nemendur í fyrsta bekk, dró að mun úr henni í
öðrum bekk en í þriðja bekk var hann miklu Ijúfari í orðum.
Hermann Guðmundsson var bekkjarbróðir minn í Flensborg og
hann var sannkallað salt í grautinn. Hef ég oft hugleitt það síðar á
ævinni hvað lífið hefði orðið fábreytilegra í Flensborg á tímum kreppu
og takmarkaðra möguleika til athafna utan náms ef hans hefði ekki
notið við. Það mun ekki fjarri sanni að hann hefði mátt rækja námið
betur, en honum var og er hins vegar margt það til Iista lagt sem mörgum
svokölluðum námsmönnum er ekki gefið. Tiltektir hans og uppáfinn-
ingar í vanagangi daglegra anna voru félögum hans oftlega mikil upp-
spretta kátínu og notalegra dægradvala. Ekki má skilja þetta svo að
Hermann væri prakkari; hann var bara öðru vísi en þeir unglingar sem
gengu eftir fyrirfram Iagðri snúru og framdi ýmis uppátæki sem öðrum
komu ekki til hugar. Illkvittinn var hann aldrei og níddist ekki á minni
máttar.
Þeir Sr. Þorvaldur og Hermann elduðu stundum grátt silfur saman,
að sjálfsögðu einungis í orðum. Hermanni varð sjaldan svarafátt. Ég
man vel hvernig þeir kynntust hvor öðrum. Það var á fyrstu vikum
okkar í Flensborg. Sr. Þorvaldur hafði lagt fyrir okkur málfræðigrein-
ingu sem heimaverkefni. Hann hafði þann hátt á að taka einn nemanda
upp að kennaraborðinu og fara rækilega í verkefni hans með viðeigandi
athugasemdum. Ekki voru þær athugasemdir allar þægilegar og blés
hann þá jafnan í yfirskeggið ef hann lagði áherslu á eitthvað sérstakt.
Nú kallar hann Hermann upp að kennaraborðinu og tekur að lesa úr
verkefnabók hans.
Viðtengingar/íöí/m; les hann og púar í skeggið. Hvers konar hattur
er nú það?
Hermann lítur fyrst niður fyrir sig, réttir svo úr sér og gjóar á sr.
Þorvald sínum stóru, opnu sjónum.
Viðtengingarhattur, segir hann fljótmæltur. Það hlýtur sko að vera
skrýtinn hattur. — Síðan skrimti í honum hláturkjöltur.
Sr. Þorvaldur horfir á hann um stund, fær honum svo bókina þegj-
andi og það vottaði fyrir brosi undir skegginu.
Næst þegar hann skilaði okkur heimaverkefnum rétti hann Her-
manni bókina með þessum orðum:
Það vantar ekki kommurnar hjá yður núna.
Hermann hafði hvorki sparað blek né tilþrif í punkta og kommur yfir
stafi í þetta sinn.
Jens fisksali
Jens Kristánsson var lengi búsettur hér í bænum, málhress maður og
oft skemmtilegur í tali, jafnan reiðubúinn að berja í brestina þótt á móti
blési. Hann var lengi fisksali og þótti hressilegur og léttur í svörum við
viðskiptavinina.
Eitt sinn kemur kona í fiskbúðina til Jens og spyr hann hvort ýsan
sem á boðstólum var sé ný og góð. Jens bregður snöggt við og svarar:
Ég skal segja þér það, frú mín góð, að þetta er úrvalsfiskur, ég borð-
aði þessa ýsu sjálfur í gærkvöldi og hún er afbragð.
Svarið hentu gárungarnir á Iofti og höfðu að gamanmálum. Hannes
hét maður sem þá var búsettur hér í bæ Jónsson og kenndi sig við Spá-
konufell. Hann var einnig fisksali um skeið. Hannes var hagmæltur og
lét oft fjúka í kviðlingum. Hann orti um þessi tilsvör Jens:
Upp úr sjónum er hún glær
— innti Jens við frúna —
ýsan sem ég át í gœr
— er til sölu núna.
Jónas í Klofa
Og þá má ekki gleyma gömlu sögunni um Jónas í Klofa.
Það var siður í Hafnarfirði fyrr á tíð að halda svokölluð pakkhúsböll.
Voru það venjulega kaupmenn sem buðu til þessarar gleði og veittu þá
starfsmönnum sínum og vinnufólki púns. Urðu þá margir hressir og
góðglaðir sem sjaldan dreyptu á dýrum veigum.
Það gerðist á pakkhúsballi að Jónas í Klofa hafði orðið helst til þaul-
sætinn við púnsámuna svo að loks færðist yfir hann það mikill höfgi
að hann valt um sofandi.
Félagar hans lyftu honum fljótlega upp af gólfinu og hugðust bera
hann heim. En þegar þeir komu út í ferska loftið utan dyra rumskaði
Jónas lítið eitt og tautaði:
Berið mig þangað sem púnsið er, piltar.