Fjarðarfréttir - 01.12.1985, Blaðsíða 15

FJARÐARFRÉTTIR
15
meiri reynslu af þess háttar
kennslustarfi af veru minni vestra.
Tilviljun réð að ég var svo bóka-
vörður eitt ár eftir að Ólafur hætti.
Mér veitti ekki af að vinna mikið
því fram undan var dýrt framhalds-
nám.
Ég átti hlut að byggingu bóka-
safnshússins við Mjósund. Ég var
þá formaður bókasafnsstjórnar
sem var byggingarnefndin og að
hálfu leyti bæjarfulltrúi eða 1. vara-
maður í meirihlutanum. Ég setti
metnað minn í að koma upp þessu
fyrsta sérbyggða nýtískualmenn-
ingsbókasafnshúsi á landinu og ég
naut þess hvað ég átti innangengt í
bæjarstjórninni. Búið var að teikna
einnar hæðar hús þarna á lóðinni
en okkur í bókasafnsstjórn fannst
það fjarstæða að byggja svo lítið
hús. Ég fór í fjárhagsráð og fékk
leyfi fyrir annarri hæð sem við svo
leigðum Iðnskólanum til að afla
fjármuna fyrir útbúnað bókasafns-
ins. Það voru hæg heimatökin, ég
var þá orðinn formaður skóla-
nefndar Iðnskólans! Við Anna
Guðmundsdóttir sem þá var orðin
bókavörður eftir mann sinn látinn
settum metnað okkar í að gera safn-
ið sem best úr garði. Við settum líka
metnað okkar í að það yrði opnað
á hálfrar aldar afmæli kaupstaðar-
ins 1958. Það tókst með herkjum og
ég held ýmsir bæjarstjórnarmenn
hafi alls ekki gert sér grein fyrir því
hvað nýja safnið var í raun merkileg
stofnun fyrr en norrænu gestirnir
fóru að dást að því! Mér var það
einnig mikið gleðiefni að ég átti sem
bókafulltrúi ríkisins hlut að skipu-
lagningu efri hæðar bókasafns-
hússins og gat gaukað í það fáein-
um krónum.
Og þá er ég kominn að bókafull-
trúanum! Jú, jú, ég kunni vel við
mig í því starfi og þekkti öll vanda-
mál sem þá var við að etja. Það hafa
aldrei verið til nógir peningar í
bókasöfn á íslandi! Annars tók ég
að mér embætti bókafulltrúa ríkis-
ins að beiðni menntamálaráðherra,
Gylfa Þ. Gíslasonar, eða öllu heldur
ég gerði það fyrir flokkinn.
Benedikt Gröndal sem þá var vara-
formaður flokksins ef ég man rétt
þurfti að fá embætti, þingmanns-
launin þóttu þá harla lág. Mennta-
málaráðherra taldi sig ekki geta
veitt honum bókafulltrúastarfið en
hann var fjölmiðlamaður og hafði
eitthvað fengist við að láta gera
kvikmyndir svo að ráðherra taldi
allt i lagi að hann yrði forstöðu-
maður kvikmyndasafns. Hann bað
mig því að skipta um starf og raun-
ar þeir báðir. Og ég gerði það, mér
var alls ekki þvert um geð að starfa
í þágu bókasafna.
Á þeim næstum hálfum öðrum
áratug sem ég var forstöðumaður
Fræðslumyndasafns og bókafull-
trúi ríkisins voru samskipti mín við
starfssystkini og stofnanir erlendis
mjög lærdómsrík og ánægjuleg.
Árlega voru filmuvikur í ýmsum
löndum álfunnar og þær voru eins
konar námskeið í gerð, vinnslu,
gildi og dreifingu fræðslumynda.
Samvinna bókafulltrúanna á Norð-
urlöndum var náin og skemmtileg
og þeir héldu tvisvar fundi hér á
landi í minni tíð. Þetta var sannar-
lega lærdómsríkt tímabil.
En ef við snúum okkur nú að
pólitíkinni. Hver voru fyrstu af-
skipti þín á þeim vettvangi?
Ég var pólitískur frá fermingar-
aldri, gekk um það leyti í F.U.J. og
var orðinn ritari þess félags þegar ég
var í Flensborg, sjálfsagt innan við
þann aldur sem reglur sögðu til um.
Ég var þannig áhugasamur um póli-
tík frá unga aldri en ég var held ég
aldrei neinn verulegur pólitíkus,
enginn pólitískur streðill. Ég var oft
skeleggur bardagamaður í ræðu og
riti en kosningasmali var ég aldrei,
fannst alltaf fáránlegt að segja
þyrfti fólki hvað það ætti að kjósa.
Þess vegna hef ég verið fylgjandi
því að banna persónulegan áróður
og sekta fólk fyrir að kjósa ekki.
Mér hefur alltaf fundist hróplegt að
segja þurfi fólki hvaða skoðanir
það eigi að hafa. Hins vegar hef ég
sjálfur oft verið fastur fyrir og vitað
hvað ég hef fyrir satt þótt ég hafi
aldrei verið sérlega vel rækur í
flokki. Ég hef verið sósíaldemó-
krati og félagshyggjumaður síðan
ég komst til vits og ára og verð það
vafalaust til loka. En pólitíkin átti
ekki alltaf við mig og þá var gott að
vera kennari og rithöfundur. Yfir-
leitt var leitað til mín að vera í
nefndum og þess háttar störfum,
það féll mér aldrei að keppa um
slíkt við félaga mína. Ég lenti eitt
kjörtímabil næstum inn í bæjar-
stjórn, var 1. varamaður en lét
næsta varamann mæta eins oft. Ég
hafði ekki áhuga á að vera í bæjar-
stjórn þótt mér væri boðið öruggt
sæti á lista árið 1958. Ég var líka á
framboðslista til Alþingis einum
tvisvar sinnum, flaut meira að segja
inn á Alþing í tvær eða þrjár vikur
eitt árið. Ég er líklega eini þing-
maðurinn sem setið hefur á þingi án
þess að hafa sæti! Ég var vara-
maður Emils Jónssonar ráðherra á
þingi og átti sæti í neðri deild. Þá
var laust sæti handa mér. Svo var
fundur i Sameinuðu þingi, þá var
hvert sæti skipað í salnum nema
ráðherrasætið og ekki mátti ég sitja
þar. Ég fékk svo bara stól í hliðar-
herbergi og undi mér ágætlega! En
ég kunni ekkert vel við mig á
Alþingi og hafði engan metnað til
þess hlutskiptis. Síst af öllu vildi ég
berjast fyrir sæti þar og slag í próf-
kjöri gat ég alls ekki hugsað mér. Ég
hafði ekki lund eða skaphöfn til að
berjast við félaga mína, kunningja
og vini um sæti á framboðslista,
mér fannst það hreinlega fráleitt.
En ég hafði að sjálfsögðu alltaf
metnað á öðru sviði og næg verk-
efni.
En voru ekki átökin sneggri í
pólitíkinni hér í bænum áður fyrr
og blaðaútgáfa flokkanna líflegri?
Jú, ekki verður því neitað. Það
var hart barist. En allir komu nú að
mestu leyti óskaddaðir út úr því.
Það var samt heitt í kolunum og
stundum meira en góðu hófi
gegndi. En oftast var þó reynt að
sneiða hjá persónulegum illmælum
eða svívirðingum. Ég skrifaði
stundum í kosningablöð og stýrði
sumum en ég gat aldrei fengið mig
til að skamma menn persónulega,
ég vildi halda mér við orð þeirra og
gerðir. Og eftir að ég fór að kynnast
börnum andstæðinga minna í
pólitík fannst mér ég verða mildari
í þeirra garð. Ég man eftir því að eitt
sinn þegar einn félaga minna var að
segja eitthvað miður fallegt um
andstæðing okkar og smurði vel á
að mitt viðbragð var: „Hann getur
ekki verið svona afleitur, hann á
svoddan indælis telpu“.
Stundum var vegist í vísum.
í alþingiskosningunum 1934 var
mikill handagangur í öskjunni eins
og oft í kosningaslögum á þeirri tíð.
Þeir voru í kjöri bæjarfulltrúarnir
Þorleifur Jónsson ritstjóri Hamars
og Emil Jónsson bæjarstjóri. í her-
búðum jafnaðarmanna þótti
mönnum Hamar gerast helst til
djarfur í að eigna sínum mönnum
afrek sem þeir ættu engan hlut að.
Þá birtist þessi vísa í Alþýðublaði
Hafnarfjarðar og mun hafa verið
eftir Hannes Jónsson frá Spákonu-
felli þótt ekki væri þess getið:
Ihaldið nú ygglir brá
— eins og dœmin sanna,
flýgur stolnum fjöðrum á
fram til kosninganna.
í næsta Hamri kom svo kosn-
ingavísa sem eins konar svar við
þessari og hefur Þorleifur vafalaust
ort hana en hann var ágætur hag-
yrðingur eins og kunnugt er:
Kjósið ekki á þingið þremil,
þann sem vill á frelsið hemil,
lœrissveininn litla Emil
I^enins karls við fótaskemil.
Þá var ekki ennþá gerður svo
mikill munur á krötum og komm-
um. En þótt vísan sé góð og raunar
talsverð rímþraut varð hún ekki að
áhrínsorðum; Emil fékk sjaldan
betri kosningu en í þetta sinn.
Þú sast mörg ár í fræðsluráði.
Hvers er helst að minnast þaðan?
Já, ég var í fræðsluráði um tutt-
ugu ára skeið. Þaðan er margs að
minnast. Á þessu tímabili gerðist
margt í skólamálum bæjarins og ég
held að reynsla skólamannsins hafi
komið mér að gagni í störfum
mínum í ráðinu. Nýir skólar voru
reistir og tóku til starfa, eldri skól-
um var breytt o.s.frv. Vissulega voru
stundum skiptar skoðanir en þegar
upp er staðið finnst mér að oftast
hafi mál verið leyst með samkomu-
lagi. Ég var lengst í minnihluta í
fræðsluráði sem svo er kallað en ég
fann aldrei mikið fyrir því. Og það
mega félagar mínir og flokksbræð-
ur, sem kusu mig í ráðið, eiga að
þeir létu mig afskiptalausan og
sögðu mér aldrei fyrir verkum. Það
er þakkarvert af manni sem aldrei
hefur átt gott með að taka við fyrir-
skipunum þótt hann sé kannski
sæmilega samvinnuþýður ef allt fer
með felldu. Ég var einnig formaður
skólanefndar Iðnskólans í nær ald-
arfjórðung, skipaður af einum
þremur ráðherrum að mig minnir.
Mér er ljúft að minnast þess að þótt
oft hafi verið þungt fyrir fæti í mál-
efnum skólans og talsvert þurft að
basla efldist hann samt á þessu tíma-
bili að miklum mun, bæði á bók-
lega og verklega sviðinu, og er nú
meðal virtustu iðnskóla landsins.
Störf þín hjá Hjartavernd eru
ekki á allra vitorði. Hve lengi hefur
þú unnið þar?
Það mun hafa verið vorið 1971 að
formaður Hjartaverndar, dr. Sig-
urður Samúelsson, hringdi til mín