Studia Islandica - 01.06.1986, Qupperneq 168

166
fylgt formúlu raunsæissögunnar. Lokaþátturinn felur hins
vegar í sér afbrigði.
4. Lausn: Harmleikurinn er ekki biksvartur þótt vald-
boðinu takist að stía elskendunum í sundur og stúlkan
deyi. Guðlegur veruleiki opnast inn í hinn mannlega og
kemur í veg fyrir að sögunni ljúki í bölmóði eða níhílisma.
Á dánarstundu Signýjar sígur Jóni höfgi á brá og sér „svip“
hennar. Skömmu síðar fær hann bréf frá henni með svo-
felldum lokaorðum:
Eg er sátt við guð og alla menn - hann heíir fyrirgefið mér - en mundu
það, elskan mín, að biðja góðan guð fyrir þér og mér og blessuðu barninu
okkar; biddu guð um það, að við megum lifa og vera saman hjá honum,
fyrst það varð ekki hægt hér á jörðunni. (194)
Jón veit að hún hafði heimsótt hann áður en hún hvarf til
„sælli heima“. Lessi reynsla fylgir honum á þyrnibrautina,
gerir honum lífið bærilegra og sættir hann að lokum við líf-
ið og Guð. Um síðir finnur hann veginn til Signýjar / Guðs
handan hins jarðneska lífs.
Niðurstaða Jóns halta er í sjálfu sér hin sama og í Heið-
arbýlissögum Jóns Trausta: söguhetjan lifir sig í sátt við
óhamingju sína, samþykkir harmleikinn og rís með því
móti yfir hann. Forsenda þessarar lausnar er hins vegar
fólgin í opinberun hjá Jónasi. Hann upphefur samræmis-
leysi jarðlífsins með trúarjátningu, yfirskilvitlegri túlkun.
Svipaða leið fara fleiri höfundar, eins og fram kemur hér á
eftir.
V.2 Gengið í björg: Jón Trausti
Samfélagshugsun raunsæisins mótar fyrstu skáldsögur
Jóns Trausta (Guðmundar Magnússonar). Þegar frá leið
þróaðist Jón hins vegar til íhaldssemi og tók að rita sögu-
legar skáldsögur, þar sem gætir mjög hetjudýrkunar og
rómantískrar fortíðartúlkunar. Séu verk Jóns könnuð í
heild kemur þó í ljós að raunsæi hans er alla tíð rómantískt
í aðra röndina. Hér á eftir verða þekktustu skáldsögur