Fréttablaðið - 13.03.2021, Blaðsíða 22

Löng fæðing
Ásgrímur fer í þáttunum tíu í
gegnum sögu íslenskra kvik-
mynda frá
byrjun tuttug-
ustu aldar til
okkar tíma.
Fyrsta þáttinn
nefnir hann
Langa fæðingu
og þar er fjallað
um bíómyndir
sem gerðar eru
frá fyrri hluta tuttugustu aldar
fram undir lok sjötta áratugar-
ins, ásamt helstu heimildar-
myndum þessara tíma. Meðal
annars er rýnt í myndirnar
Fjalla-Eyvind, Sögu Borgarættar-
innar, Ævintýri Jóns og Gvendar,
Höddu Pöddu, Björgunarafrekið
við Látrabjarg, Síðasta bæinn í
dalnum og Sölku Völku.
RÚV sýnir fyrsta þátt af tíu í sjónvar ps-þáttaröðinni Ísland: bíóland á sunnudags-kvöld, en í þeim rekur k v i k my nd a ge r ð a r -
maðurinn Ásgrímur Sverrisson
sögu íslenskrar kvikmyndagerðar
sem er ekki styttri en svo að á annað
hundrað viðmælenda koma við
sögu í þáttunum og aðstoða hann
við að fylla upp í sögu sem er merki-
lega umfangsmikil og marglaga.
„Drottinn minn almáttugur, þetta
er náttúrlega svo gígantískt verk-
efni. Hvernig á ég að klára þetta?“
segir Ásgrímur og hlær, þegar hann
viðurkennir að þótt hann þekki við-
fangsefnið inn og út hafi verkefnið
Ísland: bíóland framkallað slíkan
verkkvíða að honum hafi í upphafi
þótt það yfirþyrmandi.
„Það má segja að heildarferlið sé
fimm ár og þar af meira og minna
stanslaus vinna í fjögur ár. Maður
hefur aldrei verið svona lengi að í
einu við eitt verkefni. Eina leiðin til
að gera það var að horfa bara á einn
dag í einu.“
Þannig tókst honum að kljúfa
ósköpin öll niður í tíu afmarkaða
efnisþætti og RÚV frumsýnir þann
fyrsta á sunnudagskvöld, þegar
hann byrjar að rekja sig gegnum
sögu íslenskra kvikmynda frá byrj-
un tuttugustu aldar til dagsins í dag.
Eða svo gott sem.
Kvikmyndasaga þjóðar
„Af því að þetta hefur ekkert verið
gert svona áður þá vildi ég í raun-
inni hafa þetta línulega frásögn
þannig að áhorfandinn gæti fylgst
með hvernig þetta varð til,“ segir Ási
og leggur áherslu á að hann hafi allt-
af hugsað þættina fyrir almenning.
„Þetta er í rauninni alþýðu-
fræðsla, skilurðu? Eða, þetta er
fyrir fólkið í landinu. Þetta er ekki
fyrir bíónörda. Ég hugsa þetta fyrir
áhorfandann heima í stofu og mig
langar að segja fólkinu þessa merki-
legu, margræðu og flóknu sögu sem
er um leið okkar saga líka.
Þetta er saga okkar allra og
margir eiga minningar um ýmsar
myndir og um leið eru þeir minntir
á ákveðin tímabil í sínu lífi þann-
ig að þetta er svona tímaferðalag
í dálítið margræðum skilningi
og stóra spurningin sem hangir
kannski yfir þessu öllu, er hvernig
íslenskum kvikmyndum hefur tek-
ist að spegla lífið í þessari íslensku
reynslu. Bæði innra með fólki, í sál
þess, og ytra, í lýsingum á umhverfi
okkar og aðstæðum.“
Í upphafi var morðið
Ási sá fyrir sér að áhorfandinn gæti
með þáttunum fengið að upplifa
hvernig kvikmyndagerðin á Íslandi
þróast og þenst út. Hvernig ákveðin
tímabil verða mjög áberandi í sög-
unni. „Og síðan bara áfangar hér
og þar þangað til hún verður að því
sem hún er í dag.“
Ekki þurfi að fjölyrða um hversu
gríðarlegum breytingum kvik-
myndagerðin hafi tekið og gildi
þá einu hvort horft er til byrjunar-
innar í upphafi 20. aldarinnar, eða
íslenska kvikmyndavorsins fyrir
einhverjum 40 árum eða svo.
„Það var náttúrlega rosalegur
munur að fara frá því að fá nánast
enga mynd árum saman. Morðsaga
kom þarna rétt á undan, 1977, og er
auðvitað tvímælalaust hluti af þessu
kvikmyndavori. Hún er vorboðinn,
ef það má orða það svo,“ segir Ási og
bendir á að næsta mynd þar á undan
hafi verið 79 af stöðinni frá 1962.
„Morðsaga fékk alveg gríðar-
lega aðsókn og svo komu fyrstu
myndirnar þremur árum síðar og
þær fengu allar alveg brjálæðislega
aðsókn. Um það bil 100 þúsund
manns bara á hverja mynd. Það
tímabil hélst síðan í nokkur ár og
svo fór svona hægt og rólega að
draga úr þessum ofboðslega áhuga
sem var í rauninni út úr öllu korti.“
Kvikmyndavorið
hófst á Morðsögu
Ásgrímur Sverrisson hefur eytt síðustu fimm árum í að taka
saman sögu íslenskrar kvikmyndagerðar. Um 100 klukkustundir
af efni enduðu í tíu þátta röð sem hefur göngu sína um helgina.
„Ég hef náttúrlega aldrei lent í eins yfirgripsmiklu verkefni sem hefur tekið jafn langan tíma,“ segir Ásgrímur
Sverrisson, um þáttaröðina Ísland: bíóland. Hann leikstýrir, skrifar handrit og er þulur. FRÉTTABLAÐIÐ/SIGTRYGGUR ARI
Ási bendir síðan á að þótt gengi
íslenskra mynda hafi verið misgott
í seinni tíð þá sé „bara raunin þegar
upp er staðið og horft yfir sviðið sú,
að áhugi Íslendinga á íslenskum
myndum er mjög mikill.“
100 klukkustundir
Ekkert virðist heldur vanta upp
á áhugann á sögu íslenskra kvik-
mynda, ef marka má viðbrögðin
sem Ási hefur fengið við hug-
myndinni að þáttunum. „RÚV tók
okkur fagnandi alveg bara strax
frá byrjun og þarna eru náttúrlega
viðtöl við meira eða minna f lesta
íslenska leikstjóra, svo er eitthvað
af gömlum viðtölum við þá sem eru
horfnir nú þegar.
Við tókum upp alveg gríðarlegt
magn af viðtölum. Ég held við séum
með einhverjar 100 klukkustundir
af viðtölum og af þeim eru kannski
fjórar til fimm í þáttaröðinni. Við
vonumst líka til þess að geta gert
það efni aðgengilegt síðar. Bara á
einhverjum vef eða eitthvað. Bara
upp á framtíðina. Söguna. Ef fólk
vill eitthvað pæla í þessu, eða fræði-
menn jafnvel stúdera þetta seinna.
Það verður að huga að aðgengi að
frumheimildum.“
Þá segist Ási vonast til þess að
þættirnir verði til þess að vekja
upp minningar, endurnýja áhuga
einhverra á eldri myndum. „Og
viðhalda þannig þessum áhuga
á íslenskri kvikmyndasögu. Hún
spannar hér um bil 120 ár núna og
þrátt fyrir að hún sé ekki mjög stór
þá er hún áhugaverð, vegna þess
einmitt að þarna er verið að segja
söguna um okkur.“
Þórarinn
Þórarinsson
thorarinn@frettabladid.is
C120.7-6 PCAD
Verð áður 34.900 kr.
Tilboðsverð
24.430 kr.
Premium 180-10
Verð áður 123.800 kr.
Tilboðsverð
86.660 kr.
C125.7-6 PC X-tra
Verð áður 32.800 kr.
Tilboðsverð
22.960 kr.
Rekstrarland | Vatnagörðum 10 | 104 Reykjavík | 515 1100 | Austurvegi 69 | 800 Selfossi | 480 1306 | Olís Njarðvík | 260 Reykjanesbæ | 420 1000 | rekstrarland.is
C135.1-8 PC
Verð áður 39.799 kr.
Tilboðsverð
27.859 kr.
LAGERHREINSUN
Á NILFISK HÁÞRÝSTIDÆLUM 30%AFSLÁTTUR
1 3 . M A R S 2 0 2 1 L A U G A R D A G U R22 H E L G I N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð
HELGIN