Þjóðmál - 01.09.2017, Qupperneq 28

26 ÞJÓÐMÁL Hausthefti 2017
Sú stefna reyndist óraunhæf og svo fór að
Sósíaldemókratar urðu NATO-sinnaðir og
eindregnir talsmenn samvinnu evrópskra
lýðræðisríkja í viðskipta- og félagsmálum.
Því er óhætt að segja að kristilegu flokkarnir
hafi haft afgerandi áhrif á stefnumótun
Sósíaldemókrata, sem aftur hefur haft áhrif
á stefnu þeirra á Norðurlöndum og mun
víðar. Þannig hvarf Alþýðuflokkurinn á Íslandi
tiltölulega snemma frá þjóðnýtingar áform-
um og fylgdi þannig fordæmi vestur-þýska
systurflokksins.
Eftir fyrstu kosningar til sambandsþingsins
í Bonn 1949 mynduðu Kristilegir ríkisstjórn
með Frjálslyndum demókrötum. Aden-
auer varð kanslari við svo búið og Erhard
efnahagsmálaráðherra, en hann var aðal-
hugmyndafræðingur þeirrar frjálslyndu efna-
hagsstefnu sem fylgt var á næstu árum. Höft
voru afnumin og tekjuskattur lækkaður veru-
lega, sem aftur ýtti undir eiginfjármyndun
hjá almenningi og fyrirtækjum. Þetta greiddi
mjög fyrir allri fjármögnun atvinnulífsins á
þeim miklu uppgangsárum sem í hönd fóru.
Ludwig Erhard var afburðafræðimaður í
hagfræði og laus við allt sem kallast gæti
sérgæska eða hagsmunapot.
Sjálfur komst hann svo að orði um þetta efni:
„Það hefur hreint engin áhrif á mig þegar
menn koma til mín og segjast vera fulltrúar
fyrir svo og svo mörg þúsund, tugþúsund
eða hundrað þúsund félagsmanna og
halda að mig reki í rogastans eða mér
standi ógn af því. Ég er búinn að gleyma
að hræðast. Mér er skynsamleg röksemd
meira virði en stærð og veldi einhvers
félagsskapar.“
Sú stefna sem þeir Erhard og Adenauer fylgdu
nefndist á þýsku soziale Markwirtschaft, sem
mætti þýða sem félagslegan markaðsbúskap.
Hugmyndafræðin byggist í grunninn á því að
frjálshyggja nítjándu aldar hafi slíka ann-
marka að hún teljist úrelt. Hún hafi leitt af sér
miklar framfarir á flestum sviðum, stóraukna
framleiðslu og vaxandi velmegun, en í kjöl-
farið hafi fylgt margs konar félagslegt misrétti
og öryggisleysi.
Forystumenn hins unga sambandslýðveldis
vildu koma á kerfi sem fæli í sér möguleika
til vaxtar á grundvelli markaðsbúskapar,
en um leið yrði girt fyrir félagslegt misrétti
og borgurunum tryggt öryggi. Mikilvægur
þáttur í hinu nýja kerfi var að tryggja sam-
keppni. Stjórnvöld yrðu að hafa yfir að ráða
úrræðum til að vinna á móti hringamyndun
og einokun. Grípum niður í skrif Erhards:
„Samkeppnin er líklegasta tækifærið til
að skapa velmegun og viðhalda henni.
Hún leiðir af sér framfarir, sem allir menn
sem neytendur verða aðnjótandi.“ – „Með
samkeppninni – í besta skilningi þess orðs
– eru framfarirnar og ágóðinn þjóð nýttur,
án þess að persónuleg atorkusemi sé
lömuð.“ – „„Hagsæld fyrir alla“ og „hagsæld
í samkeppni“ eru því í órofa samhengi; það
fyrra táknar markmiðið, hið síðara leiðina,
sem liggur að markinu.“
Ludwig Erhard, efnahagsmálaráðherra Vestur­Þýskalands
1949­1963. Hann er helsti hugmyndafræðingur að baki
stefnu Kristilegra demókrata. Hann var jafnframt vara­
kanslari frá 1957 og kanslari Vestur­Þýskalands 1963­1966.
Ludwig Erhard var
afburðafræðimaður í hagfræði
og laus við allt sem kallast gæti
sérgæska eða hagsmunapot.