Þjóðmál - 01.09.2017, Qupperneq 45

ÞJÓÐMÁL Hausthefti 2017 43
Aukin skattheimta
Og það er fleira sem veldur hugarangri.
Umsvif hins opinbera hafa aukist gífurlega
á síðustu árum og ekkert bendir til þess
að þau muni minnka. Í umræðu um fjárlög
sitjandi ríkisstjórnar ræddi Óli Björn Kárason,
þingmaður Sjálfstæðisflokksins, um stöðu
hins opinbera í áhugaverðu samhengi. Óli
Björn vísaði til þess að á síðasta ári voru
skatttekjur ríkisins 229 milljörðum kr. hærri
að raunvirði en árið 2000 og tekjuskattur
einstaklinga liðlega 58 milljörðum kr. hærri.
Virðisaukaskattur skilaði ríkissjóði tæplega
48 milljörðum kr. meira í kassann á síðasta
ári, að raunvirði, á verðlagi síðasta árs, en
aldamótaárið.
Óli Björn benti einnig á að útgjöld ríkisins
hefðu vaxið verulega á sama tíma, eða um
220 milljarða króna.
„Samkvæmt því fjárlagafrumvarpi sem hér
liggur fyrir er gert ráð fyrir að tekjuskattur
einstaklinga skili ríkissjóði rúmlega 178
milljörðum króna. Þetta er nær 17 milljarða
króna hækkun frá síðasta ári samkvæmt
ríkisreikningi,“ sagði Óli Björn.
„Virðisaukaskattur skilar 21 milljarði meira
í tekjur og í heild verða skattar á vörur og
þjónustu um 38,5 milljörðum kr. hærri á
komandi ári […] en var á liðnu ári. Í heild er
reiknað með að skatttekjur og trygginga-
gjöld verði hvorki meira né minna en
76 milljörðum og 200 milljónum betur
hærri á komandi ári en var á liðnu ári. Þetta
jafngildir um það bil 900 þús. kr. á hverja
fjögurra manna fjölskyldu.“
Þetta er mikilvæg ábending frá Óla Birni
og eðlilega velti hann upp þeirri spurningu
hvort sitjandi ríkisstjórn ætlaði virkilega að
þyngja byrðar landsmanna enn frekar með
aukinni skattheimtu, eins og fyrirliggjandi
fjárlagafrumvarp gerði ráð fyrir.
Ljóst er að áhyggjur manna um að hér væri
við völd hægrisinnaðasta ríkisstjórn frá
upphafi voru með öllu óþarfar.
Eins og Ásdís Kristjánsdóttir, forstöðumaður
efnahagssviðs SA, skrifaði um í sumarriti
Þjóðmála leit út fyrir að stefna ríkisstjórnar-
innar væri að festa í sessi skattahækkanir sem
áttu sér stað á árunum 2009-2013.
„Vörðuðu þær á sínum tíma leiðina að
hallalausum rekstri ríkissjóðs en nú þegar
tekjustofnar bólgna út á ný eru þær
meginástæða þess að Ísland hefur tekið
fram úr öðrum ríkjum í skattheimtu. Það er
spurning hvaða leið skal farin þegar til
bakslags kemur næst. Það er ekkert
svigrúm til skattahækkana í hagkerfinu,“
sagði Ásdís í grein sinni.
Þetta er rétt hjá Ásdísi. Með öðrum orðum
mætti segja að búið væri að hækka flesta skatta
í botn. Þrátt fyrir það tókst fjármálaráðherra að
boða enn frekari skattahækkanir í fyrrnefndu
fjárlagafrumvarpi. Einstaka þingmenn Sjálf-
stæðisflokksins hafa, eftir stjórnarslit, lýst því
yfir að þeir hafi ekki ætlað sér að styðja skatta-
hækkanirnar en það verður að teljast Óla Birni
til tekna að hann var sá eini sem gerði það
opinberlega fyrir stjórnarslit.
Umsvifamikill ríkisrekstur
Það er áhyggjuefni í aðdraganda kosninga að
enginn virðist ætla sér að draga saman seglin
í ríkisrekstrinum. Og það er ekki bara ríkis-
sjóður sem bólgnar út og heimtar meira.
Ríkið er alltumlykjandi. Það er nú eigandi
tveggja af þremur stærstu bönkum landsins
(og á reyndar hlut í þeim þriðja). Því til
viðbótar situr ríkið uppi með gjaldþrota
Íbúðalánasjóð og mun einn daginn þurfa
að taka það högg á sig. Ríkið á alla flugvelli
landsins og krafa er um að ríkið sjái um og
beri ábyrgð á allri innviðauppbyggingu hér á
landi. Svona mætti áfram telja.
Hins vegar má ekki mikið út af bera til að
rekstur ríkisins keyri um koll og það er ekki sjálf-
gefið að skattgreiðendur verði aflögufærir til
að taka reikninginn. Þess vegna þurfa stjórn-
málamenn að hafa þor til að taka umræðuna
um það hvort hægt sé að draga úr umsvifum
hins opinbera.