Þjóðmál - 01.09.2017, Qupperneq 58

56 ÞJÓÐMÁL Hausthefti 2017
Þegar saman fara nytjar af skógi og sala kol-
tvíildiskvóta er fjármálaleg áhætta ríkissjóðs
við að koma slíkri starfsemi af stað í lágmarki.
Þetta er því góð hugmynd hjá bændum sem
ráðherra má ekki skella skollaeyrum við.
Iðnaðurinn er í þeirri stöðu að enn er enginn
valkostur við kolefnisforskautin og -bak-
skautin, sem leiða rafstrauminn í rafgreiningar-
ferlinu í álverunum eða í ljósbogann, sem
bræðir kvarts í ofnum kísilveranna. Á rann-
sóknar stofum á vegum álveranna hefur lengi
staðið yfir þróun á svokölluðum eðalskautum,
sem eru forskaut án kolefnisinnihalds, með
e.t.v. þrítugfaldri endingu núverandi kolefnis-
skauta, en iðnaðartæk lausn hefur enn ekki
fundizt. Þegar álversrisarnir fara að finna fyrir
koltvíildiskvótanum um víða veröld munu þeir
efla rannsóknir á eðalskautum. Ef/þegar þessi
þróun heppnast mun rafgreiningarferli álver-
anna, sem vegur þyngst í losun iðnaðarins á
CO2, ekki losa neitt slíkt, en óvíst er hvernig
losun annarra efna á borð við flúorsambönd
verður háttað. Þau eru nú fönguð að langmestu
leyti í hreinsivirkjum.
Samgöngur innanlands vega þyngst í notkun
innanlands á olíuvörum og eru stærsti losunar-
valdurinn sem skuldbindingar ríkisstjórnar-
innar vegna Parísarsamkomulagsins frá 2015
spanna. Þessi losun stafaði árið 2014 að 93%
frá landumferð, 5% frá innanlandsflugi og 2%
frá flutningum með skipum á milli íslenzkra
hafna. Líklega hefur vægi landumferðar vaxið
frá 2014 til 2016, svo hér er látið duga að fjalla
um landumferð.
Tæknin til að leysa af hólmi benzínvélar og
dísilvélar ökutækja, stórra og smárra, er nú
þegar fyrir hendi og hentug tækni fyrir vinnu-
vélarnar er í deiglunni. Við taka ökutæki knúin
rafhreyflum, sem í flestum tilvikum verða
tengdir rafgeymum hlöðnum með hleðslu-
tæki en í sumum tilvikum verður efnarafali
knúinn vetni í stað rafgeymis. Með þá lausn í
farteskinu losa bílaframleiðendur ökumenn
við ókosti rafgeymanna, sem eru mikill þungi
og fyrirferð (lágt hlutfall kWh/kg), hátt verð,
ISK/kWh, styttri ending en ending bílsins, hár
endurhleðslutími og sjaldgæf efni í jörðu til
framleiðslunnar, liþíum og kóbalt. Flest stendur
þetta til bóta, t.d. hrapaði verð liþíumrafgeyma
um 80% á árabilinu 2008-2016. Drægni
rafgeymanna er háð útihitastigi og er nú við
beztu aðstæður að sumarlagi komin upp í 500
km en getur fallið niður um helming við verstu
vetraraðstæður, því innra viðnám rafgeymanna
eykst með lækkandi hitastigi og mikil orka fer
af rafgeymunum til upphitunar innilofts, sæta,
loftræstingar, afísingar og lýsingar.
Fjöldi rafmagnsbíla í heiminum fór yfir eina
milljón árið 2015, og árið eftir var fjöldinn
kominn í tvær milljónir(5). Þetta er heildarfjöldi
bifreiða með rafhreyfli og margir þeirra eru
einnig knúnir jarðefnaeldsneyti, svokallaðir
tvinnbílar. Heildarfjöldi bíla í heiminum er
a.m.k. einn milljarður, svo að hlutfall rafdrif-
inna ökutækja er enn undir 0,2%. Á Íslandi
var heildarfjöldi rafmagnsbíla í árslok 2016
undir 2.200 talsins, þ.e. undir 0,8% af heild.
Rafvæðing bílaflotans gengur mjög hægt
á Íslandi í samanburði við Noreg, þar sem
raforkuvinnslan er mestmegnis úr orku fall-
vatnanna, eins og hér. Hægagangurinn skýtur
skökku við þegar haft er í huga lágt raforku-
verð á Íslandi. Reynsla höfundar af orkunotkun
tengiltvinnbíls í rafmagnsham, að meðtöldum
töpum í hleðslutæki fyrir rafgeymana, er að
hún nemur að jafnaði yfir árið 0,35 kWh/km,
sem gefur raforkukostnað 5,3 kr./km. Í benzín-
ham notar bíllinn að jafnaði um 0,06 l/km,
sem gefur eldsneytiskostnað 10,5 kr./km um
þessar mundir. Í tvinnham, þegar benzínvél
og rafhreyfill vinna saman, er benzínnotkun
0,035 l/km og rafmagnsnotkun 0,10 kWh/
km. Á rúmlega 100 km akstri verður einingar-
kostnaður orku 6,3 kr./km, 3,2 kr./km í rafham
og 7,9 kr./km í tvinnham. Orkukostnaður
rafmagnsbíls nemur um 30% af orkukostnaði
sams konar benzínbíls miðað við að verð sé
15 kr./kWh og 176,4 kr./l. Þess má geta að án
opinberra gjalda og skattheimtu verður orku-
kostnaður rafbíls og benzínbíls mjög áþekkur.
Árið 2030 gæti meðalnýtni nýrra rafbíla hafa
batnað í 0,25 kWh/km með töpum og verður
þetta gildi notað í framhaldi þessarar greinar
fyrir fjölskyldubílinn.