Fréttablaðið - 26.11.2021, Blaðsíða 10

teogkaff i . is
20%
AFSLÁTTUR AF ÖLLUM VÖRUM
Í VEFVERSLUN
SVARTUR
FÖSTUDAGUR
GRILL OG GARÐHÚSGÖGN SEM ENDAST
Gildir föstudag til mánudags
Opið alla helgina
SVARTURFÖSTUDAGUR
Grillbúðin
www.grillbudin.is
afsláttur
af öllum
vörum30 %
Opið virka daga 11-18
Laugardag 11-16
Sunnudag 12-16
www.grillbudin.is
Opið alla helgina
ALLAR PIZZUR AF MATSEÐLI Á 1.690 KR. EF ÞÚ SÆKIR, 22.–29. NÓV. 2021
FRÉTTIR, FÓLK &
MENNING
á Hringbraut
tsh@frettabladid.is
MENNTAMÁL Mennta- og menn-
ingarmálaráðuneytið vill ekki tjá
sig um málefni Menntamálastofn-
unar (MMS) þrátt fyrir ítrekaðar
fyrirspurnir.
Eins og Fréttablaðið greindi frá í
byrjun þessa mánaðar ríkir mikil
óánægja meðal starfsmanna MMS
gagnvart forstjóra og yfirstjórn.
Í áhættumati Auðnast kom fram
að mikill meirihluti starfsfólks vilji
að forstjórinn, Arnór Guðmunds-
son, víki frá störfum en Arnór
hefur sjálfur sagt áhættumatið ekki
stand ast faglegar kröfur.
Samkvæmt heimildum Frétta-
blaðsins stóð til að menntamála-
ráðuneytið myndi koma fram með
aðgerðaáætlun til umbóta innan
MMS, en þrátt fyrir ítrekaðar fyrir-
spurnir hefur ráðuneytið hvorki
viljað staðfesta né neita hvort von
sé á slíkri áætlun.
Í skrif legu svari við fyrirspurn
Fréttablaðsins kemur fram að mál-
efni Menntamálastofnunar séu til
umfjöllunar í ráðuneytinu, en ekki
sé hægt að upplýsa um framvindu
málsins meðan á því stendur.
Svar ráðuneytisins í heild sinni er
eftirfarandi:
„Starfsfólk Menntamálastofn-
unar hefur aðgang að fjölþættri
ráðgjöf og stuðningi utanaðkom-
andi fagfólks á sviði vinnuverndar
og trúnaðarmanna stofnunarinnar.
Málefni Menntamálastofnunar
eru til umfjöllunar í ráðuneytinu,
en slík mál eru faglega unnin eftir
ákveðnum ferlum og samkvæmt
þeim stjórnsýslulögum og reglum
sem um þau gilda. Á meðan á þeirri
vinnslu stendur getur mennta- og
menningarmálaráðuneytið ekki
upplýst um framvindu mála.“ n
Enn þagað um Menntamálastofnun
Lilja Alfreðs-
dóttir, mennta-
og menningar-
málaráðherra
Stórlega hefur dregið úr veiði
á rjúpu hér á landi. Ef aðeins
er horft til nýrrar aldar hefur
heildarveiðin minnkað úr ríf-
lega 150 þúsund fuglum niður
fyrir 50 þúsund fugla.
ser@frettabladid.is
SKOTVEIÐI Dúi Landmark, fyrrver-
andi formaður Skotvís og höfundur
bókarinnar Gengið til rjúpna, sem
kom út á dögunum, hefur kynnt sér
þróun veiðanna á þessari og síðustu
öld og segir tölurnar tala sínu máli,
síðustu tvö árin fyrir aldamót hafi
veiðin á Austurlandi, sem jafnan
hefur gefið landsvæða mest af rjúpu,
verið yfir 48 þúsund fuglar, sem er
litlu minna en árleg heildarveiði er
nú á landinu öllu.
„Núna er veiðin hvað slökust á
Austurlandi, rétt eins og á síðasta
ári,“ segir Dúi, „sem er þvert á það
sem veiðimenn hafa vanist á síðustu
árum og áratugum, en víðast hvar
annars staðar er hún áþekk því sem
við eigum að venjast frá síðustu
árum, vissulega dræm en þó eitt-
hvað af fugli. “
Fréttablaðið hefur spurnir af
allnokkrum hópum rjúpnaveiði-
manna sem hafi farið saman í helg-
arveiði á þeim svæðum á landinu
sem hafa jafnan gefið mest, en þau
er einkum að finna á Vestfjörðum,
Norðurlandi og Austurlandi, en
komið þaðan tómhentir, ýmist einn
úr hópnum og stundum fleiri.
„Þetta verður ekki gott rjúpna-
veiðiár, það er alveg ljóst,“ segir Dúi
og bendir á að afkoma stofnsins sé
með öðrum hætti en menn hafi van-
ist frá því á árum áður. „Sveiflurnar
voru reglubundnar, tíu ár liðu yfir-
leitt frá því veiðin var hvað mest þar
til hún hrundi, en nú vara sveiflurn-
ar skemur.“ Þannig hafi árin 2017 og
2018 gefið vel af sér, þvert á árið í ár
og árið þar á undan.
„Greiningin hefur líka leitt í ljós
að vandamál rjúpnastofnsins virð-
ast liggja í lifun unga eftir útungun
og fram að veiðitíma,“ segir Áki
Ármann Jónsson, formaður Skotvís,
og bætir við: „Þannig eru núna að
jafnaði um 6,4 ungar á hænu á lífi í
lok ágúst, en voru allt að 8,6 ungar
fyrir 30 árum. Það segir sig sjálft að
svona hrun í viðkomu hefur mikið
að segja og því verða topparnir ekki
háir.“
Ef enn frekar er rýnt í rjúpna-
veiðitölur nýrrar aldar, sést að frá
aldamótum hrundi veiðin, fór úr
ríf lega 150 þúsund fuglum 1999, í
129 þúsund 2000, 101 þúsund 2001
og tæplega 78 þúsund fugla 2002, en
ári seinna var rjúpnaveiði bönnuð
af þáverandi umhverfisráðherra, Siv
Friðleifsdóttur, en veiðin hófst svo
aftur af krafti haustið 2005. Síðan
þá hefur veiðin verið á milli 35 og
80 þúsund fuglar, allt þar til í fyrra
þegar veiðin var skorin niður í 25
þúsund og í ár var heimildin þrengd
enn frekar, í 20 þúsund fugla.
„Eftir að sölubann á rjúpu var sett
á 2005 og biðlað var til veiðimanna
um að stunda hóf legar veiðar,
minnkaði veiðiálagið að jafnaði
um helming,“ segir Áki Ármann
og bætir við: „Nú heyrir það til
undantekninga að veiðimenn séu í
magnveiði. Flestir eru að veiða 5-15
rjúpur. Í hámarksárum rjúpu er auð-
vitað meira veitt, en það virðist sem
mettun verði þegar veiðin nálgast
60 þúsund fugla,“ segir hann. n
Rjúpnaveiði þrefalt minni
en við upphaf aldarinnar
Það er hverfandi þjóðarsport meðal Íslendinga að veiða sér í jólamatinn. FRÉTTABLAÐIÐ/VILHELM
Milljónir rjúpna fluttar út á fyrri tíð
Um 100 til 200 þúsund rjúpur voru fluttar út árlega að jafnaði frá
aldamótunum 1900. Útflutningurinn náði síðan hámarki á árunum
1924 til 1927, þegar fluttar voru út um 250.000 rjúpur árlega, eða um
milljón rjúpur á fjórum árum, að því er fram kemur í nýrri bók Dúa
Landmark, Gengið til rjúpna. Til samanburðar má geta þess að skráð
meðalveiði hjá Umhverfisstofnun frá 2005 til 2015 var 58.370 rjúpur
á ári. Miklar sveiflur voru í útflutningnum fyrr á tíð. Árið 1893 voru
fluttar út 52.075 rjúpur en ári seinna hafði þeim fækkað í 6.170.
Það segir sig sjálft að
svona hrun í viðkomu
hefur mikið að segja og
því verða topparnir
ekki háir.
Dúi Landmark,
fyrrverandi for-
maður Skotvís
8 Fréttir 26. nóvember 2021 FÖSTUDAGURFRÉTTABLAÐIÐ