Gnúpverjinn - 01.12.1992, Blaðsíða 38

Hreppsnefndarmenn í
Gnúpverjahreppi
1874-1991
Það mun hafa verið árið 1951 að ég birti í Gnúpverjanum þátt um
sveitarfélagið í Gnúpverjahreppi á árunum 1877-1950. Þátturinn hófst með
þessum orðum: "Arið 1872, hinn 2. maí gaf konungur út tilskipun um
fyrirkomulag sveitarstjórna. Sú skipun sveitarmálefna virðist ekki hafa komist á
í Gnúpverjahreppi fyrr en 1877 eftir því sem næst verður komist af
sveitarbókum þeim, sem varðveist hafa hjá oddvitum Gnúpverjahrepps."
Nú vildi svo til að ég fékk að líta í hreppstjórabók Gnúpverjahrepps, sem
nær yfir árin 1843 til og með 1876 og varðveist hefur í Hlíð. Við nákvæman
yfirlestur hennar finnst að hreppsnefnd hefur fyrst verið kosin í Gnúpverjahreppi
sumarið 1874, sem sagt þremur árum fyrr en hreppsnefndarbókin vitnar um.
Pessar upplýsingar eru þó ekki eins fullkomnar og best verður kosið, því að láðst
hefur að skrá nöfn hreppsnefndarmannanna við fyrsta fund þeirra þann 22.
október 1874. En það verður þó að teljast fullvíst að Lýður Guðmundsson í Hlíð
hafi verið fyrsti oddviti hreppsnefndarinnar. Það sést meðal annars af því að
hann undirritar einn hreppsreikningana fyrir fardagaárið 1874-1875 og 1875
-1876 en þeir eru skráðir í þessa umræddu bók. Síðan tekur sveitarbókin við
árið 1877.
Svo vel vill til að Steinar í Hlíð lumaði á fleiru sem gaf upplýsingar um
hrppsnefndarmennina fyrstu, þótt ekki dygði það til þess að finna þá alla. Hann
hefur og varðveitt gjörðabók úttektarmanna hreppsins sem tekur til áranna 1822
til 1895. Þar segir svo á einum stað: "1876, 30. maí var hreppstjórinn í
Gnúpverjahreppi Lýður Guðmundsson í Hlið, og hreppsnefndarmaður Einar
Gestsson á Hæli staddir í Steinsholti til að taka út jörðina,... ." Af þessu er
augljóst að Einar á Hæli hefur verið kosinn í íyrstu hreppsnefndina 1874 ásamt
Lýði í Hlíð. Það liggur hins vegar ekki fyrir hver þriðji hreppsnefndarmaðurinn
var, en ég ætla að helst komi til greina Vigfús Pálsson á Stóra-Hofi eða
Guðmundur Þormóðsson í Ásum og þó fremur Vigfús.
Á þessum tíma var kjörtímabil hreppsnefndarinnar 6 ár en kosið var til
hennar þriðja hvert ár, þannig að 1874 hefur Lýður í Hlíð verið kosinn til sex ára
en Einar á Hæli og Vigfús á Stóra-Hofi kosnir til þriggja ára. Síðan heldur
Lýður sínu umboði 1877 til ársins 1880 en Vigfús Pálsson er endurkjörinn til sex
ára (og Guðmundur Þormóðsson í Ásum einnig kjörinn 1877 til sex ára,) en
Einar Gestsson gaf ekki kost á sér til endurkjörs 1877.
Að fengnum þessum nýjustu upplýsingum set ég hér á blað leiðrétt
hreppsnefndarmannatal í 117 ár.
38