Luxus - 01.04.1986, Page 48

LÚXUS
48 LÚXUS
Jú, þetta er að hluta til menningarsnobb. Allur fjöldinn rýkur til þegar
kvikmyndahátíð er, burtséð frá því hvort myndirnar eru góðar eða ekki.
En þetta er þó ekki menningarsnobb af verstu tegund. Og framhjá því
verður ekki gengið að þörfin fyrir fjölbreytni er fyrir hendi. Ástæða þess
að fólk tekur ekki eins vel við sér í þau fáu skipti sem bíóin taka til
venjulegra sýninga eitthvað annað en amerískar og enskar myndir er
sumpart sú að kvikmyndahúsin gleyma kynningunni. Þau reyna of sjaldan
að lyfta þessum myndum upp með því að
kynna þær sérstaklega. Á Kvikmyndahátíð g|£jœgg
fá slíkar myndir hins vegar mikla kynningu
í fjölmiðlum og það skilar sér í aðsókn.
Kvikmyndahúsaeigendur notfæra sér ekki
fjölmiðlana nógu vel til að hjálpa myndum
sem ekki höfða kannski beint til fjöldans. Ég
er viss um að fjölmiðlarnir myndu ekki láta
á sér standa í þessu efni. Aftur á móti er
fjölmiðlafárið í kringum ameríska stjörnu-
iðnaðinn svo mikið að myndir þaðan kynna
sig sjálfar.
Sem leiðir hugann að félaga Spielberg. Ég
man eftir kvikmyndadómi sem þú skrifaðir
eitt sinn um Raiders ofthe Lost Ark, þar sem
þú byrjaðir á að telja upp kosti myndarinnar,
þetta væri pottþétt þrjúbíó, fuil af hasar og
fjöri og hreint stórgóð mynd ef í henni væri einhver vottur af tilfinningu
fyrir hinu mannlega. Ertu enn á þessari skoðun varðandi kvikmyndagerð
Spieibergs yfirleitt?
Neinei, ekki yfirleitt. Ég hef aldrei verið á þeirri skoðun að maðurinn
hafi engan húmanisma. Það er t.d. mikill húmanismi í E.T., Sugarland
Express og jafnvel Poltergeist, hvað sem segja má að öðru leyti um þær
myndir. En Raiders of the Lost Ark og Indiana Jones eru ekkert annað
en ævintýri með vélmennum, - dúkkulísuhasar. Það er ekki snefill af
persónusköpun eða mannlegum tilfinningum í þessum myndum. Þær eru
vel smurðar vélar. Ágætlega hannaðar sem slíkar, en bara vélar.
Spielberg er á margan hátt persónugervingur vestræns kvikmyndaiðnaðar
eins og staðan er núna. Hann hefur allt á valdi sínu sem kvikmyndagerð-
armaður en virðist vera sáttur við að vera góður iðnaðarþræll. Ég er nú
ekkert viss um að honum liggi mikið á hjarta, en fengi hann handrit sem
hefði eitthvað fram að færa, myndi hann skila því hundrað prósent. Hann
kann þetta allt. En hann selur sig. Nú hefur hann reynt að reka af sér
slyðruorðið með The Color Purple. Það er spennandi að sjá hvemig það
hefur tekist.
A hvaða braut er ameríski kvikmyndaiðnaðurinn?
Hann er fyrst of fremst á hraðferð eftir dollurunum. Og hann sækir
þá helst til unglinga. Það er alveg yfirþyrmandi framboð af unghngamynd-
um sem flestar eru eins, - klámkjaftar á gelgjuskeiðinu í tertuslag við
undirleik popplaga. Þetta er afskaplega þreytandi iðnvarningur, en ég
veit að hann höfðar til jafnaldra söguhetjanna. Spurningin er hvort þessar
myndir hafi eitthvað fram að færa um líf unglinga. Ég efast um að það
eigi við meira en 10% af framboðinu.
Svo eru það hasarmyndimar. Nógu straumlínulöguð manndráp. Ef
smekkleysurnar em ekki yfirgengilegar má hafa gaman af svona ofbeldis-
ævintýrum. En ég geri mér líka grein fyrir því að
það er frekar skammvinn gleði. Þá sleppi ég
alveg siðferðilegum spumingum um
það hvort yfirleitt sé æskilegt að
horfa á slíkar myndir, þó ég telji
að það hafi nú ekki eins alvarleg-
ar afleiðingar og siðferðispostular
vilja vera láta.
Þetta era meginstraum-
amir, - vaxandi áhersla á
„Mín tilfinnmg er sú að
eigendur myndbandaleiga séu menn
sem ekki eru vel að sér
í kvikmyndum yfirleitt, þannig að það
erfrekar hending hvað lendir
í hillunum en yfirvegað úrval.“
unglinga, vaxandi áhersla á hasar. En í Ameríku era gerðar alls konar
myndir, líka ágætar myndir um venjulegt fólk. Og þótt þær vilji verða
undir í látunum, þá eru það einmitt slíkar myndir sem oftast fá
Óskarsverðlaunin, þrátt fyrir allt.
En hvað um íslenska kvikmyndaframleiðslu?
Hún er í augljósri kreppu. Ytri þættir þeirrar kreppu era margumrædd-
ir, - skortur á opinberri aðhlynningu. Kvikmyndagerðarmenn hafa sjálfir
mikið um hann fjallað og hafa rétt fyrir sér
um flest, þótt barlómurinn sé orðinn yfir-
gengilegur og í einstaka tilviki siðlaus. Kvik-
myndagerðarmenn era orðnir mestu vælu-
kjóar í íslenskri listamannastétt og vora þó
nógu margir um hituna þar. Sumpart hafa
þeir ástæðu til að kvarta en sumpart er
ástandið sjálfskaparvíti og þá er komið að
innri þáttum fyrrnefndrar kreppu, þeim þátt-
um sem snúa að óbreyttum áhorfendum.
fslenskum kvikmyndagerðarmönnum hef-
ur síðustu árin ekki lánast að fylgja eftir eigin
framföram í tæknilegum efnum. Þeir gera -
með réttu - miklar kröfur til hins opinbera
og til íslenskra áhorfenda.
Þeir hafa skipulagt sínar
myndir þannig að fjórðung
þjóðarinnar þarf til að borga
brúsann, en þeir skila ekki
þeim árangri að fjórðungur
þjóðarinnar komi og borgi. fslensk
kvikmyndagerð þarfnast aukinnar
sjálfsgagnrýni og aukins raunsæis,
ekki síður en aukinna peninga.
Framfarir í tæknilegum efnum era
óumdeilanlegar. Maður heyrir
það sem sagt er og sér það sem
gert er í íslenskum kvikmyndum
Placido Domingo og Julia
Migenes-Johnson í hinni
stórbrotnu CARMEN eftir
Francesco Rosi sem Há-
skólabíó/Regnboginn sýnir
um þessar mundir. „Stöðug
og fjölbreytt miðlun á mynd-
um frá öðrum löndum er
það sem þarf,“ segir Árni.
„Kvikmyndahátíð annað
hvert ár fullnægir ekki þess-
ari þörf sem er alveg Ijóst
að er fyrir hendi. Hún kom
t.d. berlega í Ijc
inni á síðustu K
hátíð.“ r-JpSHMM