Saga - 2019, Blaðsíða 7

F O R M Á L I R I T S T J Ó R A
Þér launa sjálfsagt guðir, Guðbjörg mín,
að gróa léztu fegurð upp úr moldu.
En blóm og skógar munu minnast þín,
á meðan grænkar lauf á Ísafoldu.
Svo kvað Kristmann Guðmundsson skáld til Guðbjargar Þorleifsdóttur, hús-
freyju í Múlakoti í Fljótshlíð, eftir heimsókn þangað sumarið 1944. Kvæðið
birti hann í öðru bindi endurminninga sinna, Ísold hin gullna. Kristmann var
mikill garðyrkjuáhugamaður og dáðist innilega að lystigarðinum sem
Guðbjörg hafði ræktað upp í Múlakoti allt frá 1897 en hann er í dag talinn
einn elsti og merkilegasti einkagarður landsins. Það var af bæjarhlaðinu í
Múlakoti sem Ásgrímur Jónsson horfði til Eyjafjallajökuls og málaði sam-
nefnt málverk, sem prýðir kápu haustheftis Sögu 2019, en garðshorn Guð -
bjargar er í forgrunni til hægri. Í Múlakoti var rekið gistiheimili og þar
dvöldu margir af fremstu listamönnum þjóðarinnar um tíma en sonur Guð -
bjargar, Ólafur Túbals, var sjálfur listmálari. Ásta Friðriksdóttir skrifar for -
síðu myndargrein Sögu en menningarheimilið Múlakot var viðfangsefni
MA-ritgerðar hennar í listfræði árið 2016.
Álitamál Sögu að þessu sinni snýr að tengslum persónuverndar og sagn -
fræðirannsókna en persónuverndarmálefni hafa verið mikið rædd síðustu
misseri í kjölfar gildistöku nýrrar evrópskrar persónuverndarlöggjafar sem
var innleidd á Íslandi árið 2018. Heimspekingurinn Salvör Nor dal og sagn -
fræðingarnir Njörður Sigurðsson, Bragi Þorgrímur Ólafsson og Bára Baldurs -
dóttir skrifa hvert sinn pistilinn um þetta efni.
Þrjár ritrýndar greinar eru í heftinu. Í greininni „Farsældarríki Jóns
Sigurðs sonar“ færir Sveinn Máni Jóhannesson rök fyrir nauðsyn þess að
skoða stjórn málahugmyndir Jóns Sigurðssonar í samhengi við evrópska hug -
mynda sögu nítjándu aldar og fjallar um áhrif þýskra ríkisvísinda, Staats -
wissen schaften, á hugmyndir Jóns um stjórnmál, ríkisvald og íslenskt sjálf -
stæði. Í greininni „Kaupstaðarsótt og freyjufár“ skrifar Þorsteinn Vilhjálms -
son um orðræðu um kynheilbrigði og kynsjúkdóma í Reykjavík frá því seint
á nítjándu öld og fram að hernámi og áhyggjur af kynferðislegri hegðun
kvenna í kaupstöðum sem talin var ógna heilbrigði þjóðarinnar. Loks fjallar
Vil helmína Jónsdóttir í greininni „Ný gömul hús“ um uppbyggingu nýs
mið bæjar á Selfossi sem fyrirhugað er að samanstandi af endurgerðum gam-
alla húsa sem áður stóðu víðs vegar um landið. Vilhelmína greinir viðhorf
þeirra sem að uppbyggingunni standa og almennra íbúa á Selfossi og setur
í samhengi við hugmyndir um aðdráttarafl fortíðarinnar og þá merkingu
sem fólk leggur í „gamalt“ og „nýtt“.