Saga - 2019, Side 21

dráttum greina tvenns konar skilning á því sem endurspeglast að
mörgu leyti vel í þeim tveimur íslensku hugtökum sem notuð eru
yfir enska orðið privacy. Annars vegar höfum við friðhelgi einkalífs-
ins sem eins og orðið ber með sér snýr að ákveðnu sviði eða svæði
sem nýtur friðhelgi og getur tekið til líkamlegrar friðhelgi en einnig
þess sem tilheyrir einkasviðinu, svo sem heimilis okkar. Hins vegar
er sá skilningur að hugtakið feli í sér vernd persónuupplýsinga eða
upplýsinga sem við deilum með öðrum og hefur færst á nýtt stig
með upplýsingatækni og rafrænni söfnun upplýsinga.
Nýjum persónuverndarlögum sem tóku gildi 2018 er ætlað að
styrkja rétt einstaklingsins til að hafa áhrif á hvaða gögnum er
safnað um viðkomandi með auknum kröfum um samþykki fyrir
vinnslu upplýsinga, auknum möguleikum á að vita hverjir vinna
upplýsingar og í hvaða tilgangi og víðtækari heimildum til að hafa
áhrif á slíka vinnslu.1 Þá er tryggður rétturinn til að gleymast en í
honum felst við sérstakar aðstæður möguleiki á að upplýsingar séu
leiðréttar eða afmáðar, þjóni þær ekki lengur tilgangi sínum, og eins
verði hægt að afmá tiltekin atriði um einstaklinga úr leitarvélum á
netinu. Þessar breytingar eru í samræmi við áherslu okkar á réttindi
einstaklinga, sjálfræði og sjálfsákvörðunarrétt.
Í víðasta skilningi eru persónuupplýsingar allar þær upplýsingar
sem hægt er að tengja við tiltekna manneskju. Í þrengri skilningi eru
persónuupplýsingar fyrst og fremst viðkvæmar persónuupp lýs ing -
ar sem verðskulda sérstaka vernd. Í 3. gr. laga um persónuvernd og
meðferð persónuupplýsinga eru taldir upp nokkrir flokkar sem telj -
ast til viðkvæmra upplýsinga. Í þeim flokki eru til dæmis upplýs -
ingar um kynþátt, þjóðernislegan uppruna, trúarbrögð, stjórnmála-
og trúarskoðanir; heilsufarsupplýsingar eða upplýsingar sem varða
líkamlegt og andlegt heilbrigði; upplýsingar um kynlíf og kynhneigð;
erfðafræðilegar upplýsingar og lífkennaupplýsingar en til þeirra
telj ast fingraför og greining á andliti.
Það kann að blasa við að sumar persónulegar upplýsingar séu
viðkvæmari en aðrar vegna þess að þær megi nota gegn einstakling-
um og hópum. Í samfélagi þar sem fólki er mismunað á grunni
trúar, kynhneigðar eða heilsufars eru persónuupplýsingar mikil -
vægt tæki til að draga fólk í dilka. En jafnvel þótt fólk búi ekki við
slíka mismunun getur birting viðkvæmra upplýsinga skaðað orð -
sagnfræðingar og persónuvernd 19
1 Vef. Alþingi. Lög um persónuvernd og vinnslu persónuupplýsinga nr. 90/2018,
https://www.althingi.is/lagas/nuna/2018090.html, 3. október 2019.