Saga - 2019, Side 203

tekn ingarreglur áttu ekki við og sérstaklega var tekið fram í dómn-
um að tilgangur laganna í heild væri að friða laxinn.17
Með ofangreindum dómi Hæstaréttar var komið fordæmi um að
óheimilt væri að þvergirða á með veiðivél ef einn veiðimaður ætti
ekki allan veiðirétt á vatnasvæði viðkomandi ár. Líkindi eru með
veiðiaðferð Thomsens kaupmanns í Elliðaánum og Bugðumáli, sem
upp kom til hliðar við Laxvogsmálið, eins og síðar verður rakið.
Minni líkindi eru hins vegar með Elliðaármáli og Laxvogsmáli. Í
báð um tilvikum var för laxins að vísu hindruð með veiðivélum en
aðstæður og aðferðir voru ólíkar. Í Elliðaármálinu var fjallað um
hvort og hvenær mætti þvergirða á með laxakistu. Laxvogsmálið
snerist hins vegar um heimild til veiða í net í sjó úti fyrir árósum.
Dómsniðurstaða í Elliðaármálinu var því ekki fordæmi fyrir Lax -
vogsmálið. Í ferli Laxvogsmálsins voru raunar engin hliðstæð dóms-
mál nefnd sem fordæmi um dómsniðurstöðu.
Aðilar Laxvogs- og Bugðumála
Eins og fram er komið voru hinir ákærðu og kærendur í Laxvogs -
málinu meðal helstu sveitarhöfðingja, landeigendur og sóknarprest-
ur, sem allir áttu hagsmuna að gæta vegna veiðiréttar á vatnasvæði
Laxár og Bugðu.
Þórður Guðmundsson bjó á eignarjörð sinni, Laxárnesi, á árun-
um 1869–1882. Þaðan flutti hann að Neðra-Hálsi þar sem hann bjó
æ síðan en hélt samt eignarhaldi á Laxárnesi næstu áratugina. Lax -
ár nes á land að Bugðu að vestan og að neðsta hluta Laxár frá ármót-
um til sjávar og fylgja jörðinni veiðiréttindi í báðum ánum. Þórður
var skipaður hreppstjóri í Kjósarhreppi árið 1870 og gegndi því
starfi til æviloka 1921. Hann átti einnig sæti í hreppsnefnd frá 1875
til dauðadags. Þórður var framfarasinnaður verkmaður og ötull í
félagsmálum. Hann var formaður Búnaðarfélags Kjósarhrepps og
fram á fyrsta áratug tuttugustu aldar meðal þeirra bænda sem ár -
lega skiluðu flestum dagsverkum í jarðarbótum. Það er líklega merki
um skapferli Þórðar að árið 1904 sagði hann af sér for mennsku í
Búnaðarfélaginu, en þá náðu lagabreytingar sem hann studdi ekki
fram að ganga. Þórður fylgdi sannfæringu sinni fast eftir en þótt
stöku sinnum hvessti í samskiptum átti hann samt almennt vinsæld-
laxveiði og friðun 201
17 Landsyfirréttardómar og hæstaréttardómar í íslenzkum málum II. 1881–1885 (Reykja -
vík: Kristján Ó. Þorgrímsson 1886), bls. 272–274.