Saga - 2019, Qupperneq 220

í sinni grein sýnir hann vel hvernig sagnahefðin lifir í stöðugri þróun fram
eftir öldum. Og þá rekur Shaun Hughes á áhugaverðan hátt hvernig handrit
skipta um eigendur uns þau loks rata til fræðimanna.
Annette Lassen fjallar um danskar þýðingar á fornaldarsögum frá þeim
sem C. C. Rafn vann og áfram — en allar voru þær gerðar á þjóðernislegum
grundvelli. Sérlega áhugaverð er almenn óánægja með sumar þýðingar
hans sem þóttu ekki nægilega danskar og helst til byggðar á forna málinu
en voru þó í samræmi við sambærilega hreinleikastefnu og Rasmus Rask
hafði áður boðað og var raunar boðuð víðar í Evrópu. Þetta virðist hafa farið
öfugt ofan í ýmsa danska ritdómara. Ekki síst var þetta að fyrirmynd P. E.
Müllers sem fannst danska vera í heldur sorglegu ásigkomulagi og fannst
þurfa að fyrna hana og því notar Rafn tökuorð úr fornnorrænu (bls. 334–
339). Lassen bendir á að val Rafns á sögum litar enn viðtöku fornaldarsagna
en yngri sögur sem hann hafnaði hafa lítt verið rannsakaðar allt til þessa
dags (bls. 341–342). Niðurstöður hennar eru á þá leið að Rafn sé mestur
frumkvöðull í þýðingum á fornaldarsögum fremur en í útgáfu þeirra því
aðrir hafi verið búnir að gefa út megnið af þeim áður en til útgáfu Rafns
kom (bls. 348–349). Rafn var hins vegar fyrstur til að þýða allar fornaldar-
sögur sem enn hafa verið þýddar á dönsku en engin saga hefur bæst í þann
hóp síðan þótt af nógu sé að taka. Í dag er Rafn lítt þekktur nema meðal
sérfræðinga í norrænum miðaldafræðum og þýðingar hans hafa aldrei verið
endurprentaðar, meðan danskar þýðingar á Íslendingasögum lifa með
þjóðinni. Fyrir þessu eru sögulegar og pólitískar ástæður sem Lassen greinir
frá á sannfærandi hátt. Grein sinni lýkur hún á þeim björtu nótum að loks
hillir nú undir heildarútgáfu fornaldarsagna á dönsku í þýðingu valin kunnra
fræðimanna og sagnaþýðenda.
Næst er stórskemmtileg grein Alarics Hall sem tekur á íslenskum nú -
tíma bókmenntum um bankahrunið 2008 og notast þar við fornaldarsögur,
til dæmis Sigurðar sögu fóts eftir Bjarna Harðarson og Mannorð eftir Bjarna
Bjarnason, þó einkum um þá síðarnefndu sem byggir á Gautreks sögu.
Ástæðu þessa nýfundna áhuga á rómönsulegri bókmenntagreinum miðalda
rekur Hall til síðþjóðernislegra hugmyndastrauma meðal fræðimanna og
rithöfunda tuttugustu og fyrstu aldar, sem finni sér betur fótfestu í alþjóð -
legri bókmenntagreinum miðalda, auk póstmódernískrar endurskoðunar á
bókmenntakanónunni (bls. 356). Þá talar hann um hvernig hrunbókmenntir
byggja á hugmyndinni um Ísland sem lénskerfi og veltir fyrir sér hvers
vegna (bls. 360). Ég held að það sé ekki síst vegna þess að hugmyndafræði
frjálshyggjunnar, sem leiddi til hrunsins, er eins konar lénskerfishugsun í
sjálfu sér. Eitt þarf að leiðrétta: Björgólfur Thor kallar sig ekki Thor á ensku
í tilraun til að láta tengja sig við norræna guðinn (bls. 363), hann einfaldlega
heitir það því hann er Thorsari. Hvað sem þessu smáatriði líður eru senni-
lega mest tíðindi þessa greinasafns fólgin í grein Alarics Hall sem er nýstár-
leg og ber næmni höfundar vitni.
ritdómar218