Saga - 2019, Page 227

ekki einu orði að aðferðafræðilegum forsendum íslenskra fræða heldur
útskýra að verkefnin hafi tekið mið af nýlegum hræringum innan bók-
mennta- og menningarfræða erlendis þar sem fræðimenn hafi um 1980 áttað
sig á því að ekki mætti skilja texta frá efnislegum birtingarmyndum þeirra:
„texts cannot be dissociated from their physical embodiments.“ Einnig er
lögð til grundvallar önnur uppgötvun erlendra fræðimanna sem felst í því
að handrit hafi verið skrifuð eftir að prentlistin varð til og hún því ekki
komið í stað handskrifaðra texta („the handwritten word“), heldur hafi
ritmiðlun („scribal transmission“) áfram leikið mikilvægt hlutverk (bls. x).
Ef til vill voru þetta stórtíðindi í Englandi og Frakklandi en bæði atriðin eru
og hafa lengi verið sjálfsögð sannindi í umfjöllun um íslensk handrit. Það
hefði einnig mátt útfæra í greininni sem vantar, enda er bókin á ensku og
ætluð vaxandi hópi erlendra fræðimanna og nemenda sem hafa áhuga á
íslenskum fræðum síðari alda en lesa ekki íslensku og dönsku. Fyrsta grein -
in í bókinni (bls. 1–30) er ljómandi samantekt Davíðs Ólafssonar á stefnum
og straumum erlendis — reyndar í nokkrum hetjusagnastíl — en ekki er
borið við að máta þær hugmyndir við það sem til dæmis má lesa í ófáum
greinum tímaritsins Opusculu frá sjöunda og áttunda áratug síðustu aldar
(sem greinasafnið er hluti af).
Við lestur bókarinnar kemur á daginn að greinarnar eru öllu heilli samd -
ar í anda íslenskra fræða eða með öðrum orðum fela í sér nákvæma athugun
einstakra handrita eða hópa handrita með ítarlegri könnun á skrifurum og
eigendum í samhengi við samtímann. Þær eru því notalega hefðbundnar og
að mestu lausar við það prjál sem lýst er í markmiðum. Í formála er tímabil
umfjöllunar afmarkað frá upphafi prentunar á Íslandi um 1530 til stofnunar
ríkisútvarpsins árið 1930, sem sagt 400 ár. Aðeins ein grein tekur þó sérstak-
lega á nítjándu öld (bls. 225–276) sem er bráðskemmtileg frásögn Driscolls
af Guðbrandi Sturlaugssyni í Hvítadal í Saurbæ og samvinnu hans við
Magnús Jónsson í Tjaldanesi. Báðir voru óþreytandi skrifarar og þóttust
gjarnan skrifa eftir afgömlum og ónýtum eintökum en áttu jafnframt til að
semja textana sjálfir væri þá hvergi að finna. Nokkrar ofurlangar beinar til-
vísanir hefði mátt endursegja. Vert hefði líka verið að fá að vita hvað þeim
félögum fannst um prentaðar útgáfur sem komu út á þessum árum og hvort
þeir fylgdust með fræðimennsku sem fór fram í Reykjavík og Kaupmanna -
höfn. Því má auka við að 25. júní 1897 fór fram uppboð á eftirlátnum eigum
Guðbrands og fékk Kári Sólmundarson í Snóksdal óskilgreind handrit fyrir
slikk (Þjóðskjalasafn Íslands. Sýsluskjalasafn. Dalasýsla EC1/2, 4. Uppboðs -
bók 1870–1909, bls. 339).
Hinar greinarnar eiga sér stað á sautjándu og átjándu öld. Ríkust áhersla
er á trúarlegan kveðskap en einnig rætt um sagnasöfn og fleira. Helstu nýj -
ungar lúta að Vesturlandi á síðari hluta sautjándu aldar og Suðurlandi fyrir
miðja átjándu öld en jafnframt að Hólum í Hjaltadal í lok sautjándu aldar
og eftir miðja átjándu öld. Þórunn Sigurðardóttir (bls. 277–320) tekur fyrir
ritdómar 225