Saga - 2019, Síða 244

pólitískt rými, löndin sem lágu á milli Norðurlanda og Miklagarðs (bls. 28–
29). Umfjöllun hennar um Ólaf Tryggvason og frásagnir konungasagna af
dvöl hans í Garðaríki einkennist einnig af varkárni. Þar er varla hægt að
ráða meira af dróttkvæðum en að Ólafur hafi barist „að Hólmi … austur í
Görð um“ og bendir Jackson réttilega á að norrænar heimildir um Ólaf séu
ekki mjög áreiðanlegar. Megingildi þeirra er sem leifar um það hvernig nor-
rænir menn töldu að kristnun Rússlands hefði borið að og sú hugmynd
þeirra að Ólafur Tryggvason hefði átt þátt í henni (bls. 130).
Á hinn bóginn tekur Jackson meira mark á vitnisburði dróttkvæða þegar
kemur að Noregskonungum á elleftu öld og þar er líka um auðugri garð að
gresja. Þar örlar á því viðhorfi að vitnisburður dróttkvæða sé hafinn yfir
allan vafa (bls. 134) og því stundum minna fjallað um aðrar heimildir sem
eru til um tengsl norrænna konunga við konungana í Garðaríki, til dæmis
Hamborgarbiskupasögu Adams frá Brimum. Hér hefði verið áhugavert að
tefla saman því sem Adam segir og hinu sem ráða má af dróttkvæðum en
þess í stað einblínir Jackson á dróttkvæðin og ber vitnisburð þeirra einkum
saman við norrænar frásagnarheimildir frá tólftu og þrettándu öld. Þegar
upp er staðið kemst hún þó að þeirri niðurstöðu að lítið sé vitað um hvað
Ólafur helgi Haraldson gerði í Garðaríki (bls. 141) og hið sama gildir um
Magnús, son Ólafs helga. Jackson bendir á að þrjú dróttkvæði víki að dvöl
Magnúsar „í Görðum“ en ítarlegar upplýsingar um hana sé ekki þar að
finna (bls. 153). Hún tekur mark á frásögnum konungasagna um að Jariz -
leifur konungur hafi átt hlutdeild í að koma Magnúsi til ríkis en rökin fyrir
því eru óljós önnur en að frásögnin er með raunsæisblæ (bls. 147–149). Um
Harald harðráða er margt að finna í ýmsum miðaldaheimildum og vísar
Jackson í kunna frásögn sem til er á gríska ritinu Logos nouthetitikos pros basi-
leia frá áttunda áratug elleftu aldar. Á hinn bóginn nýtir hún lítt Ham -
borgarbiskupasögu Adams sem er frá svipuðum tíma og fjallar töluvert um
Harald. Adam er helsta heimild okkar fyrir því að Haraldur hafi gifst
Elísabetu (eða Ellisif), dóttur Jarizleifs konungs, og er þar heldur meira á frá-
sögn hans að græða en dróttkvæðum sem má vissulega nota sem heimildir
um að Haraldur hafi dvalið „í Görðum“ og að eiginkona hans hafi verið
konungsdóttir. Jackson vísar raunar í vitnisburð Adams (bls. 166, 170) en
hvað þessar staðreyndir varðar hefði hann að ósekju mátt fá mun meira
vægi en óljóst orðaðar tilvísanir í kvæðum. Þrátt fyrir fáeina hnökra sem hér
hefur verið elst við einkennist umfjöllun Jackson um Austurvegstengsl
Noregskonunga af vandvirkni og yfirvegun en rétt að geta þess að efnið er
enn betur reifað í bók hennar sem kom út á rússnesku árið 2000.
Auk umræðu um Austurvegstengsl Noregskonunga er rækilegur gaum-
ur gefinn landafræðiupplýsingum sem koma fram í norrænum ritum og
hinni norrænu heimsmynd. Jackson fer gaumgæfilega í orðanotkun og
rekur hvernig hún þróast frá dróttkvæðum til konungasagna, eins og áður
er getið. Hún bendir á það að áttaskyn norrænna manna var að verulegu
ritdómar242