Bændablaðið - 21.10.2021, Blaðsíða 2

Bændablaðið | Fimmtudagur 21. október 20212
FRÉTTIR
Á undanförnum vikum hefur í
fjölmiðlum verið fjallað um tolla-
mál og skort á þremur tegund-
um af grænmeti; selleríi, blóm-
káli og spergilkáli. Formaður
Neytendasamtakanna og fram-
kvæmdastjóri Krónunnar hafa
hvatt til endurskoðunar á tímabili
tollverndarinnar fyrir þessar
tegundir eða að hún verði hrein-
lega lögð af, vegna þess meðal
annars að hún sé hluti af gam-
alli arfleifð. Framkvæmdastjóri
Bændasamtaka Íslands segir toll-
verndina hins vegar vera mjög
mikilvæga Íslandi, eins og flestum
þjóðum heims, meðal annars til að
stuðla að fæðuöryggi.
„Tollvernd er ekki gamaldags þó
að tollar séu ekki nýtt fyrirbrigði.
Flestar þjóðir heims nota tollvernd
til þess að vernda innlenda fram-
leiðslu og ná fram pólitískum mark-
miðum um eflingu atvinnugreinar,
til dæmis með tilliti til fæðuöryggis.
Meðalneysla grænmetis á Íslandi á
mann hefur aukist. Það hefur síðan
leitt til aukinnar framleiðslu sumra
tegunda grænmetis en eftir sem áður
er innlend framleiðsla þó ekki nægj-
anlega mikil, eða nærri 43 prósenta
hlutdeild af grænmetismarkaðnum
hér á landi,“ segir Vigdís Häsler,
framkvæmdastjóri Bændasamtaka
Íslands.
Þjóðir verða að hugsa
um eigin framleiðslu
„Heimsfaraldur kórónaveiru hefur
sýnt fram á það hversu mikilvægt
það er að viðhalda tiltekinni fram-
leiðslu, því þegar skórinn kreppir
þá hugsa allar þjóðir fyrst um
sjálfa sig. Rúmlega þrjátíu ríki
settu útflutningsbann á ýmsar
tegundir matvæla í heimsfaraldr-
inum. Í dag eru blikur á lofti með
matvælaverð til meðallangs tíma
vegna röskunar á aðfangakeðjum
og gríðarlegum verðhækkunum á
ýmsum aðföngum, til dæmis orku.
Þess vegna er mikilvægt að stytta
aðfangakeðjur og framleiða meira
magn matvæla hér heima. Það er
ekki langt síðan að Bændasamtökin
voru spurð hvort það væri til nægur
matur á Íslandi. Það hefur nú gerst
tvisvar á rúmum áratug, í kjölfar
efnahagshrunsins og nú í mars í
fyrra þegar óvissan vegna heims-
faraldurs kórónaveiru var hvað
mest. Tökum það alvarlega,“ segir
Vigdís.
Stefna stjórnvalda að
efla innlenda ræktun
Að sögn Vigdísar hafa stjórnvöld
tekið ákvörðun um að efla inn-
lenda ræktun á grænmeti með
því að festa tolltímabilin. „Það
er þá verkefni framleiðenda og
verslunar að sjá til þess að mæta
eftirspurn neytenda. Vörur þurfa
að vera til á þeim tímabilum sem
tollverndin hefst og endast til
loka. Það er verkefnið. Til þess
að framleiðendur nýti tækifærin
sem sannanlega eru til staðar
þurfa allir að fá sanngjarnt verð.
Neytendur greiði sanngjarnt verð,
verslunin fái sanngjarnt verð og
framleiðendur fái sanngjarnt verð.
Séu framleiðendur ekki reiðbúnir
að leggjast í það verkefni að
framleiða meira þá er annaðhvort
áhuginn ekki til staðar eða þá að
það verð sem framleiðendum er
boðið dugar ekki fyrir kostnaði.
Miðað við samtöl við félagsmenn
Bændasamtakanna þá er það síðari
ástæðan en hér þarf sérstaklega að
fjölga nýliðum því bændum fer
fækkandi ár frá ári. Þá þarf einnig
að bæta kæli- og geymslutækni
sem getur lengt neyslutímann um-
talsvert.“
Galli að enginn sveigjan leiki
er í lögunum
„Tækifæri eru til staðar til að auka
framleiðslu á gulrótum, blóm-
káli og spergilkáli. Innlend fram-
leiðsla annar ekki eftirspurn og er
henni mætt með innflutningi sem
lítið fer fyrir þessa dagana vegna
breytinga á búvörulögum sem fólu
í sér skilgreind fastákveðin tímabil
á tilteknum grænmetistegundum,“
segir Vigdís.
Hún bendir á að Bændasamtökin
og Félag atvinnurekenda hafi gert
athugasemdir við að með því að
festa tímabilin fyrir tollverndina á
þessum tegundum væri ekki nægur
sveigjanleiki í lögunum. „Það þyrfti
að vera hægt að bregðast við sér-
stökum aðstæðum sem gætu komið
upp þegar ekki nægt framboð er, til
dæmis vegna veðurfarsaðstæðna.
Því gæti þurft að meta reynsluna af
þessu nýja fyrirkomulagi og eftir
atvikum sníða af vankanta, það verð-
ur verkefni Alþingis og nýs landbún-
aðarráðherra.“ /smh
Vigdís Häsler, framkvæmdastjóri Bændasamtaka Íslands. Mynd / HKr.
Tollvernd á grænmeti mikilvæg til að stuðla að fæðuöryggi
Stefán Rúnar Sævarsson, bóndi á Syðri-Grund í Grýtubakkahreppi, lauk
slætti í dag í ljómandi fínu veðri og 10 stiga hita. Hann hefur aldrei áður
slegið þegar komið er fram í október. Myndir / Guðmundur Rafn Guðmundsson
Stefán Rúnar Sævarsson, bóndi á Syðri-Grund:
Hefur aldrei slegið
í október fyrr
„Ég hef aldrei slegið í október
fyrr,“ segir Stefáns Rúnar
Sævarsson, bóndi á Syðri-Grund
í Grýtubakkahreppi, sem lauk
slætti í dag í ljómandi fínu veðri
og 10 stiga hita. Færi gafst líka á
að slá á miðvikudag. Stefán náði
ríflega 100 rúllum í þessum síð-
búna slætti, en hann fór yfir um
30 hektara af túnum.
Hann sló síðast 10. ágúst síð-
astliðinn, en svo voru alls kyns
verkefni önnur sem þurfti að
setja í forgang, eins og að taka
upp kartöflur, auk þess sem
veður var ekki alltaf hliðhollt.
Undanfarið hefur verið gríðar-
leg rigningartíð sem hentar ekki
fyrir heyskap að hausti. „Ég átti
nú alls ekki von á að þessi rigningar-
kafli yrði svona langur, en það var
bara allt í einu þegar vel var liðið á
september komið haugagras. Gæti
verið að áburður hafi farið að virka
í rigningartíðinni,“ segir Stefán og
bætir við að nú sé hann steinhættur.
„Ætli maður splæsi ekki á sig
soðbrauði með hangikjöti,“ svarar
Stefán, spurður hvort ekki ætti að
halda upp á daginn og heyskapar-
lokin. /MÞÞ
Sláttur á Syðri-Grund í október. Stefán bóndi náði um 100 rúllum á tveimur
dögum.
Keppni Landssambands bakarameistara um köku ársins 2022:
Skilyrði sett um að notaður verði
innfluttur gervirjómi í kökuna
Hin árlega keppni um köku ársins
2022 fer fram dagana 21. og 22
október í bakaradeild Hótel- og
veitingaskólans í Kópavogi.
Keppnin er haldin á vegum
Landssambands bakarameistara
(LABAK). Bændablaðið fékk
ábendingu um að í ár sé gert að
skilyrði að nota Créme Brulée
gervirjóma frá Debic í Belgíu í
kökuna. Þetta hráefni geta kepp-
endur fengið afgreitt í gegnum
Innkaupasamband
bakarameistara
(Innbak) en það
er flutt inn af
Ekrunni.
Bakarameistari
hjá einu virtasta
bakaríi landsins, sem
ekki vill láta nafns
síns getið, undrast
mjög þau skilyrði sem
LABAK setur fyrir
þátttöku í keppninni
að þessu sinni. Sjálfur
segist hann ekki vilja
nota annað en íslensk-
an rjóma og er því ekki
gjaldgengur í keppnina
að þessu sinni.
„Ég er afar sorg-
mæddur yfir að bakarar
standi ekki við bakið á
íslenskum bændum í vali
á hráefni.“
Á skjön við baráttu
Samtaka iðnaðarins
Bakarameistarinn, sem hefur
reyndar nokkrum sinnum borið sigur
úr býtum í þessari keppni, bendir á
að þetta sé sérlega merkilegt fyrir
þær sakir að Landssamband bak-
arameistara, sem er sameiginlegur
vettvangur 16 bakaría á landinu,
er aðili að Samtökum iðnaðarins
(SI). Þau samtök hafa árum saman
lagt gríðarlega fjármuni í að hvetja
fólk til að kaupa íslenskar vörur.
Því sé vægast sagt einkennilegt
að LABAK velji síðan sem skil-
yrði fyrir þátttöku í keppninni að
notaður sé innfluttur gervirjómi.
Þá bendir bakarinn einnig á að
Mjólkursamsalan, sem er m.a. í eigu
íslenskra bænda, er líka aðili að SI
og þarna sé samstarfsaðili MS í SI
beinlínis að gera kröfu sem beint er
gegn hagsmunum íslenskra bænda.
Umrætt Créme Brulée er
samkvæmt upplýsingum af vef
Ekrunnar samsett af eftirfarandi
efnum: Súrmjólk, rjómi (28%),
sykur, eggjarauða, umbreytt maís-
sterkja, bindiefni (E461, E331,
E407), náttúrulegt vanillu Bourbon
extrakt, náttúruleg bragðefni, ýru-
efni (E471), litarefni (E160a),
vanillufræ.
Fulltrúi SI skrifaði
undir keppnisreglur
Gunnar Sigurðarson er fram-
kvæmdastjóri Landssambands
bakarameistara og jafnframt við-
skiptastjóri á iðnaðar- og hug-
verkasviði hjá Samtökum iðnað-
arins. Hann skrifaði einnig undir
keppnisreglur Landssambands bak-
arameistara sem sendar voru út til
bakarameistara í september vegna
köku ársins 2022.
Samtök iðnaðarins hafa ítrekað-
ar verið með herferðir árum saman
fyrir því að íslenskir neytendur velji
íslenskar vörur í sínum innkaup-
um. Nú síðast – „Íslenskt – Láttu
það ganga. Bændasamtök íslands
hafa einnig stutt þessa herferð.
Gunnar var því spurður hvernig
Landssamband bakarameistara
rökstyddi skilyrði fyrir notkun á
innfluttu Créme Brulée frá Debic.
Ekki síst þegar nægur úrvals nátt-
úrulegur rjómi er á boðstólum, m.a.
frá MS sem einnig er aðildarfélag
Samtaka iðnaðarins.
Í svari sínu sagðist Gunnar ekki
hafa heimild til að svara fyrir ákvarð-
anir sem tengjast Landssambandi
bakarameistara, en sagði svo:
„Ég get þó staðfest að
stuðningsaðili keppn-
innar í ár er Innbak
og að skilyrði fyrir
þátttöku er að kakan
innihaldi Créme Brulée
frá Debic. Sú vara er
að vísu ekki framleidd
af íslenskum aðila, því
miður, en það kemur
svo sannarlega ekki í
veg fyrir að keppendur
munu/þurfa að nota öll
þau innihaldsefni sem
þeir vilja setja í kökuna,
rjóma, smjör, egg eða
annað.“
„Erum við ansi háð
innfluttum vörum“
Varðandi hvatningu um
að velja íslenskt, sagðist
Gunnar geta tekið undir að
það sé áróður að hvetja til
kaupa á íslenskum vörum.
„Þá er alltaf áhersla að
velja íslenska framleiðslu,
íslenskt handverk. Því miður er
það svo að í mörgum tilfellum þá
erum við ansi háð innfluttum vörum,
fóðri og öðru sem við notum í mat-
vælaframleiðslu hér á landi. Í kökur
til að mynda sykur, hveiti, vanilla,
súkkulaði og flest annað sem gerir
góða köku. Til samanburðar þá
var það skilyrði að kaka ársins
2019 væri með appelsínutröffle frá
Odense, held að flestir taki undir
með að þar var íslensk framleiðsla
á ferð. En misjafnt svo sem hvernig
horft er á. Ég er því fullviss um að
þarna er gæða íslensk framleiðsla
sem úr verður og verður gaman að
færa ykkur í Bændahöllinni,“ sagði
Gunnar að lokum. /HKr.