Sjálfsbjörg - 01.07.1970, Blaðsíða 21

þar sem atvinnuhættir teljast eðlilegir.
Misbrestur á því, að atvinna sér í boði,
kemur til af ýmsu. Eitt er það, að atvinnu-
rekendur og vinnuveitendur hrœðast að
ráða til sín persónu, sem liefur laskazt af
völdum sjúkdóms eða slyss. Við fyrstu sýn
getur sá ótti verið eðlilegur. Enginn vill
ráða til sín aukvisa, sem ekki annar verk-
efni, og ekki réttlátt gagnvart heilbrigð-
um rekstrarháttum fyrirtækis að ráða per-
sónu til starfa og greiða henni laun ein-
ungis vegna þess, að viðkomandi er fatlað-
ur eða á annan hátt líkamlega laskaður.
En hér er yfirleitt um misskilning að ræða
af hálfu vinnuveitanda, sem byggist á
röngu mati og skorti á þekkingu. Stór at-
vinnurekandi, að vísu erlendur, hefur ritað
um reynslu sína af fötluðu starfsfólki, sem
hann hefur í vinnu, og um skoðanir sínar
af þessum málum, sem byggðar eru á eigin
reynslu. Hann segir meðal annars: „At-
vinnurekendur, sem og aðrir, gera sig seka
um eina villu, sem er sú að athuga ekki,
að orð eins og örkuml og fötlun og lömun
eru afstæð, en ekki algild. Þetta er sann-
leikur. Þegar við tölum um, að einhver
sé lamaður eða fatlaður eða örkumlaður,
segir það lítið; það þarf að taka fram,
gagnvart hverju eða að hvaða leyti per-
sónan er örkumluð, fötluð, eða lömuð. Það
er óréttlátt, að afskrifa persónu með tilliti
til atvinnu vegna þess eins,að hún beri
utan á sér menjar sjúkdóms eða slyss. Ég
vil nefna dæmi: Ég er kunnugur lækni er-
lendis, sem hlaut slæman áverka á hrygg,
svo að mænan skaddaðist. Þetta leiddi af
sér algera lömun í ganglimum. Hann var
örkumlaður með tilliti til þess að ganga,
en á hinn bóginn getur hann unnið læknis-
störf sín, hann er skurðlæknir, kemur í
hjólastól sínum að aðgerðarborði og gerir
með góðu handbragði aðgerðir sínar. Eng-
inn getur sagt, að hann sé örkumlamaður,
úr því að hann getur þetta. Blinda er talin
örkuml, en einn blindur maður er prófessor
við háskóla, heldur þar fyrirlestra. Ekki er
hann örkumla maður. Þannig mætti áfram
telja, og það verður að gera sér grein fyrir
því, að starfshindranir heilbrigðra eða
þeirra, sem heila hafa limi, eru líka ýmsar
og margar engu síður en hinna. Hinn sami
atvinnurekandi, sem vitnað er til áður,
hefur nefnt nokkur atriði, sem hann reikn-
ar til sanninda fyrir því, að fyrirtækjum
er hollt að hafa fatlaða í þjónustu sinni.
Hann segir, að vinnuskýrslur sýni, að
framleiðsla og vinnuafköst hinna fötluðu
séu meiri en þeirra, sem heilir eru, séu
hinir fötluðu á annað borð vel æfðir í starf-
inu og rétt staðsettir. Atvinnurekandinn
segir, að þetta geti fleiri en hann vottað.
í annan stað segir hann, að þeir séu var-
kárari við störf, þannig að slys á þeim
sjálfum eða af þeirra völdum séu fátíðari.
Færri slys á vinnustað er beinn sparnaður
í rekstri fyrirtækis. I þriðja lagi eru fjar-
vistir fatlaðra starfsmanna minni en hinna,
sem heilir eru, og öruggara sé, að þeir
mæti í vinnu og mæti á réttum tíma. Hann
heldur því einnig fram, að það sé fötluð-
um starfsmönnum meira keppikefli en
heilbrigðum að mæta til vinnu, þrátt fyrir
t. d. vont veður, þegar aðrir sitja gjarnan
um kyrrt heima hjá sér, eða þrátt fyrir
minni háttar lasleika, svo sem kvef og
höfuðverk. Og fatlaður eða lamaður starfs-
maður er sjaldnar fjarverandi en heil-
brigðir vegna skemmtanahalds kvöldið og
nóttina áður. I fjórða lagi hleypur fötluð
persóna ekki úr einu starfi í annað, frá
einum vinnuveitanda til annars. Það sé
kostur, sem hver vinnuveitandi kunni að
meta, því að það kostar tíma og fé að æfa
nýjar persónur til starfa. Að lokum ber
fyrrnefndur atvinnurekandi fram þarfa
hugvekju fyrir hvern og einn, er hann
segir: „Við, sem erum þeirrar gæfu að-
njótandi í dag að hafa ekki til að bera
ennþá sjáanlega eða vitaða örorku eða ör-
kuml, gleymum því í dagsins önn að gera
SJ ÁLFSBJÖRG 21