Sjálfsbjörg - 01.07.1970, Qupperneq 42

Þorsteinn varð upp úr veikindum þessum
stórlega fatlaður og oft af þeim sökum
nefndur „Þorsteinn aumingi“.
Til er lýsing af Þorsteini, þegar hann
var á sjötugs aldri, er hún skráð í merkri
ritgerð um hann, sem Snorri Sigfússon
fyrrverandi námsstjóri skrifaði í „Nýjar
Kvöldvökur“ 1961. Þar segir svo:
„Hann var ekki stór vexti að sjá, enda
samanhnýttur um mjaðmirnar, fótleggir
eins og saman vaxnir og allur neðri hluti
líkamans liðamótalaus að kalla. Fætur
gat hann að vísu eitthvað hreyft, en alls
ekki staðið í þá óstuddur og enn síður
gengið. En furðu hratt fannst mér þó að
hann gæti borið sig innan húss á hækj-
um sínum“.
„En þegar hann var setztur inn og far-
inn að tala, tók maður lítið eftir hinni lík-
amlegu fötlun, þá beindist öll athyglin að
stóru höfði, góðmannlegu yfirbragði, mó-
dökkum augum og einkennilega rólegu og
rannsakandi augnaráði, er mér hefur
lengst af minnisstætt verið“.
Sjúkdómslega Þorsteins varaði um ellefu
ár og var hann um tvítugt, er hann var
orðinn rólfær að nýju. Má nærri geta,
hversu honum unglingnum hefur þá verið
innanbrjósts að horfa fram á að því er
mátti virðast vonlausa framtíð á tímum,
þar sem lífsbaráttan yfirleitt var nægilega
erfið fullfrískum einstaklingum, hvað þá
svo mikið fötluðum.
En Þorsteinn lagði ekki árar í bát, þótt
leiðin móti straumnum mætti virðast von-
laus. 1 brjósti hans bjó brennandi þrá eftir
því að þurfa ekki að vera upp á aðra kom-
inn, hvorki skyldmenni né sveitarfélagið.
Þá virtist þó ekkert útlit fyrir að stórfatl-
aður maður gæti unnið fyrir naumasta
viðurværi, hvað þá meira. Þorsteinn var
snemma mjög bókhneigður og hafði lesið
mikið í sjúkdómslegunum. Varð það úr,
að hann leitaði til Friðbjarnar Steinssonar
bóksala á Akureyri, sem tók honum mjög
elskulega og varð bæði honum og mörg-
um öðrum hinn mesti bjargvættur. Er
óefað að þetta drengskaparbragð Frið-
bjarnar gagnvart þessum fatlaða unglingi
hefur blásið lífi í vonarneista piltsins og
orðið honum hvöt til þess að leggja á bratt-
ann og „leita móti straumnum“. Varð það
úr, að Þorsteinn lærði bókband hjá Frið-
birni, sem var orðlagt valmenni og reynd-
ist Þorsteini hið bezta og hjálpaði honum
á alla lund.
Auk bókbandsins öðlaðist Þorsteinn
margvíslega fræðslu hjá Friðbirni og þekk-
ingu, sem gerði honum kleift að fram-
fleyta sér sem barnakennari, og þótti hann
afburðasnjall í þeirri grein. Hefur hann án
efa haft meðfædda hæfileika til þess, en
án hjálpandi handar og skilnings Frið-
bjarnar gat auðveldlega svo farið, að þess-
ir miklu og góðu hæfileikar hefðu koðnað
niður, og rættist þarna máltækið um að
„Drottinn leggur líkn með þraut“.
Ásamt barnakennslunni stundaði Þor-
steinn bókband og viðgerðir á margs konar
hlutum, því að hann var framúrskarandi
hagur og lagvirkur í höndunum.
Þorsteinn dvaldist á ýmsum stöðum,
bæði austan og vestan Eyjaf jarðar, en þó
lengst af í Svarfaðardal, þar sem hann
almennt var bæði dáður og virtur. Með
stakri eljusemi, sparnaði og nýtni, tókst
honum að eignast gott bókasafn, sem þá
var fágætt meðal almennings. Gekkst hann
fyrir stofnun Lestrarfélags Svarfdæla, sem
enn er starfandi og gaf því ailar bækur
sínar. Hefur þetta framtak án efa orðið
mörgum fróðleiksfúsum unglingi mikil-
vægt veganesti.
Þorsteinn Þorkelsson var afkastamikill
skrásetjari og er talið að eftir hann séu
skrásettar um 80 þjóðsögur og auk þess
mun mikið hafa brunnið á Möðruvöllum
1902. Þar að auki er í Landsbókasafninu
geymt mikið ritsafn, sem saman stendur
af tuttugu til þrjátíu flokkum, sem hann
42 SJÁLFSBJÖIIG