Skessuhorn - 18.05.2022, Blaðsíða 26

MIÐVIKUDAGUR 18. MAÍ 202226
Vísnahorn
Það er þetta
vandamál með
pólitíska rétt­
hugsun og kynleysi tungumáls­
ins svo ekki sé feðraveldinu hamp­
að umfram þörf. Ýmislegt höf­
um við Íslendingar látið okkur um
munn fara í aldanna rás án þess að
gera okkur grein fyrir hinum niðr­
andi þáttum tungunnar. Gunnar J
Straumland gerði mjög virðingar­
verða tilraun til að endurskoða
viðhorf sín:
Til hafsins miða siglum senn
á sömu slóðir og í den,
við sjómanneskjur erum enn,
Ísalands Hrafnistu - aðilar.
Íslands Hrafnistu – aðilar hafa
nú löngum sótt sjóinn og stundum
nokkuð djarflega. Jafnvel stundum
um of og um einn ódeigan formann
sagði Lúðvík Kemp:
Þó að sjáarbáran blá
belgja nái túla
gengur ráargöltinn á
Gísli á Lágamúla.
Það er nú samt aldrei öruggt með
árangur erfiðisins og í aflaleysi orti
Magnús Jónsson í Ólafsvík:
Nú er orðið fiskifátt
fæst ei borða lengur
því að norðlæg austanátt
ei úr skorðum gengur.
Farfuglarnir drífa nú að okk­
ur hvað óðast og láta sig oft litlu
skipta þó eitthvað kólni í veðri um
tíma. Spóinn hefur þó yfirleitt vit
á að vera ekkert að þvælast hingað
norður eftir fyrr en öllu er óhætt.
,,Þá er úti vetrar þraut, þegar spó­
inn vellir graut“ var stundum sagt
og margir hafa trú á spóanum sem
veðurspáfugli. Að eftir að hann velli
verði ekki alvarleg áhlaup í veðrinu.
Halldór Helgason á Ásbjarnar­
stöðum setti saman eftirfarandi
hugleiðingu um spóann og nefndi
,,Ættjarðarleysi:“
Af spóanum hefur þú spurnir
þær
að sportfugl sé hann á Íslands
ströndum,
en eigi víst heima í öðrum
löndum.
- Og sagan er líklega sönnu nær
- sé upprunann sleppt að
yfirvega
og allt er tekið bókstaflega.
Og er hann þá ekki ættjarðar-
laus
og einhver þesskonar frávill-
ingur
er veit ekki fyrir víst hvað hann
syngur
um hreiðurstæðið er hann sér
kaus?
Nei hann veit glöggt að hér er
hann fæddur
og hlýjum dúni og vængjum
gæddur.
Og hér á hann allt sitt heimilislíf
og hér er búið við ástargengi,
um flóa og móa, um fjöll og
engi,
og leitað brauðs fyrir börn og
víf.
Það á ekki skylt við ættjarðar-
leysi
til annarra landa þó hann
,,reisi“.
Og hann er skýr og skynugur
fugl
sem skoðar heiminn í sínu ljósi.
Um það hvenær ylni og aftur
frjósi
hann sparar sér allt spurnar-
rugl.
Og eigin náttúra er nýtt fyrir
síma.
Því notar hann jafnan hinn
rétta tíma.
En hitt er svo auðvitað annað
mál
um Íslendinginn – þó það sé
spói,
að hentugast er að ekkert snjói
og vel sé bruggað í vorsins skál.
Að vetrarlagi hann væri ekki
heppinn
að vera sendur á
fæðingarhreppinn.
Og um þennan gagnmerka fugl
orti Þorsteinn Valdemarsson kvæð­
ið Spóavell:
Eru menn teknir að vanmeta
það
sem vér teljum forsendu allra
gæða, –
að lifa?
Binda þeir hugann of fast við
það
sem fuglar kalla innöndun
sína –
að þiggja?
Og gleyma, þó þeir ættu að vita
það
að hún verður aldrei dýpri en
útöndun þeirra –
að gefa?
Og hvað kemur til að þeir
ofmeta það
eina vandann, sem jafnan
leysist –
að deyja?
Jaðrakaninn var lengi vel ekki
útbreiddur um allt land. Veit reynd­
ar ekki hvort hann er það enn en
algengastur mun hann hafa ver­
ið á suðurlandi en ekki óþekktur í
Borgar firði að minnsta kosti.
Sagan segir að förukerling hafi
komið að á í vorleysingum og ekki
litist meira en svo á og verið í vafa
hvort hún ætti að leggja í að reyna
að vaða. Heyrir þá kallað „vaddúdí
vaddúdí.“ Kerling fór að líta í kring­
um sig en sá ekkert nema fugl með
rauðan haus og taldi að þar væri
heilagur andi sendur henni til leið­
beiningar þannig að hún lagði í ána
og hafði sig yfir með harmkvælum
þó en sem hún stendur blaut og
hrakin á bakkanum segir fuglinn
aftur: „Eddu vodd, eddu vodd?“
Kerling steytir hnefann ergileg og
segir: Já víst er ég vot ófétið þitt.
Og fuglinn svarar; „vittig, vittig“
þannig að ekki voru þá önnur ráð
hjá kerlu en fylgja hans góðu ráð­
um og fara úr spjörunum og vinda
þær enda var þetta löngu fyrir tíma
rafknúinna þurrkara. Reyndar man
ég ekki eftir neinum kveðskap um
jaðrakanann og væri útaf fyrir sig
fróðlegt ef einhver gæti bætt þar
um en Hannes Sigurðsson kvað um
annan fugl:
Lítill fugl með fögur hljóð
flögrar upp í himininn,
daglangt syngur dýrðaróð
og drullar svo á þvottinn minn.
Áður hefur í þessum þáttum ver­
ið minnst á trausta vináttu þeirra
Sigurðar frá Brún og Höskuldar í
Vatnshorni og eitt sinn er Sigurð­
ur frá Brún var á ferð hjá vini sín­
um varð hann fyrir því að reiðhestur
hans nuddaði útúr sér beislið með­
an Sigurður saup úr bolla og spjall­
aði um vísur stundarkorn. Ekki
fannst beislið þrátt fyrir talsverða
leit og ekki fyrr en árið eftir og
hafði þá verið brennd sina á svæð­
inu. Daginn eftir að beislið fannst
var pósturinn á ferð og Höskuldur
greip miða og hripaði á hann:
Beislið er fundið, brunnið er
leður,
brúnar stengur af ryði.
Minnir þó enn á maí veður
mettað af fuglakliði,
fallegar merar, folöld skjótt,
fáka með strengda kviði.
Fannst mér í gær og frammá
nótt
sem framhjá mér þetta liði.
Og Höskuldur lét heldur ekki hjá
líða að yrkja vorvísu:
Frammi víða í fjallasal
foldin býður næði
þegar hlíð í djúpum dal
dýru skrýðist klæði.
Á líkum nótum er sömuleiðis
Brynjólfur Sigurðsson:
Oft mér varð um hjartað hlýtt
heiða innst við rætur
er ég sá hve brosa blítt
bjartar sumarnætur.
Um þau blíðu ástarhót
enginn getur skrifað
eða steypt í önnur mót.
-Aðeins séð og lifað.
Með þökk fyrir lesturinn,
Dagbjartur Dagbjartsson
Hrísum, 320 Reykholt
S 435 1189 og 849 2715
dd@simnet.is
Daglangt syngur dýrðaróð - og drullar svo á þvottinn minn
Þriðjudaginn 10. maí fór fram
stofnfundur Gleipnis, nýsköpunar­
og þróunarseturs á Vesturlandi ses.
Í Háskólanum á Bifröst var meðal
annars skrifað undir stofnsamning
og kosið í stjórn Gleipnis. Stofn­
fundur þessi er haldinn í fram­
haldi af undirritun viljayfirlýsingar
í ágúst síðastliðnum þess efnis að
nýsköpunar­ og þróunarsetur yrði
sett á stofn og var undirbúnings­
stjórn skipuð til þess að vinna að
verkefninu. Markmið með stofn­
un Gleipnis er að skapa umhverfi
fyrir samvinnu, þróun og miðl­
un ólíkrar þekkingar á sviði rann­
sókna, nýsköpunar og sjálfbærni
með það að leiðarljósi að styrkja
samkeppnis aðstöðu íslensks sam­
félags, efla atvinnu og byggða­
þróun og auka lífsgæði í landinu.
Þá er nýja setrinu einnig ætlað að
vera virkur þátttakandi í að ná fram
markmiðum og skuldbindingum
stjórnvalda á sviðum nýsköpun­
ar og fræðslu á sviði landbúnað­
ar, matvælaframleiðslu, sjálfbærni
og loftslagsmála, auk þess að efla
nýsköpunar­ og frumkvöðlastarf á
landsbyggðinni.
Stofnaðilar og
megin áherslur
Stofnaðilar Gleipnis eru: Land­
búnaðarháskóli Íslands, Háskólinn
á Bifröst, Landsvirkjun, Borg­
arbyggð, Samtök sveitarfélaga
á Vestur landi, Háskóli Íslands,
Íslandsstofa, Orkustofnun, Breið
– Þróunarfélag á Akranesi, Ráð­
gjafamiðstöð landbúnaðarins,
Símenntunarmiðstöð Vestur­
lands, Hugheimar; frumkvöðla­
og nýsköpunarsetur og Auðna
Tæknitorg. Samkvæmt stofnsamn­
ingi Gleipnis verður megináhersla
starfseminnar á næstu fimm árum
lögð á atriði á borð við námsstyrki
til matvælaframleiðslu á framhalds­
og háskólastigi. Efla á rannsóknir á
sviði landbúnaðar og matvælafram­
leiðslu í þágu loftslagsmála, nátt­
úruverndar, landgæða og nýsköp­
unar í framleiðslu. Efla á innlenda
landbúnaðarframleiðslu og styrkja
og fjölga stoðum landbúnaðar og
annarra greina í dreifbýli á grunni
sjálfbærrar nýtingar í þágu lofts­
lagsmála, umhverfis, náttúruvernd­
ar og fjölbreytni í ræktun. Ýta á
undir framtak og frumkvæði bænda
með fræðslu, ráðgjöf og nýsköpun.
Nafnið sótt í norræna
goðafræði
Höfuðstöðvar Gleipnis verða
í Landbúnaðarháskólanum á
Hvanneyri í Borgarfirði en nafn
setursins er sótt í norræna goða­
fræði. Gleipnir nefndist galdra­
fjötur sem æsir notuðu til að binda
Fenrisúlf. Með vísan til Gleipnis
er verið að leggja áherslu á fram­
sækni og að hugsa stórt og þá sér­
staklega út fyrir rammann og gera
hið ómögulega mögulegt, eins og
Ragnheiður I. Þórarinsdóttir, rekt­
or Landbúnaðarháskóla Íslands
kynnti fyrir fundargestum. Að lok­
um var kosið í stjórn og voru eftir­
taldir aðilar kjörnir í stjórn Gleipn­
is nýsköpunar­ og þróunarset­
urs á Vesturlandi ses: Ragnheiður
I Þórarinsdóttir Landbúnaðarhá­
skóla Íslands, Margrét Jónsdótt­
ir Njarðvík Háskólanum á Bifröst,
Sigurður H. Markússon frá Lands­
virkjun, Þórdís Sif Sigurðardóttir
sveitarstjóri í Borgarbyggð og Páll
S. Brynjarsson framkvæmdastjóri
Samtaka sveitarfélaga á Vestur­
landi. Þá voru kjörin í varastjórn
Ásthildur Bragadóttir, Stefán V.
Kalmansson og Pétur Þ. Óskars­
son. glh
Stofnfundur Gleipnis var haldinn á Bifröst
Fulltrúar stofnaðila fyrir framan aðalbyggingu Háskólans á Bifröst að stofnfundi loknum. Á myndina vantar fulltrúa Íslands-
stofu, Orkustofnunar og Auðnu Tæknitorgs.
Stjórn Gleipnis; Margrét Jónsdóttir Njarðvík Háskólinn á Bifröst, Ragnheiður I
Þórarinsdóttir Landbúnaðarháskóli Íslands, Sigurður H. Markússon Landsvirkjun,
Páll S. Brynjarsson Samtök sveitarfélaga á Vesturlandi og Þórdís Sif Sigurðardótt-
ir sveitarstjóri í Borgarbyggð.