Læknablaðið - 01.06.2022, Qupperneq 35

L ÆKNABL AÐIÐ 2022/108 303
R A N N S Ó K N
sem krafðist enduraðgerðar reyndist sambærilegt yfir tímabilin
fjögur, en ekki reyndist marktækur munur á tíðni endurtekinna
aðgerða eftir því hvort upphaflega var beitt brjóstholssjárað-
gerð eða opnum brjóstholsskurði (85% á móti 11%) en munurinn
reyndist ekki marktækur. Hlutfall endurtekins loftbrjósts sem
krafðist enduraðgerðar var einnig sambærilegt yfir tímabilin fjög-
ur.
Í töflu V eru sýndir forspárþættir endurtekins loftbrjósts sem
krafðist enduraðgerðar. Yngri sjúklingar reyndust marktækt lík-
legri til að þurfa enduraðgerð en ekki sáust marktæk tengsl við lík-
amshæð, lengd viðvarandi loftleka eftir fyrstu aðgerð eða þar sem
aðeins var beitt fleygskurði. Kvenkyn, reykingar, þyngd og aðgerð
með brjóstholssjá reyndust heldur ekki hafa marktæk tengsl við
enduraðgerð.
Umræða
Í þessari afturskyggnu rannsókn var kannaður árangur aðgerða
vegna frumkomins sjálfsprottins loftbrjósts á Íslandi á tæplega
þriggja áratuga tímabili. Áhersla var fyrst og fremst á breytingu. á
tíðni aðgerða og fylgikvilla, einkum vegna endurtekins loftbrjósts.
Heilt yfir reyndist árangur aðgerðanna góður, sem endurspegl-
ast meðal annars í lágri tíðni alvarlegra skammtímafylgikvilla
og þeirri staðreynd að enginn sjúklingur lést innan 30 daga frá
aðgerð. Algengasti snemmkomni fylgikvillinn var viðvarandi
loftleki sem oftast var vægur, en 13% þeirra sjúklinga þurftu þó
enduraðgerð til að stöðva lekann í sömu innlögn. Alvarlegar blæð-
ingar og sýkingar reyndust hins vegar sjaldgæfari (4,5%).
Árleg fækkun aðgerða reyndist tæp 3% og var lækkunin mark-
tæk. Ástæðan fyrir því er ekki augljós en ábendingar virðast í stór-
um dráttum svipaðar hér á landi og í erlendum rannsóknum.17,18
Hjá flestum sjúklinganna var um að ræða fyrsta loftbrjóst eða
Mynd 3. Tími frá frumaðgerð að enduraðgerð vegna
frumkomins sjálfkrafa loftbrjósts (viðsnúið Kaplan-
Meier-graf).
fyrsta endurtekna loftbrjóstið og átti það við um öll fjögur tímabil-
in. Líkt og sést hefur erlendis hefur færst í vöxt að gera aðgerð
á fyrsta loftbrjósti.19-21 Þessi þróun, að taka sjúklinga fyrr til að-
gerðar, skýrir því augljóslega ekki fækkun aðgerðanna hér á landi.
Hlutfall karla, þyngd og líkamshæð breyttist lítið á tímabilinu og
skýrir því heldur ekki fækkun aðgerða. Hins vegar má velta því
fyrir sér hvort lægra hlutfall þeirra sem reykja á Íslandi geti átt
þátt í þessari þróun. Auk hæðar og lágs líkamsþyngdarstuðuls eru
reykingar veigamestu áhættuþættir fyrir loftbrjósti,3 og aðeins í
örfáum tilfellum sem erfðasjúkdómar eins og Marfans-sjúkdóm-
ur eru til staðar. Hlutfall sjúklinga sem reyktu eða höfðu reykt
breyttist þó ekki marktækt þegar leið á rannsóknina (tafla I), en
tilhneiging í þá átt sást þó greinilega. Þannig höfðu 71% sjúklinga
sögu um reykingar á fyrsta tímabilinu samanborið við 65% á því
Forspárþáttur GH 95% ÖB p-gildi
Aldur (ár) 0,91 0,83-0,97 0,0164*
Kvenkyn 1,51 0,39-5,40 0,533
Þyngd (kg) 0,99 0,93-1,04 0,6104
Hæð (cm) 1,07 1,00-1,14 0,0570
Saga um reykingar 1,10 0,47-2,56 0,8217
Aðgerð með brjóstholssjá 1,30 0,49-4,10 0,6225
Einungis fleygskurður 1,76 0,77-4,04 0,1802
Viðvarandi loftleki > 96 klst. 2,44 0,88-6,19 0,0693
Tafla V. Sjálfstæðir forspárþættir fyrir endurteknu loftbrjósti eftir
aðgerð vegna sjálfsprottins loftbrjósts. Sýnd eru gagnlíkindahlutföll
(GH) og 95% öryggisbil.