Hugur og hönd - 2021, Blaðsíða 20

KINGA ÞÓRIS AUSTMANNS
SIGURLAUGUR INGÓLFSSON
Í kumlum frá víkingaöld, bæði hér á landi
og í Skandinavíu, hafa fundist gripir sem
taldir eru hafa verið skrautmunir sem karl-
og kvenmenn hafa borið á sér. Í kumlum
kvenna finnast t.a.m. oft svo nefndar sörvi-
tölur, þ.e. perlufestar, sem konur höfðu
í bandi á milli einkennandi bronsnælna.
Einnig finnst annars konar skart, s.s. háls-
men, hringar og armbaugar. Meðal gripa
í Þjóðminjasafni Íslands er hlutur sem
kallaður er kinga sem barst á safnið árið
1928. Gripurinn fannst nærri Rangá, við
svonefnda Knafahóla.1 Þar greina Land-
náma og Njála frá bardaga og samkvæmt
Njálu voru þeir sem féllu í bardaganum
heygðir þar skammt frá.2 Uppblástur
hefur orðið til þess að reglulega finnast á
þessum slóðum gripir sem taldir eru hafa
tilheyrt mönnunum sem dysjaðir voru á
þeim slóðum. Meðal þeirra er hluturinn
sem er til umfjöllunar í þessari grein.
Kristján Eldjárn notaði hugtakið kinga
yfir men sem höfð voru í festi um
hálsinn. Hér verður hluturinn því kallaður
því nafni. Kingan frá Knafahólum er
steypt úr bronsi og ekki ýkja stór, eða
4,2 cm á lengd og er breidd hennar
mest 2,1 cm en gripurinn mjókkar að
neðanverðu. Á kingunni er lítill hólkur
þar sem festin hefur verið þrædd í gegn.3
Á framhlið kingunnar má greina ásjónu,
og raunar ekki eina heldur tvær, því ef
kingunni er snúið hálfan hring má sjá
aðra ásjónu. Í raun mætti því kannski
með réttu kalla gripinn vendikingu, til
aðgreiningar frá annars konar kingum.
Greina má auðveldlega augu sem
ásjónurnar tvær deila, sem og skeggtísku.
Skreytið á kingunni er af þeirri stílgerð
sem er kennd við Borre, samnefndan
stað í Vestfold í Noregi þar sem finna má
Kinga Þóris Austmanns sem fannst
við Knafahóla nærri Rangá árið 1928.
Ljósmynd: Þjóminjasafn Íslands - Ívar
Brynjólfsson. Safnnúmer 12384/1938-49.
20 2021 HUGUR OG HÖND
1 Kristján Eldjárn; 2016, bls. 382.
2 Íslenzk fornrit I, bls. 356-357 & Íslenzk fornrit XII, bls. 154-156.
3 Kristján Eldjárn; 2016, bls. 382.