Fréttablaðið - 13.01.2023, Qupperneq 10

Dómsmálaráðherra
virðist ekki átta sig á,
að það er baráttan um
markaðsyfirráð, sem
stýrir gengjamyndun-
inni, sem við höfum
orðið vitni að.
Flokkur
fólksins
lætur ekki
deigan síga
og trúir
því stað-
fastlega að
dropinn
holi stein-
inn.

Halldór Árnason
umhverfis-, efna-
og hagfræðingur
Ef svo fer fram sem horfir munu
átök, morð og gengjastríð verða
hluti af þjóðfélagi okkar. Þróunin
er hafin á höfuðborgarsvæðinu. Lík-
legast er að brátt muni sams konar
þróun verða á þéttbýlustu svæð-
unum á suðvesturhorni landsins,
en ná að lokum til alls landsins.
Við fetum kunnuglega slóð. Svíar
eru komnir lengra en við í þess-
ari óheillaþróun. Ástandið víða í
Bandaríkjunum er skelfilegt. Meðal
landa sem hafa orðið hrikalega úti
eru Mexíkó og Kólumbía og svo
mætti lengi telja.
Aðdragandi að núverandi ástandi
er vel þekktur frá öðrum löndum.
Ein birtingarmyndin hér á landi er,
að nýlega var karlmaður skotinn til
bana fyrir utan heimili sitt í Reykja-
vík. Önnur er, að lögreglan fæst nú
við af leiðingar þess, að tveimur
gengjum ungra karla laust saman
og börðust með hnífa að vopni
inni á bar við Bankastræti. Hér
eru einungis tvö dæmi tilgreind,
en dæmi um of beldi af sama toga
eru fjölmörg. Auðvelt er að geta
sér til um, að baráttan um yfirráð
á fíkniefnamarkaðnum hér á landi
með tilheyrandi ofbeldi muni fara
harðnandi og vaxa líkt og í öllum
öðrum löndum, þar sem stjórnvöld
heyja stríð gegn fíkniefnum.
Ógn og of beldi með tilheyrandi
ótta er að grafa um sig í hugum
landsmanna. Reykjavík er ekki
lengur sá griðastaður sem hún var
í hugum okkar. Óttinn er að grafa
um sig. Erlend sendiráð vöruðu
landa sína við að fara niður í miðbæ
Reykjavíkur, eftir hnífabardaga
fíkniefnagengjanna.
Ferðaiðnaðinum stendur mikil
ógn af þessari þróun, sem getur og
mun, ef að líkum lætur, stórskaða
efnahag Íslands.
Frumorsakir þessarar þróunar
má rekja til Bandaríkjanna, allt til
þess þegar þau bönnuðu fíkniefni
og lýstu yfir fíknistríði, „War on
Drugs“ um eða upp úr miðri síðustu
öld.
Í lok 8. áratugar síðustu aldar var
ég við nám í Svíþjóð. Þá var sænskt
þjóðfélag um margt til fyrirmyndar.
Þótt ég hafi ekki áttað mig á því
þá, má eftir á að hyggja greina, að
Svíar voru að hefja fíknistríð í anda
Bandaríkjamanna. Þá hófst þar
hræðsluáróður gegn fíkniefnum þar
sem birtar voru skelfilegar myndir
af ungu fólki á svipuðum aldri og ég
var þá. Þetta voru hryggðarmyndir
af fólki, sem höfðu orðið fíkniefnum
að bráð. Myndirnar voru átakanleg-
ar, enda hluti af áróðri stjórnvalda í
fíknistríðinu.
Svíar hafa verið fyrirmynd Íslend-
inga í fíknistríðinu. Þróunin þar
er komin mun lengra en hér með
gengja stríðum og annarri baráttu
um fíknimarkaðinn.
Fíknistríð hefst þegar stjórnvöld
banna vímuefni með lögum og
banninu er fylgt eftir með ströngum
lögregluaðgerðum.
Þegar f íkniefnabanninu var
komið á í Bandaríkjunum með til-
heyrandi stríðsyfirlýsingum, var
þar þá og er nú í vaxandi mæli á
Íslandi, fjöldi manna sem liðu, af
ýmsum ástæðum, kvalir á sálu
sinni. Sömu aðstæður eru að mynd-
ast í okkar samfélagi. Af umræðum
um skólamál hér á landi, sjáum við
að vaxandi hluta ungmenna líður
illa og þjáist af hugarvíli.
Eðlilegt er að stjórnvöld bregð-
ist við því ástandi, sem nú er uppi
í þessum efnum. Til þess liggja
ríkar samfélagslegar og þjóðhags-
legar ástæður. Við þurfum meira á
að halda yfirvegun og visku, en að
herða baráttu okkar í anda fíkni-
stríðs ins, á grundvelli hugmynda,
sem algerlega hafa gengið sér til
húðar.
Viðbrögð Jóns Gunnarssonar
dómsmálaráðherra við gengjastríð-
inu voru jafn fumlaus og þau voru
fyrirsjáanleg og röng. Þau birtust í
grein hans í Fréttablaðinu þann 25.
nóvember sl. undir fyrirsögninni:
„Breyting á lögreglulögum – Aðgerð-
ir til að koma í veg fyrir brot.“
Dómsmálaráðherra virðist ekki
átta sig á, að það er baráttan um
markaðsyfirráð, sem stýrir gengja-
mynduninni, sem við höfum orðið
vitni að. Á bak við gengin standa, ef
að líkum lætur menn, sem vilja ná
yfirráðum á ólöglegum markaði,
sem er þeim afar arðbær. Menn
sem senda aðra fyrir sig til ofbeldis-
verka inn á bari eða út á götu. Þessi
þróun líkist framvindu sem þekkt er
í löndunum allt í kringum okkur, en
ekki bara þar heldur um allan heim.
Þökk sé fíknistríðinu.
Árni Tómas Ragnarsson læknir
slær allt annan tón í grein sinni
í Morgunblaðinu þann 2. nóv.
sl. undir fyrirsögninni „Skaða-
minnkun.“ Lokaorð greinarinnar
eru: „Fíklar – fólk með ólæknandi
fíknisjúkdóm – eiga sama rétt og
aðrir til að minnka skaðann af sjúk-
dómi sínum!“ Hann lýsir í greininni
árangrinum af að gefa fíklum mor-
fín, með svofelldum orðum: „Við
fórum því að skrifa út lyfseðla með
stórum skömmtum af morfíni, sem
fíklarnir gátu sótt í apótek, einn
dagskammt í einu af hreinu efni í
stöðluðum styrkleika.“
Ef við viljum í raun koma í veg
fyrir gengjamyndun, of beldi og
almannaógn eins og við höfum að
undanförnu orðið vitni að, þarf að
grípa til gjörólíkra aðgerða þeim
sem dómsmálaráðherra leggur til.
Það ríður á að fara ekki að hug-
myndum dómsmálaráðherra, en
starfa í þess stað í þeim anda sem
Árni Tómas Ragnarsson læknir lýsir.
Meginatriði aðgerða sem við
þurfum að grípa til eru eftirfarandi:
n Draga Ísland út úr fíknistríðinu
(War on Drugs).
n Taka viðskipti með fíkniefni úr
höndum glæpamanna, með því
að fela heilbrigðiskerfinu að sjá
þeim sem líða sálarkvalir fyrir
nauðsynlegum lyfjum.
n Koma upp aðstöðu og nauðsyn-
legri þekkingu á heilsugæslu-
stöðvum til að taka á móti fólki
sem líður sálarkvalir og veita
þeim nauðsynlega þjónustu og
aðhlynningu.
n Veita fyrrum fíklum, sem náð
hafa jafnvægi með hjálp heil-
brigðiskerfisins félagslega
aðstoð til að lifa eðlilegu lífi
og verða nýtir þegnar í sátt við
sjálfa sig og þjóðfélagið.
Aðgerðir af þessu tagi eru mun
líklegri til árangurs og eru marg-
falt ódýrari fyrir samfélagið en þær
aðgerðir sem dómsmálaráðherra
boðar.
Í raun er það svo að fyrirhugaðar
aðgerðir dómsmálaráðherra vinna
gegn yfirlýstum tilgangi sínum.
Þær munu eingöngu stigmagna
þá óheillaþróun sem er í íslensku
þjóðfélagi á sviði fíkniefnamála.
Aðgerðirnar yrðu glæpamönnum
einum til gleði. Þeir munu fitna eins
og púkinn á fjósbitanum. n
Höfundur þýddi bók ensk-sviss-
neska blaðamannsins Johann Hari.
Íslenskur titill: Að hundelta ópið –
upphaf og endir fíknistríðsins
Þjóðfélag á barmi upplausnar
Eins og þekkt er var ein af breyt-
ingat i l lög u m meir ihlut a ns í
borgarstjórn sem lögð var fram 6.
desember sl. að leggja niður starf-
semi dagsetursins Vinjar. Flokkur
fólksins mótmælti þessu strax
harðlega og lagði fram tillögu um
að meirihlutinn myndi endurskoða
þessa ákvörðun. Hvatt var til að
starfseminni yrði að mestu haldið
óbreyttri. Þessi sparnaðartillaga
meirihlutans ásamt nok krum
öðrum sambærilegum, m.a. þeirri
að leggja niður unglingasmiðj-
urnar Tröð og Stíg, voru kaldar
jólakveðjur frá meirihlutanum til
fólks í viðkvæmri stöðu. Flokkur
fólksins hefur einnig mótmælt
harðlega að leggja eigi niður starf-
semi unglingasmiðjanna og lagt
til að sú tillaga meirihlutans verði
endurskoðuð. Það hlýtur að vera
hægt að spara á öðrum sviðum en
að taka frá fólki með geðraskanir
mikilvægan vettvang þar sem þeir
njóta félagsskapar eða frá ungling-
um sem finna öryggi og félagsskap
í unglingasmiðjum.
Vin er dagsetur fyrir fólk með
geðraskanir sem hefur verið rekið
í um þrjátíu ár og hvílir starfsemin
á sterkum grunni. Þar er ákveðinn
kjarnahópur gesta sem hefur ekki
getað nýtt sér önnur úrræði og er
þessi þjónusta þeim afar mikilvæg.
Margir sem sækja Vin líta á stað-
inn sem sitt annað heimili. Flokki
fólksins finnst ekki ganga að niður-
skurðarhnífurinn gangi svo nærri
þjónustu sem þessari.
Dropinn holar steinninn
Flokkur fólksins er í minnihluta í
borgarstjórn og er þar með valda-
laus. Nánast öllum tillögum flokks-
ins sem lagðar hafa verið fram síð-
astliðin fjögur og hálft ár og sem
telja mörg hundruð hefur verið
hafnað, þær felldar eða vísað frá.
Flokkur fólksins lætur ekki
deigan síga og trúir því staðfastlega
að dropinn holi steininn. Það má
sannast reyna því á fundi velferð-
arráðs 11. janúar sl. viðurkenndi
meirihlutinn að hafa hlaupið á
sig. Þetta má sjá í bókun þeirra þar
sem segir: „Fulltrúar meirihlutans
í velferðarráði telja nauðsynlegt að
úrræðið Vin verði rekið í óbreyttri
mynd út þetta ár og eins á meðan
ekki hefur fundist ásættanleg lausn
sem notendur þjónustunnar, hags-
munaaðilar og fagfólk móta í sam-
einingu. Umræddir fulltrúar bera
fullt traust til þess starfshóps sem
skipaður hefur verið til þess að
yfirfara fyrirkomulag úrræðisins
til framtíðar litið. Nauðsynlegt er
að engar breytingar verði gerðar á
starfsemi Vinjar nema með fullri
aðkomu notenda, hagsmunaaðila
og fagfólks.“
Óhætt er að segja að þessi
umsnúningur sé vandræðalegur
en batnandi fólki er best að lifa.
Því miður er það aðeins tryggt að
Vin verði rekin í óbreyttri mynd til
áramóta.
Flokkur fólksins fagnar því að
meirihlutinn hafi séð að sér en þykir
á sama tíma leiðinlegt hvað málið
hefur valdið gestum Vinjar miklum
kvíða og að ekki hafi tekist að eyða
allri óvissu um framhaldið. n
Til hamingju, Vin
Kolbrún
Baldursdóttir
oddviti Flokks
fólksins í borgar-
stjórn Reykjavíkur
Helga
Þórðardóttir
varaborgarfulltrúi
Flokks fólksins
10 Skoðun 13. janúar 2023 FÖSTUDAGURFréTTablaðið