Tímarit lögfræðinga - 01.04.2017, Blaðsíða 59

57
hálfu þess aðila sem fer fram á eignarnám, svo sem um þætti sem varða
tilhögun fyrirhugaðrar framkvæmdar. Þá er ljóst af þeim ummælum
dómsins um að ráðherra hafi látið „hjá líða að hafa forgöngu um
að þetta atriði yrði sérstaklega athugað áður en hann tók ákvörðun
um að heimila eignarnám“ að sjálfstæð rannsóknarskylda hvílir á
því stjórnvaldi sem fer með ákvörðunarvald og að því getur verið
skylt að láta fara fram könnun eða rannsókn vegna athugasemda
eignarnámsþola. Í niðurlagi forsendna Hæstaréttar er vísað til
meðalhófsreglu stjórnskipunarréttar með eftirfarandi hætti:
„Samkvæmt öllu framansögðu og að virtri meðalhófsreglu stjórnskipunar-
réttar, sbr. og 10. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993, verður af þessum sökum fallist
á dómkröfu áfrýjanda um ógildingu ákvörðunar iðnaðar- og viðskiptaráð-
herra 24. febrúar 2014 um heimild stefnda Landsnets hf. til eignarnámsins.“
Í dómi Hæstaréttar frá 15. júní 2017 í máli nr. 193/2017 (Kröflulína 4
og 5) reyndi á gildi eignarnámsákvörðunar sem átti sér um margt
sambærilegan aðdraganda og þær ákvarðanir sem reyndi á vegna
Suðurnesjalínu 2. Af hálfu eignarnámsþola var meðal annars á því
byggt að almenningsþörf í skilningi 72. gr. stjórnarskrárinnar væri
ekki fyrir hendi þar sem ekki hefði farið fram fullnægjandi rannsókn
á því hvort ná mætti markmiðum framkvæmdarinnar með öðrum og
minna íþyngjandi hætti og þannig brotið á honum meðalhóf. Þegar
hefur verið vikið að þeirri málsástæðu sem laut að því að nauðsynleg
flutningsgeta væri ofmetin, en á því var jafnframt byggt að unnt væri
að leggja línuna á öðrum stað og að öllu leyti eða að hluta í formi
jarðstrengs. Talið var að ekki hefðu verið færð haldbær rök fyrir því
að við val á línustæði hefði skort á að metnir væru aðrir tækir kostir
eða valin sú leið sem talin væri valda minnstum umhverfisáhrifum.
Stóð þá eftir sá sami málatilbúnaður og á reyndi í fyrrnefndum málum
um Suðurnesjalínu 2 þess efnis að borið hefði að kanna nánar þann
möguleika að leggja línuna í jörðu. Dómurinn taldi fyrirliggjandi
gögn sýna að útilokað væri að leggja línuna að öllu leyti í jörð og að
kostnaðarmunur á lagningu jarðstrengs og loftlínu væri slíkur að
jarðstrengur teldist ekki raunhæfur kostur.
Í málinu var uppi sú sérstaka staða að á meðan á málsmeðferð
ráðuneytisins vegna beiðni um eignarnám stóð féllu dómar Hæsta réttar
um Suður nesjalínu 2. Brugðist var við því af hálfu ráðuneytisins með
því að óska upplýsinga frá eignarnema um hvort skoðaðir hefðu verið
aðrir valkostir og hvort áformin féllu að skilyrðum þingsályktunar nr.
11/114 um stefnu stjórnvalda um lagningu raflína. Af hálfu eignarnema