Tímarit lögfræðinga - 01.04.2017, Blaðsíða 82

80
Hafi verknaður beinst að karli, konu eða barni sem eru nákomin geranda,
og tengsl þeirra þykja hafa aukið á grófleika verknaðarins, skal að jafnaði
taka það til greina til þyngingar refsingunni.
Samkvæmt ákvæðinu ber dómara, er hann ákveður refsingu fyrir brot,
að líta til tengsla milli aðila á verknaðarstundu og hækka refsinguna,
innan lögmæltra refsimarka viðeigandi lagaákvæðis, ef hann metur það
svo að eðli þeirra hafi verið til þess fallið að auka á grófleika verknaðar. Til
leiðsagnar við mat á því, hvort tengsl hafi aukið á grófleika verknaðar,
segir í greinargerð að einkum skuli horft til þess hvort um langvarandi
eða endurtekin brot sé að ræða. Almennt sé ekki gert ráð fyrir að einstök
tilvik séu þess eðlis að refsiþynging á grundvelli ákvæðisins komi
til greina þótt þetta sé háð mati hverju sinni. Ennfremur megi líta til
þess hvort atvik eða aðstæður hafi verið með þeim hætti að brot hafi
verið til þess fallið, á grundvelli almenns og hlutlægs mælikvarða, að
niðurlægja brotaþola eða skerða sjálfsmat hans eða sjálfsvirðingu. 27
Ákvæði 3. mgr. 70. gr. mælir fyrir um refsiverðan verknað gegn
„karli, konu eða barni“ sem eru nákomin geranda. Í greinargerð koma
fram þær upplýsingar að við mótun á orðalagi hafi, að vel athuguðu
máli, verið ákveðið að nota orðin „karl, kona eða barn“ til að lýsa hópi
brotaþola. Sú lýsing hafi tvíþættan tilgang. Í fyrsta lagi hafi orðalagið
táknræna þýðingu, sem ekki náist með almennu orðalagi á borð við
„einstakling“ eða „mann“, þar sem refsiþyngingarástæðan beinist að
verknuðum sem eiga sér stað í samskiptum á milli nákominna. Í öðru lagi
sé leitast við að draga fram að þolendur heimilisofbeldis geti verið hvort
tveggja fullorðnir eða börn, að öðrum skilyrðum ákvæðisins uppfylltum.28
Um eðli og inntak þess skilyrðis að brotaþoli sé „nákominn
geranda“ segir í greinargerð að áskilið sé að náin félagsleg tengsl séu
milli þeirra. Það þýði aftur á móti ekki að gerandi og brotaþoli þurfi
að búa saman þegar verknaður á sér stað eða hafa verið í daglegum
samskiptum. Ákvæðið taki því til samskipta fyrrverandi maka, þ.e.
hjóna sem eru skilin og sambúðarfólks, svo lengi sem tengsl þeirra
verði talin nákomin „samkvæmt almennum mælikvarða“ eins og
það er orðað.29
Ákvæði 3. mgr. 70. gr. er eðli sínu samkvæmt verklagsregla sem ber
að beita þegar refsing er dæmd fyrir brot gegn almennum hegningar-
lögum sem hefur beinst að manneskju sem er nákomin geranda og
tengslin þykja hafa aukið á grófleika verknaðar.
27 Sjá skýringar við 1. gr. frumvarpsins.
28 Sjá skýringar við 1. gr. frumvarpsins.
29 Sjá skýringar við 1. gr. frumvarpsins.