Tímarit lögfræðinga - 01.04.2017, Blaðsíða 93

91
líta til tengsla þolanda og geranda við beitingu ákvæðisins og þess rofs á
trúnaðarsambandi og trausti þeirra á milli sem í háttseminni felist. Hins
vegar sé ljóst að ávallt muni koma upp takmarkatilvik og geti dómstólar
þurft að meta það í einhverjum tilvikum hvort samband aðila sé svo náið
að það teljist falla undir þau sjónarmið sem búa að baki ákvæðinu. Erfitt
er að setja algilda reglu um inntak og eðli parasambands til að kveða á
um hvort það fellur undir 218. gr. b eða ekki. Sambandi ungs fólks, sem
enn býr í foreldrahúsum, verður almennt ekki jafnað til sambands þar
sem aðilar halda saman heimili eða hafa haldið saman heimili. Taka
verður undir með allsherjar- og menntamálanefnd að alltaf muni koma
upp takmarkatilvik sem dómstólar þurfi að taka afstöðu til.
Eitt þeirra markmiða, sem stefnt er að með 218. gr. b, er að auka
réttarvernd barna sem búa við ofbeldi. Ákvæðið verndar þannig öll börn
sem búa við heimilisofbeldi, óháð því hvort þeirri háttsemi, sem höfð
er í frammi til að skapa ástand ógnar, ofríkis eða kúgunar, er beinlínis
beint gegn þeim eða ekki.51 Nánar er fjallað um vernd barna í kafla 8.4.
d) Refsimörk
Refsimörk 1. mgr. 218. gr. b eru ákveðin þannig að hámarksrefsing
fyrir brot gegn ákvæðinu sé þyngri en hámarksrefsing fyrir einstaka
verknaði, sem taldir eru upp og geta falið í sér sjálfstætt brot samkvæmt
hegningarlögunum, þ.e. líkamlegt ofbeldi (217. og 1. mgr. 218. gr.),
nauðung (1. mgr. 225. gr.), frelsissvipting (1. mgr. 226. gr.) og hótanir
(233. gr.). Til viðbótar var litið til tengsla geranda og þolanda sem
talin eru auka á grófleika brots. Við ákvörðun hámarksrefsingar fyrir
stórfellt ofbeldisbrot í nánum samböndum, sbr. 2. mgr. 218. gr. b, var
tekið mið af hámarksrefsingu í 2. mgr. 218. gr. hgl.
e) Fyrning
Í 58. gr. Istanbúl-samningsins er að finna ákvæði um fyrningu alvar legra
brota gegn börnum. Þar er mælt svo fyrir að aðildarríkin skuli tryggja
börnum raunhæfan möguleika á að kæra brot og leita réttar síns eftir að
þau hafa náð fullorðinsaldri. Til að mæta þessu var 218. gr. b bætt við
upptalningu í síðari málslið 1. mgr. 82. gr. hgl., sem kveður á um upphaf
fyrningarfrests tiltekinna alvarlegra brota gegn börnum, sbr. 3. gr. laga
nr. 23/2016. Þannig hefur verið tryggt að fyrningarfrestur vegna brota
gegn 218. gr. b byrji aldrei að líða fyrr en brotaþoli hefur náð 18 ára aldri.52
51 Sjá skýringar með 4. gr.
52 Sama regla gildir um upphaf fyrningarfrests vegna brota gegn 2. mgr. 216. gr. (nauð-
ungar fóstureyðing) og 2. mgr. 225. gr. hgl. (nauðungarhjónaband), sbr. 3. gr. laga nr. 23/2016.