Læknablaðið - 01.10.2022, Blaðsíða 15

L ÆKNABL AÐIÐ 2022/108 443
R A N N S Ó K N
með hjartadrep, en þar hefur hlutfallið verið á bilinu 49-60%.6,8
Þetta er þó mun hærra hlutfall en hlutfall þeirra sem reyktu í
almennu þýði hér á landi á rannsóknartímabilinu en það voru
7-12%. Einnig er hægt að skoða ákveðin aldursbil í almennu þýði
og má þá sjá að á aldrinum 18-29 ára reykja um 2,6%, á bilinu
30-39 ára reykja 5,4% og 8,5% á aldursbilinu 40-49 ára.21 Hlut-
fallslega fleiri í eldri aldurshópnum höfðu áður reykt en magn
fyrri reykinga er ekki skráð. Hlutfall reykinga hefur ekki lækk-
að í yngri aldurshópnum eins og sjá má í öðrum rannsóknum á
ungum einstaklingum.6, 11
Líklegt er að yngri sjúklingar með brátt hjartadrep kunni að
hafa ógreinda blóðfituröskun við komu. Í yngri aldurshópnum
voru 18% á blóðfitulækkandi lyfjum en notkun skráningarinnar
blóðfitulækkandi lyf vangreinir líklega blóðfituröskun. Einstak-
lingar í hárri áhættu á hjarta- og æðasjúkdómum eru oftast settir
á blóðfitulækkandi lyf.22,23 Eldri sjúklingarnir í okkar þýði voru
einnig marktækt fleiri með sögu um kransæðasjúkdóm, en þessir
sjúklingar eru einnig oftast settir á blóðfitulækkandi lyf.1,18 Á með-
al eldri sjúklinga voru 467 (40%) á kólesteróllækkandi lyfjameðferð
án þess að hafa fyrri sögu um brátt hjartadrep.
Í yngri hópnum voru 17% sjúklinga með þekkta sykursýki og
ungra kvenna var ekki marktæk en samkvæmt erlendum rann-
sóknum virðist nýgengi yngri kvenna fara hækkandi.6,9
STEMI var algengari gerð hjartaáfalls meðal yngri sjúklinga
samanborið við eldri sjúklinga. Það kemur heim og saman við
það sem bent hefur verið á, að yngri sjúklingar eru yfirleitt með
STEMI og færri æðaskellur en eldri sjúklingar eru yfirleitt með
NSTEMI en lengra kominn kransæðasjúkdóm með meiri vegg-
kölkunum. Kalkaðar æðaskellur valda síður bráðu rofi í æða-
veggnum og lokun heldur en mýkri fituríkari æðaskellur. Þessar
rannsóknir voru þó ekki gerðar sérstaklega á yngri aldurshóp-
um.3,17 Rannsókn sýndi einnig að reykingar væru nátengdur
áhættuþáttur fyrir STEMI, en í okkar rannsókn sást að yngri
sjúklingar reyktu hlutfallslega meira en eldri aldurshópurinn.17
Þeir sem reykja eru líklegri til að fá hjartadrep af völdum blóð-
sega en STEMI verður einmitt oftast vegna rofs á æðakölkunar-
skellu sem leiðir til blóðsegamyndunar. Reykingar draga úr tPA
(tissue plasminogen activator) frá æðaþelinu sem veldur segaleys-
ingu.14,18-20 Því má velta því fyrir sér hvort reykingar séu ástæða
hærra hlutfalls STEMI-tilfella í yngri aldurshópnum. Um 50% í
yngri aldurshópnum reyktu en það er sambærilegt þeim erlendu
rannsóknum sem skoðað hafa áhættuþætti yngri einstaklinga
Mynd 4.
A: Andlát af öllum orsökum (all-cause mortality) innan árs út frá aldurs-
hópum (p<0,05).
B: Andlát af völdum hjarta- og æðasjúkdóma (cardiovascular mortality)
innan árs út frá aldurshópum (p<0,05).
C: Endurtekið brátt hjartadrep innan árs út frá aldurshópum (p=0,3). Rauðu
og bláskyggðu svæðin sýna öryggisbil.