Læknablaðið - 01.10.2022, Blaðsíða 23

L ÆKNABL AÐIÐ 2022/108 451
R A N N S Ó K N
um krabbamein væri að ræða borist innan 14 daga hjá 59% þátt-
takenda og hjá 14% leið einn mánuður eða meira þar til staðfesting
barst (ekki í töflu).
Krabbameinsmeðferð
Algengustu tegundir krabbameinsmeðferða voru skurðaðgerð
(76%), lyfjameðferð (45%) og geislameðferð (39%). Skurðaðgerð var
hlutfallslega algengari hjá konum (86%) en körlum (61%). Hlutfall
þátttakenda sem fóru í tvær eða fleiri tegundir meðferða var 43%
meðal karla og 73% meðal kvenna, sem skýrist af því að algengasta
meinið meðal kvenkynsþátttakenda var brjóstakrabbamein og
krabbamein í blöðruhálskirtli hjá körlum. Ef einungis eru skoðuð
mein sem bæði karlar og konur geta fengið, þá voru 45% karla sem
fóru í fleiri en eina tegund meðferðar og 47% kvenna.
Í töflu IV má sjá að 84% þátttakenda gekk mjög eða fremur vel
að fá upplýsingar frá heilbrigðisstarfsfólki meðan á meðferð stóð.
Svipað hlutfall (80%) taldi sig hafa haft næði að öllu eða mestu
leyti til að ræða við heilbrigðisstarfsfólk en einn af hverjum fimm
(20%) taldi slíkt næði að engu, litlu eða nokkru leyti hafa verið til
staðar. Algengara var að karlar (87%) en konur (75%) teldu sig hafa
haft viðunandi næði til að ræða við heilbrigðisstarfsfólk (p<0,001).
Svipuð svör sáust þegar spurt var hvort aðstaða til að ræða við
heilbrigðisstarfsfólk hefði verið góð. Af öllum þátttakendum sögð-
ust 71% hafa að mestu eða öllu leyti haft möguleika á að ræða ít-
arlega um sjúkdóminn og meðferðina við heilbrigðisstarfsfólk en
29% þátttakenda fannst þeir að engu, litlu eða nokkru leyti hafa
haft möguleika á því. Karlar (79%) voru líklegri en konur (65%) til
að telja sig hafa að mestu eða öllu leyti haft möguleika á að ræða
ítarlega um sjúkdóminn og meðferðina við heilbrigðisstarfsfólk en
21% karla og 35% kvenna töldu sig að litlu, engu eða nokkru leyti
Tafla III. Upplýsingar um krabbamein eftir búsetu þátttakenda sem greindust með krabbamein á árunum 2015-2019. Fjöldi (%).
Höfuðborgarsvæðið Þéttbýli (≥5000) Þéttbýli (<5000) Strjálbýli (<200) p-gildi
Hvernig fékkst þú upplýsingar um að þú værir með krabbamein?
Í viðtali hjá lækni 689 (68) 165 (69) 148 (59) 48 (65) 0,01
Með símtali frá lækni 222 (22) 57 (24) 87 (35) 21 (28)
Á annan hátt 97 (9) 18 (7) 15 (6) 5 (5)
Tafla IV. Upplýsingagjöf í tengslum við meðferð þátttakenda sem greindust með krabbamein á árunum 2015-2019. Fjöldi (%).
Alls Karlar Konur p-gildi
Hefur þér gengið vel eða illa að fá upplýsingar sem þú hefur óskað eftir frá heilbrigðisstarfsfólki?
Mjög vel eða fremur vel 1274 (84) 584 (91) 686 (78) <0,001
Í meðallagi, mjög eða fremur illa 247 (16) 56 (9) 190 (22)
Að hve miklu eða litlu leyti hefur verið næði til að ræða við heilbrigðisstarfsfólk?
Mestu eða öllu leyti 1167 (80) 529 (87) 634 (75) <0,001
Litlu, nokkru eða engu leyti 298 (20) 81 (13) 216 (25)
Að hve miklu eða litlu leyti hefur verið góð aðstaða til að ræða við heilbrigðisstarfsfólk?
Mestu eða öllu leyti 1143 (78) 534 (87) 605 (71) <0,001
Litlu, nokkru eða engu leyti 328 (22) 81 (13) 246 (29)
Að hve miklu eða litlu leyti hefur þú haft möguleika á að ræða ítarlega um sjúkdóm þinn og meðferð við heilbrigðisstarfsfólk?
Mestu eða öllu leyti 1015 (71) 470 (79) 541 (65) <0,001
Litlu, nokkru eða engu leyti 410 (2) 122 (21) 287 (35)
Mynd 1. Reglubundið mat á þörfum einstaklinga í krabbameinsmeðferð fyrir tiltekin úrræði, skipt eftir kyni.