Fréttablaðið - 17.03.2023, Qupperneq 6
Rætkun á kókaplönt-
un hefur aukist um 35
prósent undanfarin ár.
Foreldrar upplifa að
börnin eru hreinlega
uppgefin.
Arnar Ævarsson,
framkvæmda-
stjóri Heimilis
og skóla
Bandarískur dróni og rúss-
nesk herþota virðast hafa
skollið saman yfir Svartahafi
á þriðjudag. Bandarísk yfir-
völd saka Rússa um kæru-
leysi. Rússnesk yfirvöld hafa
ekki enn ákveðið hvort þau
muni sækja drónann sem
nauðlenti eftir atvikið.
helgisteinar@frettabladid.is
HERMÁL Rússnesk herþota virðist
hafa snert hreyfil 30 milljóna dala
bandarísks dróna yfir Svartahafi á
þriðjudaginn. Var drónanum nauð-
lent á alþjóðlegu hafsvæði.
Er þetta í fyrsta skipti sem árekst-
ur verður milli herja þessara stór-
velda eftir innrásina í Úkraínu.
John Kirby, talsmaður Hvíta húss-
ins í þjóðaröryggismálum, segir það
ekki óalgengt að herþotur annarra
ríkja f ljúgi þetta nálægt banda-
rískum drónum.
Það sem hafi gert þetta atvik óeðli-
legt sé hversu kæruleysislegt og ófag-
mannlegt það hafi verið af hálfu
flugmanna rússnesku þotunnar.
Bandaríkjamenn segja flugmann
MQ-9 drónans hafa ákveðið að
nauðlenda eftir að rússnesk Su-27
herþota rakst í hreyfil hans og hellti
yfir hann eldsneyti í miðju flugi.
Dróninn hafi tekið á loft frá her-
stöð í Rúmeníu og verið að sinna
tíu klukkutíma hefðbundnu eftir-
litsverkefni.
Sérfræðingar segja að Reaper-
dróninn geti f logið í 15 þúsund
metra hæð. Sé hann búinn hátækni-
búnaði og geti séð langt inn á Krím-
skaga.
Samuel Charap, pólitískur sér-
fræðingur hjá bandarísku þjóðar-
öryggisstofnuninni RAND, segir að
rússneska herþotan hafi beitt svo-
kallaðri þvingunartaktík sem felist
í að beita ákveðinni hernaðarað-
gerð án þess að framkvæma árás.
Í skýrslu sem stofnunin gaf út árið
2020 greindi hún meðal annars frá
því að slíkar aðferðir væru algengar
hjá rússneska hernum.
Rússneska ríkisstjórnin segir að
ákvörðunin um að sækja drónann
eða ekki úr Svartahafi liggi hjá
varnarmálaráðuneyti landsins.
„Þetta er ákvörðun fyrir herinn.
Ef þeir telja að það þjóni öryggis-
hagsmunum okkar í Svartahafi þá
verður hann sóttur,“ segir Dmítríj
Peskov, talsmaður y f ir valda í
Kreml. n
Fyrsti hernaðarárekstur
stórvelda síðan stríðið hófst
Bandaríkjamenn birtu myndband sem sýndi rússnesku Su-27 herþotuna hella eldsneyti yfir drónann fyrir áreksturinn.
FRÉTTABLAÐIÐ/GETTY
Segir framhaldsskólabörnin uppgefin
helgisteinar@frettabladid.is
FÍKNIEFNI Kókaínframleiðsla á
heimsvísu hefur sjaldan verið meiri
en nú í kjölfar mikillar eftirspurnar
eftir endalok heimsfaraldurs.
Samkvæmt greiningu Fíkniefna-
og af brotamálaskrifstofu Sam-
einuðu þjóðanna hefur ræktun á
kókaplöntum aukist um 35 prósent
undanfarin ár.
Faraldurinn hafði mikil áhrif á
fíkniefnamarkaðinn þar sem ferða-
lög milli landa voru mjög takmörk-
uð. Eftirspurn eftir kókaíni dróst
einnig saman í ljósi þess að barir og
næturklúbbar neyddust til að loka.
Niðurstöðurnar benda hins vegar
til að þessi tíð sé liðin og að smygl-
arar hafi einnig fundið sér nýjar
miðstöðvar fyrir starfsemi sína, þá
aðallega í Vestur- og Mið-Afríku.
Evrópa og Norður-Ameríka eru
enn stærstu markaðirnir fyrir
kókaín. Þar á eftir koma Suður- og
Mið-Ameríka og Karíbahafið. Í
skýrslunni segir að þó svo að heims-
álfur eins og Afríka og Asía séu enn
takmarkaðir markaðir þá sé mikill
möguleiki fyrir útbreiðslu þar. n
Eftirspurn jarðarbúa eftir kókaíni sjaldan verið meiri
Rafræn útgáfa af
ferðaáætluninni
Ferðafélag Íslands • Mörkinni 6 • www.fi.is • 568-2533
Umhverfismat framkvæmda
Ákvörðun um matsskyldu
Skógrækt í landi Alviðru undir Ingólfsfjalli,
Sveitarfélaginu Ölfusi
Skipulagsstofnun hefur tekið ákvörðun um að ofangreind framkvæmd
skuli ekki háð umhverfismati samkvæmt lögum nr. 111/2021.
Ákvörðunina er að finna á vef stofnunarinnar www.skipulag.is.
Ákvörðunina má kæra til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála
til 14. apríl 2023.
Sources: General Atomics, Northrop Grumman, RAND Corporation
Guide to U.S. military drones
The MQ-9 Reaper drone brought down by so-called Russian “coercive
signalling” – limited military action, short of direct aggression – is one
of the formidable range of U.S. crewless aircraft
© GRAPHIC NEWS
General Atomics MQ-9 Reaper
Armament: Up to 16 Hellre
missiles or four missiles
and two laser-guided bombs
General Atomics MQ-1C Gray Eagle
Max altitude:
Range:
Endurance:
Remote crew: Two, pilot
and sensor operator
15,240m
1,850km
32 hours
Max altitude:
Range:
Endurance:
Remote crew:
Hellre AGM-114
air-to-ground missiles
with range of 11km
General Atomics MQ-1 Predator
Northrop Grumman RQ-4 Global Hawk
Unarmed surveillance aircraft
Max altitude:
Range:
Endurance:
Remote crew:
7,620m
4,600km
27 hours
Two
7,620m
1,240km
24 hours
Two
Max altitude:
Range:
Endurance:
Remote crew:
18,000m
22,780km
34+ hours
Three
Unit cost: $30 million
Unit cost: $10 million
Unit cost: $5 million
Unit cost: $90 million
Targeting
system
Armament: Up to four Hellre missiles
Armament: Two
Hellre missiles
Targeting System: Infrared
sensor, daylight and image-intensied
TV, laser designator and laser illuminator
Heimildir: G neral Atomics, Northrop Grumman, RAND corporation
Drónaoti bandaríska hersins
- r- róninn sem var þvingaður niður af rúss eskri
herþotu er einn ö ugasti dróninn sem
ómannaði ug oti bandaríska h rsins býr yr.
© GRAPHIC
MQ-9 Reaper, framleiddur af General Atomics
Vopn: Allt að 16 Hellre- ugskeyti
eða órar eld augar og tvær
leysistýrðar sprengjur.
MQ-1C Gray Eagle, framleiddur af General Atomics
Hám rkshæð
Hámarksdrægi:
Hámarks ugtími:
Fjarstýringaráhöfn:
15.24
1.85
32 tímar
Tveir,
ugmaður og skynjunarstjóri
Hám rkshæð
Hámarksdrægi:
Hámarks ugtími:
Fjarstýringaráhöfn:
MQ-1 Predator, framleid ur af General Atomics
RQ-4 Global Hawk,
framleiddur af Northrop Grumman
Hám rkshæð
Hámarksdrægi:
Hámarks ugtími:
Fjarstýringaráhöfn:
7.62
4.60
27 tímar
Tveir
7.62
1.24
24 tímar
Tveir
Hámarkshæð:
Hámarksdrægi:
Hámarks ugtími:
Fjarstýringa áhöfn:
18.00
22.78
34+ tímar
Þrír
Kos naður: 0 i ljónir $
Kostnaður: 10 milljónir $
Kostnaður: 5 milljónir $
Kostnaður: 90 milljónir $
Miðunar-
ker
Vígbúnaður: Allt að 4 Hellre- ugskeyti
Vígbúnaður:
2 Hellre- ug keyti
Miðunarker: Innrauður skynjari,
dagsbirtu- og myndstýrður skjár,
leysimerkin og leysilýsing
bth@frettabladid.is
MENNTAMÁL Vaxandi kurr er meðal
foreldra vegna neikvæðra afleiðinga
styttingar námstíma til stúdents-
prófs. Þetta segir talsmaður sam-
takanna Heimilis og skóla.
Háskólakennari sagði í Frétta-
blaðinu í gær að geta háskólanema
væri lakari eftir styttingu náms
í framhaldsskólum. Enginn væri
ánægður með breytinguna.
Arnar Ævarsson, framkvæmda-
stjóri Heimilis og skóla, tekur undir
það. Hann segir um baráttumál að
ræða sem samtökin hafa þungar
áhyggjur af.
„Við heyrum margoft hjá for-
eldrum að þessi stytting hafi verið
vanhugsuð,“ segir Arnar.
Heimili og skóli segja að líðan
framhaldsskólanema hafi versnað
eftir breytinguna og valdið meira
álagi.
„Við heyrum þetta frá mörgum
foreldrum, fólk kvartar undan álag-
inu á börnin, það er talað um van-
líðan, svo kvartar fólk yfir félagslega
þættinum sem hefur skaðast.“
Arnar segir að Heimili og skóli
hafi aldrei verið boðuð í samstarfs-
hópa sem þyrfti að skipa til að fjalla
um þennan vanda og bregðast við
honum. Hann telur það mjög sér-
kennilegt.
„Það segir sig sjálft að með því
að þjappa fjögurra ára námi niður
í þrjú ár eykst álagið. Mörg börn
þurfa að vinna með þessu námi,
fjárhagslegur stuðningur er misjafn
eftir heimilum,“ segir Arnar.
„Ef þú vinnur með náminu og
þarft á sama tíma að þjappa því
saman getur útkoman ekki orðið
góð. Foreldrar upplifa að börnin eru
hreinlega uppgefin.“
Arnar segir að framhaldsskóla-
árin eigi að vera skemmtilegasti
tími lífsins. Börn eigi að fá tækifæri
til að blómstra, taka mikinn þátt
í félagslífinu en engist þess í stað
vegna annríkis. n
6 FRÉTTIR FRÉTTABLAÐIÐ 17. MARS 2023
FÖSTUDAGUR