Fréttablaðið - 29.03.2023, Blaðsíða 44

Það er ýmislegt sem þarf að
huga að nú þegar fólk lifir
mun lengur en áður. Norð-
menn hafa kannað tann-
heilsu hjá fólki sem hefur
náð 65 ára aldri. Langflestir á
þessum aldri eru með eigin
tennur en áður fyrr var fólk
á þessum aldri oftast komið
með falskar.
elin@frettabladid.is
Markmið rannsóknarinnar var
að kanna ástand munnheilsu
þeirra sem nálgast starfslok meðal
annars til að geta skipulagt tann-
heilsuþjónustu í framtíðinni. Vís-
indamenn skoðuðu munnheilsu
460 Norðmanna sem eru 65 ára.
Lögð var áhersla á tíðni svokall-
aðrar tannholdsbólgu, en einnig
var skoðað lyktar- og bragðskyn
auk annarra lífsgæða sem tengjast
munnheilsu.
Allir þátttakendur fóru í klín-
íska rannsókn, til dæmis í kjálka-
myndatöku auk þess sem þeir
svöruðu viðamiklum spurninga-
lista. Þá var rannsóknin einnig
gerð með aðstoð augnlækna til
að kanna þurr augu sem margir
virtust vera með. Helmingur
þátttakenda var með tannholds-
bólgur.
„Almennt séð voru þátttakend-
ur með eigin tennur. Það voru fáir
tannlausir einstaklingar í þessum
hópi. Að sama skapi voru margir
með stórar fyllingar og aðrar við-
gerðir, svo sem krónur og brýr,
segir Anne Thea Tveit Sødal, einn
rannsakenda við netmiðilinn for-
skning.no.
Fölsku tennurnar að verða úreltar
Forfeður okkar
og -mæður voru
mörg komin
með falskar
tennur um 65
ára. Núna eru
flestir með eigin
tennur þegar
þeir eldast
og þurfa því
frekar að leita
til tannlækna en
fyrri kynslóðir.
FRÉTTABLAÐIÐ/
GETTY
Það kom mér
mikið á óvart að
eftir stuttan tíma minnk-
uðu bólgurnar mikið og
verkirnir eiginlega
hurfu.
Pétur Björnsson
Pétur segir að
Protis Liðir hafi
hentað honum
frábærlega og
gert honum
kleift að fara
aftur að hreyfa
sig og hjóla,
en áður voru
allir „demparar“
farnir úr hnján-
um. Hann fann
mikinn mun á
sér eftir fimm
daga notkun og
honum versnar
fljótt ef hann
sleppir því að
taka Liði.
MYND/AÐSEND
Protis – nordic nutrition
er íslenskt vörumerki sem
sérhæfir sig í hágæða fæðu-
bótarefnum. Formúlur
Protis eru háþróaðar fyrir
hámarksvirkni. Undirstaða
vörunnar Protis Liðir er
kraftur úr íslensku hafi.
Lífsgæði Péturs Björnssonar gjör-
breyttust eftir að hann byrjaði að
taka Protis Liði.
Protis Liðir er náttúrulegt fæðu-
bótarefni sem unnið er úr kolla-
gen-ríkum skrápi sæbjúgna með
viðbættu vatnsrofnu þorskprótíni,
fyrir viðhald vöðva og túrmeriki
fyrir bólgueyðandi áhrif.
Pétur er búsettur á Sauðárkróki
og starfar sem kerfisstjóri hjá
tölvufyrirtækinu Fjölneti, sem
hann á og rekur. Pétur hefur alla
tíð stundað íþróttir enda segist
hann vera keppnismaður. Ástæða
þess að hann byrjaði að taka inn
Protis Liði var ónýt hné.
Áhrifin komu á óvart
„Ætli ég hafi ekki byrjað að taka
Protis Liði vegna verkja í hné. Það
var fyrir um það bil sex árum.
Annað hnéð er brjósklaust og
klippa þurfti til liðþófa. Ég hef farið
í tvær aðgerðir vegna þess. Þá hef
ég einnig farið í aðgerð út af hinu
hnénu. Þar hafa liðþófar einnig
verið klipptir auk þess sem sprunga
er í brjóski. Þegar ég reyndi að
hreyfa mig urðu hnén stokkbólgin,
líkt og handbolti að stærð. Þessu
fylgdu miklir verkir, til dæmis
þegar ég gekk upp tröppur. Mér
fannst líka erfitt að sitja lengi í bíl
eða flugvél. Það var virkilega erfitt
fyrir mig að keyra frá Sauðárkróki
til Reykjavíkur,“ útskýrir Pétur.
„Ég hafði ekki mikla trú á Protis
Liðum í upphafi, en ákvað að prófa
að taka inn fjórar töflur á dag með
Miklu meiri lífsgæði með Protis Liðum
Sæbjúgu eru gjarnan kölluð „ginseng
hafsins“ en þau innihalda lífvirka
efnið sapónín sem er í Protis Liðum.
morgunmatnum. Um sama leyti
hætti ég að gleypa Voltaren rapid,
sem er bólgueyðandi lyf og fer ekki
vel í maga. Það kom mér mikið á
óvart að eftir stuttan tíma minnk-
uðu bólgurnar mikið og verkirnir
eiginlega hurfu. Ég veit svo sem
ekkert hvernig ég á að útskýra
þetta, en það er eins og eitthvað
læknist í hnénu með Protis Liðum.
Ég gat allt í einu skokkað smá-
vegis og hreyft mig. Áður voru allir
„demparar“ farnir úr hnjánum,“
segir hann.
Fór að geta hjólað
Pétur er kyrrsetumaður þar sem
hann starfar við tölvur og finnst
því mikilvægt að hreyfa sig. „Ég
hjóla mikið. Það gat ég illa gert
fyrir sex árum. Það var í rauninni
alveg magnað að strax á fimmta
degi eftir að ég byrjaði á Liðum var
ég farinn að finna mikinn mun á
mér. Sömuleiðis versnaði mér fljótt
þegar ég sleppti að taka inn Liði og
fékk aftur vonda verki. Protis Liðir
hafa hentað mér frábærlega og ég
er ekkert að liggja á skoðunum
mínum um að þetta gerir mér
mjög gott. Ef ég myndi hætta alveg
að taka Liði væri ekkert annað
í stöðunni en að fara í hnjáliða-
skipti. Á meðan þetta er í lagi er ég
ekkert að hugsa um slíkt.“
Þegar Pétur er spurður hvort
hann viti um ástæðu þess að hnén
gáfu sig, svarar hann: „Ég slasaðist
fyrir rúmum 28 árum þegar ég var
að hlaupa utanvegar í Noregi þar
sem ég var í námi. Steig illa niður
og reif liðþófa, átti síðan að fara í
aðgerð sem aldrei varð úr, þannig
að fóturinn varð alltaf verri og
verri. Ég fór að setja allan þungann
á hinn fótinn og skemmdi hann
líka. Það má segja að þetta séu
týpísk íþróttameiðsli. Ég hljóp
mikið á þessum árum og tók þátt
í hinum og þessum íþróttum.
Þegar maður er vanur að hreyfa sig
kemur upp eirðarleysi og pirringur
ef það er ekki hægt af einhverjum
orsökum. Ég hef reynt ýmislegt
en á mjög erfitt með hlaup. Ég hef
hins vegar fundið mig á reiðhjólinu
enda gerir það mér gott að hjóla.
Það er frábært að hjóla hér um
sveitirnar, lítil umferð og fátt sem
truflar,“ segir Pétur. „Ég fer því út
að hjóla á hverjum degi.“
Ginseng hafsins
Skrápur sæbjúgna inniheldur
lífvirka efnið kondroitín súlfat.
Skrápur sæbjúgna inniheldur einn-
ig hátt hlutfall af sinki, joði og járni
og eru sæbjúgu gjarnan kölluð
„ginseng hafsins“ en þau innihalda
lífvirka efnið sapónín. Kollagenið
sem unnið er úr sæbjúgum inni-
heldur hátt hlutfall af mikilvægum
amínósýrum, sérstaklega tryp-
tófan, auk mangans og nauðsyn-
legra vítamína fyrir heilbrigð bein,
brjósk og liðvökva. n
Protis liðir fæst í öllum helstu
stórmörkuðum og apótekum og
svo á protis.is.
„Fyrri rannsóknir hafa einnig
sýnt að við höldum meira af okkar
eigin tönnum á gamals aldri.
Þetta getur bent til þess að meiri
þörf sé á tannlækningum meðal
aldraðra en verið hefur hjá fyrri
kynslóðum. Bæði í formi fyrir-
byggjandi meðferðar og viðhalds
fyrri meðferða,“ segir hún.
Rannsakendur segja að þeir hafi
fundið tannholdsbólgu hjá um
helmingi þátttakenda. Meirihluti
þeirra þarf á meðferð að halda.
Reykingafólk og fólk með sykur-
sýki 2 var í mestri áhættu. Mælt
er með að þegar fólk eldist fari
það reglulega til tannlæknis. Þeir
sem voru með tannholdsbólgu
upplifðu ekki skert lífsgæði vegna
þess. Meðferð hjá tannlækni er
best að gera á frumstigi til að
koma í veg fyrir f lóknari meðferð-
ir. Þrjátíu prósent þeirra sem tóku
þátt í rannsókninni höfðu ein-
hvers konar lyktarskynstruflanir
og 28 prósent truflanir á bragð-
skyni. Niðurstöðurnar gáfu til
kynna að fólk væri ekki meðvitað
um þessar truflanir og þær hafa
því ekki verið til ama þótt vitað sé
að margir breyta mataræði sínu sé
bragðskynið ekki í lagi.
Margir af þessari kynslóð hafa
margar viðgerðar tennur. Þeir
þurfa því á áframhaldandi með-
ferð tannlæknis að halda þegar
þeir eldast frekar. Því fleiri við-
gerðar tennur þeim mun meiri við-
gerðarvinna,“ segir Ann. „Auk þess
munu fleiri eigin tennur krefjast
fyrirbyggjandi meðferðar. Þá voru
nokkrir þátttakendur með implant
gervitennur.
Hér á landi taka Sjúkratrygg-
ingar þátt í kostnaði hjá lífeyris-
þegum, þeim sem hafa náð 67 ára
aldri, að hluta. Kostnaður er þó
ekki greiddur í öllum meðferðum.
Tannlæknar eiga alltaf að gera fólki
grein fyrir kostnaði á meðferð áður
en hún hefst og hvort Sjúkratrygg-
ingar greiði niður þann kostnað.
Sjúkratryggingar greiða 69%
af almennum tannviðgerðum.
Undanskilið er aðstöðugjald vegna
tannviðgerða í svæfingu.
Undir almennar tannlækningar
falla m.a. skoðun, greining, rönt-
genmyndir, reglulegt eftirlit,
tannviðgerðir, rótfyllingar, tann-
holdslækningar, úrdráttur tanna
og laus tanngervi skv. 2. mgr. 4. gr.
reglugerðar nr. 451/2013 að því er
segir á heimasíðunni island.is
Vegna brúarsmíði á tannplanta í
stað heilgóma á þá, greiða Sjúkra-
tryggingar samsvarandi upphæð og
greidd er vegna gómasmíði en ein-
staklingur greiðir sjálfur umfram-
kostnað. 60 þúsund króna styrkur
er veittur vegna krónu eða tann-
planta á hverju 12 mánaða tímabili.
Góð tannhirða skiptir miklu máli
fyrir allan aldur. n
Margir af þessari
kynslóð hafa
margar viðgerðar tenn-
ur. Þeir þurfa því á
áframhaldandi meðferð
tannlæknis að halda
þegar þeir eldast frekar.
4 kynningarblað A L LT 29. mars 2023 MIÐVIKUDAGUR