Fréttablaðið - 29.03.2023, Blaðsíða 35

Húsasmiðjan leggur mikið
upp úr að bjóða viðskipta-
vinum sínum grænar lausnir
frá ábyrgum birgjum.
„Við erum með skýr markmið í
átt að vistvænni framtíð og erum
sífellt að leita nýrra leiða í þá átt,
t.d. með stöðugt bættum ferlum
hér innanhúss, minna vistspori í
virðiskeðjunni, nýjungum á sviði
byggingarvara og strangari kröfum
í umhverfisvottunum,“ segir Emilía
Borgþórsdóttir, verkefnastjóri
umhverfis- og samfélagsmála hjá
Húsasmiðjunni. Þegar horft er til
sjálfbærni þá þarf að huga að öllum
þremur grunnstoðunum: umhverf-
is-, samfélags- og efnahagslegum
þáttum sem þýðir að ekki er hægt
að einbeita sér að einum þætti
sem gæti komið niður á öðrum. Líf
okkar og lifnaðarhættir á Vestur-
löndum teljast seint vera sjálfbær
eins og staðan er en við getum farið
í þá átt og gert mikið betur en við
gerum í dag en nú eru að ganga í
gildi lög og reglugerðir sem styðja
breyttar og betri venjur.
Húsasmiðjan er stór innflutn-
ingsaðili byggingarvara hér á landi
og því fylgir mikil ábyrgð. Lögð
er áhersla á að allar starfsstöðvar
Húsasmiðjunnar og ferlar séu til
þess gerðir að sporna við sóun
og auka hagkvæmni, m.a. þegar
kemur að orkusparnaði, vöru-
rýrnun, sorphirðu, flokkun o.fl.
„Eitt dæmi er að koma frauð-
plasti frá okkur á ábyrgan hátt en
hingað til hefur það endað í urðun
því engin úrræði voru fyrir þess
háttar plast. Við innleiðingu á
nýjum ferlum nú í haust þá fórum
við í samstarf við Tempru sem
tekur á móti öllu hreinu frauð-
plasti frá okkur, en allt að 30%
af þeirra vörum getur komið frá
hreinu endurunnu frauðplasti. Nú
getur frauðplastið sem eitt sinn
varði ofninn þinn eða blóma-
vasa frá hnjaski, einangrað húsið
þitt til tuga ára. Þetta styður við
nýju hringrásarlögin en markmið
okkar er að flokkunarhlutfallið
fari upp í 90% á næstu tveimur
árum. Úrgangsmálin voru stærsti
útblástursliðurinn í umhverfisbók-
haldi Húsasmiðjunnar á síðasta
ári og því ljóst að sporna þarf við
þeirri losun. Einnig höfum við
gert samning við PureNorth með
endurvinnslu á lituðu umbúða-
plasti en umbúðaplast er stór hluti
af sorpinu okkar. Þau endurvinna
plastið í hrávöru sem er seld til inn-
lendra og erlendra aðila. Við gerum
okkur grein fyrir verðmætum sem
eru fólgin í sorpi og erum sífellt að
leita nýrra leiða til að lágmarka fót-
spor okkar,“ segir Emilía.
Minna kolefnisfótspor
í framleiðslu
Emilía segir að Húsasmiðjan leitist
einnig eftir því að auka áhrif sín
í virðiskeðjunni enda kröfurnar
frá neytendum síbreytilegar og
sérstaklega núna, þegar áhersla er
lögð á sjálfbærni. Æ fleiri fram-
leiðendur eru farnir að svara kalli
neytenda með betri vöru sem hefur
minna kolefnisfótspor í fram-
leiðslu, nettari pakkningum með
minna af plasti og sum þessara
fyrirtækja eru jafnvel að hugsa
um hvar varan muni enda eftir
notkun. Neytendur eru í auknum
mæli hættir að sætta sig við vöru
sem er aðeins vistvæn í notkun
og vilja rekja umhverfisáhrifin
frá upphafi til enda, eða vöggu til
vöggu, sem þýðir að varan fari í
endurnýjun í lok líftíma eða þegar
hún hefur lokið hlutverki sínu, það
sem hringrásarhagkerfið gengur út
á, að færast frá línulega hagkerfinu
„vöggu til grafar“ sem við öll könn-
umst við.
„Ef við horfum til mannvirkja-
geirans þá er hann talinn ábyrgur
fyrir um 40% af heildarútblæstri á
heimsvísu. Þar af eru byggingarefni
ábyrg fyrir 45% af heildarlosun
nýbygginga og því augljóst að fram-
þróunar er krafist en mikil gerjun
er í þessum geira og mörg fyrirtæki
í mikilli nýsköpun þegar kemur að
byggingarefnum. Nú á dögum, þar
sem mygla er mikil vá, er skyn-
samlegt að vanda til verka og koma
í veg fyrir að mygla nái að skjóta
rótum og dreifa sér. Vottanir eru
því ekki eingöngu fyrir umhverfið
heldur einnig heilsu íbúa þar
sem flestar vottanir leggja mikla
áherslu á innivist, að byggja heil-
næmar og öruggar byggingar með
rekjanleika og gagnsæi. Einnig er
minna af eiturefnum í vottuðu eða
leyfðu byggingarefni þar sem tölu-
vert getur verið af efnum sem fara
út í andrúmsloftið og hafa áhrif á
viðkvæma hópa, t.a.m. börn. Eins
skiptir máli að heildarmyndin sé
skoðuð en orkunotkun í rekstri
bygginga er talin vera um 30% af
heildarútblæstri bygginga og getur
verið mjög kostnaðarsöm. Vottaðar
byggingar eru hagkvæmari í rekstri
þar sem hugað er að rekstrarþátt-
um í hönnunarferli eins og líftíma-
kostnaðargreiningar sýna fram á.
Þar er metin orkunotkun bygginga
út frá t.d. þykkt einangrunar í
byggingarhjúp og einangrunargildi
glerja,“ segir Emilía.
„Vottun á vörum er ákveðinn
gæðastimpill eins og LADY
málningin frá Jotun er t.a.m.
Svansvottuð, sem er gott dæmi um
það hvernig strangar kröfur um
leysiefni, efni sem eru hættuleg
umhverfinu og rotvarnarefni geta
skilað sér í bættri heilsu neytenda.
Málningin er einnig samþykkt
af norsku og sænsku astma- og
ofnæmissamtökunum. Hún er
einnig endingarbetri en það er
umhverfisvænna og ódýrara að
þurfa að gera hlutina sjaldnar.
Umhverfisyfirlýsing (EPD) inni-
heldur upplýsingar um umhverf-
isáhrif vörunnar, ásamt inni-
haldslýsingu, efnismeðhöndlun,
kolefnisfótspori o.fl. sem gagnast
vel þegar lífsferilsgreina á vöru.
Samantekt á kolefnislosun bygg-
ingar verður æ mikilvægari þáttur
en umhverfisvottanir krefjast
utanumhalds á bókhaldi um kol-
efnislosun bygginga.“
FSC- og PEFC-vottað timbur
tryggir að timbrið komi úr sjálf-
bærum skógum og stuðli að
verndun skóga og dýra þrátt fyrir
að vera notað sem byggingarefni.
Slíkar vottanir stuðla að verndun
alls vist- og lífkerfis í skóginum og
gera strangar kröfur til uppruna og
rekjanleika efnisins. Mikil gróska
er í vistvænum byggingarvörum
með vottunum eins og klæðn-
ingum en þróun með hitameð-
höndlun er eitt dæmi sem hefur
rutt sér til rúms á markaðnum en
fura og greni eru dæmi um timbur
sem er leyfilegt í allar vottanir og
sem er meðhöndlað lítillega eins og
með hita.
Lifa í sátt og samlyndi
við vistkerfi jarðar
„Mikið er fjallað um líffræðilegan
fjölbreytileika sem eitt af stóru
umhverfismálunum en það skiptir
miklu máli að rask á umhverfinu
sé í lágmarki. Við á Íslandi erum
ekki komin eins langt í þessum
efnum og margar borgir í Evrópu,
en þar eru klæðningar og þök
til þess gerð að halda gróðri og
vera um leið íverustaður fjölda
lífvera. Við þurfum að lifa í sátt og
samlyndi við vistkerfi jarðar því
við erum jú hluti af henni þrátt
fyrir þróun sem er oft fjarri nátt-
úrunni. Vísindin hafa sannað að
einmitt tengsl við náttúruna gefi
okkur mestu endurheimt á sál og
líkama og því til mikils að vinna.
Einnig eru blágrænar ofanvatns-
lausnir taldar vinna með okkur í
loftslagsbreytingum og áhrifum
af þeirra völdum á íslensk mann-
virki. Með auknum veðurham í
kjölfar hlýnunar s.s. með aukinni
ofankomu, flóðum og hækkandi
sjávarstöðu þarf að grípa til frekari
ráðstafana og spila umhverfið og
grænar lausnir stórt hlutverk í
þeim efnum.
Það þarf að huga að heildar-
myndinni og eru vottanir til þess
gerðar að bæta gæði bygginga og
umhverfis. Þær tryggja að rétt sé
staðið að málum sem og hugsað
um líf íbúanna í formi hagstæðs
rekstrarkostnaðar, innivistar s.s.
hljóðvistar, birtuskilyrða, loftgæða
og margs fleira. Sjálfbærniáherslur
eru í stöðugri þróun og munu ein-
göngu aukast þar sem þekking og
skilningur almennings vex og því
mun eftirspurnin aukast þar sem
hættu á byggingargöllum er haldið
í lágmarki og gæði tryggð með
rekjanleika. Það eru því stórar og
krefjandi áskoranir sem bíða okkar
en í þeim leynast tækifæri,“ segir
Emilía. n
Emilía Borgþórsdóttir er verkefnastjóri umhverfis- og samfélagsmála hjá Húsasmiðjunni. FRÉTTABLAÐIÐ/VALLI
Mikið er fjallað um
líffræðilegan
fjölbreytileika sem eitt af
stóru umhverfismál-
unum en það skiptir
máli að rask á umhverf-
inu sé í lágmarki.
Emilía Borgþórsdóttir
Húsasmiðjan með
skýr markmið í átt
að vistvænni framtíð 
kynningarblað 21MIÐVIKUDAGUR 29. mars 2023 Sjálfbærni í rekStri