AVS. Arkitektúr verktækni skipulag - 01.08.1996, Blaðsíða 14

Geysir liggur nú í dvala en varla leikur nokkur vafi á því að
hann mun taka að gjósa á ný einn góðan veðurdag og
bera hróður íslenskrar náttúru út fyrir landsteinana.
náttúrufegurð sem á stærstan þátt í aukinni
ferðamennsku hér á landi og við nýtum nú í vaxandi
mæli þessa fimmtu auðlind þjóðarinnar. Það er hún
sem er megin - aðdráttarafl íslands í augum erlendra
ferðamanna. Hér er hins vegar um afar viðkvæma
og vandmeðfarna auðlind að ræða. Gróður og
margar jarðmyndanir þola takmarkað álag af umferð
og fjölsóttir ferðamannastaðir láta fljótt á sjá. Við
höfum skilið nauðsyn þess að vernda og nýta hinar
hefðbundnu auðlindir landsins í sjávarútvegi og
landbúnaði og á sama hátt ber okkur að líta á vernd
þeirrar auðlindar sem felst í lítt snortinni náttúru
landsins, auðlindarinnar sem íslensk ferðaþjónusta
kemur til með að byggja á í auknum mæli í framtíðinni.
FERÐAÞJÓNUSTA í VEXTI
Á undanförnum árum hefur engin grein innan ferða-
þjónustunnar í beiminum vaxið eins hratt og sú sem
kennd hefur verið við græna ferðamennsku og bygg-
ist á nýtingu lítt snortinnar náttúru, náttúruskoðun og
náttúruupplifun. Sem dæmi um vöxt þessarar greinar
ferðaþjónustunnar má nefna að talið er að á sl. 15
árum hafi ferðamennska um óbyggð víðerni vaxið
um 20% á ári að meðaltali og í spá fyrir árið 1996 er
áætlað að tekjur af ferðaþjónustu tengdri náttúruupp-
lifun verði alls um 16 þús. milljarðar íslenskra króna í
heiminum.
Þannig bendir flest til þess að ferðamannastraum-
urinn hingað til lands eigi eftir að vaxa verulega. Æ
fleira fólk leggur land undir fót og íbúa þéttbýlla og
iðnvæddra ríkja í nágrenni okkar fýsir ekki síst að
heimsækja óbyggðir en slík landsvæði hafa fyrir
löngu glatast á þeirra heimaslóðum. Nú er svo komið
að talið er að aðeins fjögur Evrópulönd búi yfir
óbyggðum vfðernum, eins og það hugtak er skil-
greint: Noregur, Svíþjóð og Finnland, auk íslands.
Öræfi íslands og ósnortin náttúrufegurð eru því sjald-
gæf auðlind.
Þó svo að þessi þróun sé á margan hátt ánægjuleg
er augljóst að henni eru margvísleg takmörk sett.
Vaxandi fjöldi ferðamanna sem sækjast eftir þessari
tegund ferðaþjónustu veldur óhjákvæmilega auknu
álagi á eftirsóttum ferðamannastöðum. Það er vel
þekkt víða erlendis að fjölsóttir ferðamannastaðir hafa
látið svo á sjá að þeir hafa misst aðdráttarafl. Við
þessu þarf að bregðast í tfma. Viðhald náttúrlegs um-
hverfis er og verður einn helsti hornsteinn framtíðar-
þróunar ferðaþjónustu á íslandi.
SJÁLFBÆR ÞRÓUN
Hugtakið sjálfbær þróun hefur á síðustu 10 árum
verið að ná fótfestu í samfélagi okkar, einkum eftir
umhverfisráðstefnuna f Rio de Janeiro 1992, sem
heildstæð stefna í samskiptum okkar við náttúrlegt
umhverfi. Vaxandi tiihneigingar gætir til að líta á
umhverfið sem hvern annan auð. Sé það ekki ávaxtað
eða nýtt skynsamlega blasir við þjóðhagslegur skaði.
Þannig er flestum nú að verða Ijóst að umhverfis-
ástand og efnahagsþróun verða ekki aðskilin. Hag-
vöxtur sem byggist á hnignun náttúrugæða án þess
að fyrir þau sé bætt jafnóðum er dæmdur til að hrynja
fyrr en síðar. Þetta ættum við íslendingar að skilja
vel þar sem mikill hluti velferðar okkar er og hefur
lengi verið kominn undir ástandi fiskistofna í hafinu
umhverfis landið. Við höfum að líkindum gerst full-
djarftæk við veiðar á ýmsum fiskistofnum sem skila
okkur því minni afrakstri en ella. Þannig höfum við
gengið á höfuðstól náttúrunnar en ekki látið okkur
nægja að hirða vextina. Aukin þekking hefur hins
vegar gert okkur kleift að hefja markvissa og vísinda-
lega stjórn á fiskveiðum sem virðist vera að skila
árangri.