AVS. Arkitektúr verktækni skipulag - 01.08.1996, Blaðsíða 31

Seljavallalaug.
við skiljum sem Ijótt, einnig háð gildismati og tíðar-
anda. Þannig birtisthugmyndafræði Evrópu 18. aldar
í barok-garði Sólkonungsins, þar sem himinn og jörð
fléttuðust saman í eitt allsherjarkerfi, einvaldinum til
dýrðar.
Hugmyndafræði Asíu, sama tímaskeiðs, birtist sem
algjör andstæða í görðum japanska aðalsins. Þar var
lögmál náttúrunnar allsráðandi og gangur sólar og
mána virkjaður til að kasta skuggum eða varpa
speglun af vatnsfleti á sem blæbrigðaríkastan hátt.
Þegar fjallað er um mannvirki og náttúru er algengt
að vitnað sé í tvö hugtök: ANDSTÆÐUR og SAM-
RÆMI. Bæði orðin fela í sér ákveðna og meðvitaða
afstöðu til sambands byggingar og náttúru, þótt
merking þeirra sé gagnstæð. í byggingarlistinni hafa
ofangreind hugtök, andstæðurog samræmi, allatið
verið virkur þáttur.
Samkvæmt klassískri byggingarhefð er það höfuð-
atriði að byggingin, hinn manngerði hlutur, myndi
skýra andstæðu við náttúruna, en reyni ekki að líkja
eftir henni eða renna saman við hana í eina heild. Þó
þannig að land og bygging kallist á. Öðru máli gegnir
um gotneska byggingarhefð og einnig hefðbundna
austurlenska byggingararfleifð. Þar er áherslan lögð
á samruna sem skyldleika byggingar og náttúru.
í nútímabyggingarlist má finna dæmi um bæði þessi
viðhorf. Bandaríski arkitektinn Frank Lloyd Wright hélt
því fram að byggingin ætti að vaxa út úr náttúrunni
og mynda samgróna heild með umhverfi sínu. í verk-
um sínum leitaðist hann við að afmá skörp skil milli
ytra og innra rýmis, - milli þess manngerða og þess
náttúrlega. í þessu sambandi talaði hann um „organ-
íska” eða lífræna byggingarlist.
Ólíkt Frank Lloyd Wright aðhylltist fransk-svissneski
arkitektinn Le Corbusier hið „klassíska” viðhorf um
byggingu og náttúru sem tvær andstæður. Hann leit
á bygginguna sem afsprengi rökhugsunar manns-
ins.þar sem rúmfræði og hlutföll skiptu höfuðmáli.
Fyrirmynda leitaði hann í tæknivæðingu þess tíma,
samgöngutækjum eins og flugvéium og farþega-
skipum, þar sem upplifun mannsins á náttúrunni fólst
í því að vera áhorfandi fremur en þátttakandi.
29