AVS. Arkitektúr verktækni skipulag - 01.08.1997, Blaðsíða 39

UM FRÁRENNSLI FYRR OG NÚ
eir eru víst fáir íslendingar sem muna
eftir svonefndum súkkulaöivögnum,
sem óku um götur höfuðborgarinnar á
fyrstu árum aldarinnar. Súkkulaöivagn-
arnir voru skrauthvörf þess tíma um farartæki, sem
fluttu burt saur og hland borgaranna sem óhjá-
kvæmilega safnaðist fyrir í hlandforunum undir
kömrum fólks í hinum ört vaxandi höfuöstaö lands-
ins. Áöur en til súkkulaðivagnanna kom voru opn-
ar rennur meðfram götum í bænum og fylgdi því
verulegur óþrifnaöur. Lækurinn, sem Lækjargata
dregur nafn sitt af, var ein slík renna og hellti fólk
viö þá götu úr koppum sínum í lækinn á morgnana
ef ekki var kastað á nærliggjandi tún þegar þannig
bar viö. En þótt ekki kæmu holræsi til landsins fyrr
en um síöustu aldamót þá höföu oröið miklar fram-
farir í þeim málum erlendis.
FRÁRENNSLISMÁL FYRR Á TÍMUM
Niðurgrafin holræsi og vatnslagnir eru þekkt frá því
fyrir meira en fimm þúsund árum. Bæöi Egyptar og
Babylóníumenn lögöu neðanjaröarleiöslur vegna
áveitna sinna en einnig lögöu þeir neysluvatns-
lagnir og frárennsli. Mikil vatnsveita var nauösyn-
leg í Mesópótamíu og því voru pípulagningamenn
í Babýlon vel aö sér og meðal undursamlegra
verka þeirra var áveitukerfiö fyrir hina víöfrægu
svífandi garöa Nebúkadnessars konungs þeirra
605-562 f. Kr. Baðkúltúr varö snemma fundinn upp
meðal yfirstéttanna en þá voru þaö steypuböð,
sem tíökuöust. Lengst af var baðið fólgið í því aö
þrælar helltu köldu vatni yfir eigendur sína og rann
síðan vatniö áfram ofan í lokræsi eöa þró og þaö-
an í næsta vatnsfall. Þessa aðferð höföu einnig
Grikkir og þótti ekki karlmönnum sæmandi annað
en aö baöa sig úr köldu vatni, einkum átti þetta viö
um Spartverja. Konum var þó leyft aö baöa sig úr
volgu vatni.
Þar sem var vatnsveita þurfti einnig fráveitu. Jafn-
vel þar sem ekki var vatnsveita var fyllsta þörf á
frárennslislögnum þó forfeður okkar hafi ekki haft
þau mál á forgangslista. En í Miðausturlöndum og
viö Miöjarðarhafið til forna var ólíft í þéttbýli vegna
óþrifa og fnyks ef ekki var lagt einhvers konar frá-
rennsiiskerfi. Viö bættist aö sorphirða þekktist ekki
og t.d. var öllu rusli í Babýlon kastað út á mjóar
TJ
o
JJ
Cf.)
m
TJ
O
u
œ
H
m
cf)
<J)
O
<
m
oo
m
00
Ph
O
z
G)
<z
00
Aöalstræti áriö 1882. Á myndinni sést greinilega skólpræsið sem var stokkur, geröur úr tilhöggnu grjóti. ræsiö náði
ofan í fjöru. W. Fischer, kaupmaður sést á götunni, en við hann er Fischersund kennt.