Bændablaðið - 23.02.2023, Blaðsíða 14

14 Bændablaðið | Fimmtudagur 23. febrúar 2023
FRÉTTIR
OG VINNUM ÚR ÞEIM
LAUSNIR
TÖKUM AÐ OKKUR VERKEFNI
VHE • Melabraut 27 Hafnarfjörður • Hraun 5 Reyðarfirði
Sími 843 8804 • Fax 575 9701 • www.vhe.is • sala@vhe.is
Drög að þingsályktunartillögu um
matvælastefnu til ársins 2040 voru
sett í samráðsgátt stjórnvalda 10.
febrúar til umsagnar.
Þar er stefnunni lýst þannig að
henni sé ætlað að vera leiðandi
í ákvarðanatöku til að stuðla
að aukinni verðmætasköpun í
matvælaframleiðslu hér á landi,
tryggja fæðu- og matvælaöryggi og
auka velferð fólks í sátt við umhverfi
og náttúru. Drög stefnunnar voru
kynnt á Matvælaþingi í Hörpu 22.
nóvember. Þar voru fengnir aðilar úr
margvíslegum áttum til að ræða og
gagnrýna stefnuna í heild sinni, auk
þess sem opið var fyrir spurningar
almennings.
Umræður á Matvælaþingi voru
svo hafðar að leiðarljósi við yfirferð
stefnunnar auk athugasemda sem
komu fram eftir Matvælaþing.
Hægt er að veita umsagnir um
stefnuna til föstudagsins 24. febrúar.
/smh
Matvælastefna til
umsagnar í samráðsgátt
Svandís Svavarsdóttir matvæla-
ráðherra. Mynd / Gunnar Vigfússon
Matís:
Greining á næringargildi og
nýtingarhlutfalli lambakjöts
– Margir aðilar munu hafa hag af nýjum og nákvæmum gögnum
Hjá Matís er nú unnið að því að
greina nákvæmlega næringargildi
og nýtingarhlutfall lambakjöts og
aukaafurða lambaskrokka.
Með þeim upplýsingum sem fást
úr verkefninu verður öllum þeim
aðilum sem starfa við framleiðslu
og sölu sauðfjárafurða færð
nákvæm gögn sem eiga að geta bætt
kostnaðar- og framlegðarútreikninga
við úrvinnslu og mat á afurðaverði.
Starfsmenn Matís, þeir Óli Þór
Hilmarsson og Ólafur Reykdal, vinna
meðal annarra að verkefninu sem
er unnið fyrir Icelandic lamb með
stuðningi Matvælasjóðs. „Innihaldið
í algengustu kjötmatsflokkum
lambakjöts er kannað með
nákvæmnisúrbeiningu en með henni
fáum við hlutfall kjöts, fitu, beina og
sina í hverjum parti fyrir sig. Eftir
nákvæmnisúrbeiningu er ætum hluta,
kjöti og fitu, blandað saman og það
efnagreint. Með þeirri mælingu
fáum við nákvæmt næringargildi
hvers parts fyrir sig. Þetta eru
ómetanlegar upplýsingar fyrir alla
þá sem eru að sýsla með kjöt, hvort
heldur á innanlandsmarkaði eða til
útflutnings,“ segir Óli Þór.
Umfangsmikið verkefni
Óli Þór segir að umfang verkefnisins
sé mikið. „Síðastliðið haust var farið
þrisvar í sláturhús; fagsviðsstjóri
kjötmats hjá Matvælastofnun valdi
níu skrokka í hverjum matsflokki,
sem alls eru sjö og ná yfir um 90
prósent framleiðslunnar. Helmingur
allra skrokka, sem eru alls 63, fóru
í þessa nákvæmnisúrbeiningu.
Valdar afurðir, við getum kallað
það bestu nýtingu, úr pörtum úr
hinum helmingi skrokksins eru
síðan myndaðir og þeir úrbeinaðir
og mældir með sama hætti.
Sem sagt annars vegar fáum við
upplýsingar um samsetningu nánast
allra framleiðsluflokka og hins vegar
sömu upplýsingar um tilteknar
afurðir sem tímabært var að uppfæra.
Í þessu verkefni var innyflum líka
safnað saman í sláturhúsunum og
verða þau efnagreind með sama
hætti. Þar á meðal eru afurðir sem
litlar sem engar upplýsingar voru til
um,“ segir Óli Þór.
Gögnin gagnast mörgum
Ólafur Reykdal segir að verka-
skipting þeirra sé með þeim hætti
að Óli Þór sé sérfræðingurinn í
kjötinu og nýtingarhluta þess –
án hans væri ekki hægt að vinna
þetta verkefni. Hans þáttur felist
í skriftum og uppgjörsvinnu
við gögnin. „Verkefninu lýkur
formlega í haust en Óli Þór er þegar
búinn með umtalsverðan hluta af
nákvæmisúrbeiningu. Það má því
ætla að öll gögn verði aðgengileg
í sumar.
Með því að leggja fram gögn
sem verða til í verkefninu er öllum
afurðastöðvum í sauðfjárslátrun,
úrvinnslufyrirtækjum, nýsköpunar-
fyrirtækjum, smásölum og annarra
hagsmunaaðila – eins og bænda
sem stunda heimavinnslu og annarra
smáframleiðenda – færð nákvæm
gögn. Með þeim verður svo hægt
að auka hagræði, bæta áætlanagerð,
kostnaðar- og framlegðarútreikninga
við úrvinnslu og mat á afurðaverði,“
segir Ólafur.
Staðfestar upplýsingar um
næringu og hollustu
Að sögn Ólafs eru upplýsingarnar
sem fást úr verkefninu um
aukaafurðir einkum verðmætar
fyrir smáframleiðendur í nýsköpun
sem nýta sér vannýtt hráefni í sína
framleiðslu. „Til dæmis mætti nefna
framleiðendur sem nota innmat lamba
til framleiðslu á fæðubótarefnum.
Þeir hafa ríka þörf fyrir uppfærð
og nákvæm gögn um efnainnihald
hráefna, til staðfestingar á
næringarinnihaldi og hollustu afurða
sinna. Smásöluverslanir, sérverslanir,
veitingahús, stofnanir og mötuneyti
munu einnig geta nýtt gögnin til
hagsbóta í rekstri og endurmats á
merkingum um næringarinnihald. Þá
munu niðurstöðurnar einnig nýtast til
kennslu og rannsókna í landbúnaði,
kjötiðnaði og matreiðslu,“ segir
Ólafur.
Þá fá opnir gagnagrunnar eins og
ÍSGEM (íslenskur gagnagrunnur um
efnainnihald matvæla) og Kjötbókin,
sem finna má á vef Matís, uppfærslu
með nýjum upplýsingum sem
verkefnið leiðir af sér.
/smh
Óli Þór Hilmarsson við nákvæmnisúrbeiningu. Mynd / Matís
Hvolsvöllur:
Stefnt að byggingu björgunarmiðstöðvar
Stjórn Brunavarna Rangár-
vallasýslu hefur lýst því yfir að
áhugi sé fyrir hendi að ráðast í
byggingu björgunarmiðstöðvar á
Hvolsvelli.
Verkefnið yrði í samvinnu við
björgunarsveitina Dagrenningu og
mögulega fleiri aðila. Fundað var
með fulltrúum björgunarsveitarinnar
nú í janúar þar sem málin voru rædd,
meðal annars stærð og skipulag
slíkrar byggingar ásamt álitlegum
staðsetningum.
„Þetta er spennandi verkefni,
sem á eftir að taka á sig mynd á
næstu mánuðum,“ segir Anton
Kári Halldórsson, sveitarstjóri
Rangárþings ytra.
Um síðustu áramót varð
sú breyting á að slökkvistjóri
Brunavarna Rangárvallasýslu,
Leifur Bjarki Björnsson, er kominn
í 100% starf, sem var áður skilgreint
30% starf.
„Með því gefst okkur tækifæri
til að byggja upp starfið og
starfsemina til framtíðar, auka
menntun og þjálfun starfsmanna,
sinna eldvarnareftirliti og fleira,“
segir Anton Kári. /mhh
Anton Kári Halldórsson, sveitarstjóri
Rangárþings ytra. Mynd / Aðsend
Langskorinn hryggur.
Sjö landshlutasamtök
fengu styrk til sóknar
Sjö landshlutasamtök sveitar-
félaga fengu úthlutað frá innviða-
ráðherra 130 milljónum króna til
tólf verkefna sem ætlað er að efla
byggðir landsins.
Markmiðið með framlögunum er
að tengja sóknaráætlanir landshluta
við byggðaráætlun og færa
heimafólki aukna ábyrgð á ráðstöfun
fjármuna, að því er fram kemur í
tilkynningu frá innviðaráðuneytinu.
Áhersla er lögð á að styrkja svæði
þar sem er langvarandi fólksfækkun,
atvinnuleysi og einhæft atvinnulíf.
Samtök sveitarfélaga á
Vesturlandi, Fjórðungssamband
Vestfirðinga og Samtök
sveitarfélaga á Norðurlandi
vestra hlutu stærsta styrkinn, að
upphæð 21,6 milljón króna fyrir
verkefni um verðmætasköpun á
sauðfjárræktarsvæðum.
Samtök sveitarfélaga á
Norðurlandi vestra hlutu 15
milljónir króna til að styrka innviði
á Laugarbakka í Miðfirði og efla
þar atvinnustarfsemi, með lagningu
kaldavatnslagna frá Hvammstanga
til Laugarbakka.
Fjórðungssamband Vestfirðinga
hlaut 15 milljónir króna til að byggja
upp Baskasetur Íslands sem verði
miðstöð skapandi sjálfbærni, tengt
lífríki hafsins. Það hlaut einnig 7
milljón króna styrk sem nota á í
verkefni sem snýr að þorskseiðaeldi
á Drangsnesi. Samband sveitar-
félaga á Austurlandi hlutu
15.650.000 kr. fyrir framkvæmd
hönnunar- og vörusmiðju nýrrar
hringrásar ferðamanna um Austur
og Norðurland í tengslum við
beint millilandaflug á Egilsstaði
og Akureyri. Verkefnið er samstarf
SSA, SSNV, SSNE, áfangastofa
Norður- og Austurlands, Austurbrúar
og Markaðsstofu Norðurlands
Samband sveitarfélaga á
Austurlandi hlaut einnig 13 milljónir
króna fyrir verkefnið Vatnaskil sem
fjallar um nýsköpun og fjölbreyttara
atvinnulíf í dreifbýli á Austurlandi
með sérstaka áherslu á ungt fólk.
Samtök sveitarfélaga á Vestur-
landi hlutu styrk upp á 11,2 milljónir
króna til að útbúa vörumerki og
verkfærakistu fyrir Dalabyggð,
sem nýtast á til að móta stefnu í
markaðssetningu fyrir nýja íbúa,
fjárfesta og í ferðaþjónustu á
svæðinu. Samtökin hlutu einnig 5
milljónir króna fyrir þarfagreiningu
og frumhönnun á atvinnuhúsnæði
fyrir iðngarða í Búðardal.
Samtök sveitarfélaga á
Suðurnesjum hlutu styrk upp á
10 milljón krónur fyrir rekstur
á starfrænni smiðju (FabLab)
í samstarfi við Fjölbrautaskóla
Suðurnesja.
Samtök sveitarfélaga og atvinnu-
þróunar á Norðurlandi eystra
(SSNE) hlutu 4,3 milljónir króna
fyrir verkefni sem snýr að hitaveitu-
væðingu Grímseyjar. Þau hlutu
einnig 2.250.000 kr. til uppbyggingar
á aðstöðu fyrir nýsköpun, menntun
og rannsóknir í Þingeyjarsveit.
Samtök sunnlenskra sveitarfélaga
fengu 10 milljónir króna til
verkefnis er snýr að uppbyggingu
sérfræðistarfa við þróun
þekkingartengdrar ferðaþjónustu á
miðsvæði Suðurlands
Byggðastofnun annast umsýslu
verkefnastyrkjanna. /ghp