Ský - 01.09.2005, Blaðsíða 48

_ Hryðjuverk--------------------------
Dómsmálaráðherra hefur yfirstjórn með löggæslu á íslandi
og ber því ábyrgð á vörnum gegn ofbeldi af öllu tagi. Ýmsar
spurningar vakna í tengslum við hryðjuverk og hvort yfir
höfuð sé hægt að verjast þeim. Björn Bjarnason hefur velt
þessum málum fyrir sér og féllst fúslega á að svara nokkrum
spurningum um málið.
Er líklegt að nokkur vilji fremja hryðjuverk á íslandi?
BB: Um það getur enginn fullyrt. Fyrir um 20 árum var
hvalbátum sökkt í Reykjavíkurhöfn. Slíkt óhæfuverk má flokka
undir hryðjuverk.
Eru einhverjar vísbendingar um að menn vilji fremja hryðjuverk
hér á landi?
BB: Þegar alþingi samþykkti að hefja hvalveiðar að nýju sagði
Paul Watson, sem sökkti hvalbátunum á sínum tíma, að það
væru til aðrar leiðir en efnahagsþvinganirtil að fá menn ofan af
hvalveiðum. Þetta var túlkað sem hótun af hans hálfu.
Núhafaekki veriðframinhryðjuverkannarsstaðaráNorðurlöndum
nýlega, hvers vegna ættum við að búast við þeim hér?
BB: Ég veit ekki til þess að neinn sé í sjálfu sér að búast við
hryðjuverkumhérenbæðihérogannarsstaðaráNorðurlöndum
fylgjast menn með því sem er að gerast í þessum efnum, auk
þess sem við tökum þátt í alþjóðasamstarfi til dæmis á vettvangi
Evrópuráðsins og Sameinuðu þjóðanna, þar sem gerðir eru
alþjóðasamningar um ráðstafanir í baráttunni við hryðjuverk.
Með þátttökunni skuldbindum við okkur til að laga löggjöf
okkar að ákvæðum þessara alþjóðasamninga.
Hve margir starfa við varnir gegn hryðjuverkamönnum hér á
landi?
BB: Að tala um varnir gegn hryðjuverkum getur verið afstætt
því að segja má að allt sem lagt er af mörkum af opinberri hálfu
til að efla öryggi borgaranna sé til þess fallið að verja þá gegn
hryðjuverkum eða öðru. Brugðist er við í samræmi við vána
hverju sinni og sérsveit lögreglunnar er best þjálfaða sveitin
til að takast á við hættulegustu aðstæður, en í henni verða 52
einstaklingar, þegar markmiðið sem sett var á síðasta ári um
eflingu hennar, næst.
Hversu miklu fé er varið til þess að koma í veg fyrir hryðjuverk?
BB: Á fjárlögum ríkisins er enginn liður eyrnamerktur
aðgerðum gegn hryðjuverkum sérstaklega. Á heildina litið má
segja að öllu fé til löggæslu, landhelgisgæslu og slökkviliðs eða
annarra björgunarliða og bráðamóttöku sé varið til að koma í
veg fyrir tjón af hryðjuverkum.
Er herinn á Keflavíkurflugvelli hlekkur í varnarkeðju gegn
hryðjuverkum?
BB: Hann yrði vafalaust virkjaður á einhvern hátt ef hryðjuverk
yrði til dæmis framið á Keflavíkurflugvelli. Bandaríkjamenn
stofnuðu sérstakt heimavarnaráðuneyti til að auka öryggi gegn
hryðjuverkum og það starfar við hlið varnarmálaráðuneytisins.
Þessi verkaskipting er til marks um að ekki er litið á baráttuna
gegn hryðjuverkum sem sérstakt verkefni herafla, en að
sjálfsögðu er til hans kallað ef allt fer á versta veg og hið sama
yrði væntanlega gert hér.
Er herinn kannski skotmark og eykur þannig áhættu okkar?
BB: Nei.
Nú hefur þú lagt til að íslendingar taki að sér ýmis verkefni hersins.
Myndi það breyta einhverju um hættuna á hryðjuverkum?
BB: Nei.
Menn hafa haldið því fram hér á landi að lögregla beiti hlerunum
við hugsanlega hryðjuverkamenn án dómsúrskurðar. Er þetta
rétt?
BB: Nei, lögregla hefur ekki heimild til símhlerana án
dómsúrskurðar.
í sumum Evrópulöndum er fylgst sérstaklega með ákveðnum
hópum, t.d. íslömskum bókstafstrúarmönnum. Er eitthvað slíkt
gert hér á landi?
BB: Hér eins og annars staðar er eftirlit með útlendingum.
íslamskir bókstafstrúarmenn hafa ekki Iátið til sín heyra hér á
landi eins og víða annars staðar.
Hvaða lagasetning er nauðsynleg hér á landi í Ijósi þess að
hryðjuverkamenn hafa gert áþreifanlega vart við sig í Bretlandi og
Hollandi að undanförnu?
BB: Ég sé í sjálfu sér ekki að við þurfum að breyta lögum okkar
vegna atburða í Bretlandi og Hollandi, en við þurfum, eins og
ég sagði hér að framan, að haga löggjöf okkar í samræmi við
alþjóðlegar skuldbindingar okkar samkvæmt samningum sem
við höfum gengist undir.
Er ekki hætta á því að lög sem beint er gegn hryðjuverkamönnum
geti heft frelsi einstaklinga? Hvar á að draga mörkin milli öryggis
einstaklinganna og frelsis þeirra og réttar til einkalífs? Á tímum
nasista í Þýskalandi var lögum sem sett höfðu verið gegn öfgahópum
beitt gegn andstæðingum Hitlers. í Ijósi þess að nasistar komust
til valda í kosningum, er ekki hætt við því að slík lög gætu breyst
í andhverfu sína?
BB: Jú, þessi hætta er fyrir hendi. Ég get ekki svarað því hvar á
að draga þessi mörk, en við alla lagasetningu þarf að hafa þau
í huga og við, sem unnum frelsi, viljum að sjálfsögðu hafa sem
mest svigrúm til orða og athafna. Alls staðar þar sem lýðræði
víkur fyrir einræði er traðkað á rétti hins almenna borgara.
ský 48