Jökull


Jökull - 01.01.2019, Síða 22

Jökull - 01.01.2019, Síða 22
Terminus lakes on the south side of Vatnajökull from Fjölsvinnsfjöll and Maríusker. This lake was at least 24 m deep in 1951 (Eyþórsson, 1951) and 84 m deep in 1966 (Howarth and Price, 1969). Another lake was formed west of the moraine after 1945 and these two lakes merged in 1954 when the river Breiðá changed course to the west into Fjallsárlón and the water level in Breiðárlón fell by 3.5 m (F. Björnsson, 1954, 1955). Breiðárlón had become ∼6 km2 in 1994, but since then the lake has been slightly reduced in size as a consequence of accumulation of sediments in the lake. From 1994 to 2018, the lake area increased by 0.85 km2 due to the retreat of the glacier terminus but decreased by more than 1 km2 because of sediment accumulation at the lake shoreline near the river en- trance. According to a DEM of the glacier bottom based on radio-echo sounding (Björnsson and others, 1992; Björnsson, 1996), recent water-depth soundings and the current water level in the lake, the volume of Breiðárlón was ∼110×106 m3 in 2018 and the maxi- mum depth ∼40 m. The river path of Breiðá had become ∼3.5 km long in 2018 because of retreat of the glacier termi- nus and filling-in of sediments in the Breiðárlón lake. In 1994, the river fell almost directly from the outlet into the lake at a location that is now 1.85 km from the current lakeshore. The Breiðárlón lake fills a long and narrow sub- glacial trough carved out by the glacier. Continued retreat of the glacier will eventually lead to the for- mation of a ∼9 km long and ca. 100 m deep lake with an area of ∼6 km2 if the glacier retreats out of the de- pression (Björnsson, 2009a). A new terminus lake started to form between Breiðárlón and Jökulsárlón around the year 2000, to the north of a gabbro outcrop exposed by the retreat of the terminus in this area in the 1970s. Two lakes were growing at this location in 2003, the western- most one 0.36 km2 in area and the easternmost one 0.6 km2 (Figure 15). The easternmost lake sits in a subglacial trench eroded by Breiðamerkurjökull (Fig- ure 17) and may therefore be expected to continue to grow northwards, forming a long and deep lake in the future. Jökulsárlón and Stemmulón The tidal lagoon Jökulsárlón á Breiðamerkursandi is the largest terminus lake in Iceland (Björnsson, 1996, 1998; Björnsson and others, 1999b, 2001) (Figures 15 and 18). The lagoon began to form in 1933 af- ter the Breiðamerkurjökull glacier retreated from the outermost terminal moraines on the sandur plain and the glacier surface was lowered. Several small lakes initially appeared and they became 100–300 m wide rather quickly (F. Björnsson, 1993). Before this, sev- eral small lakes had formed as early as 1909 between the retreating ice margin and terminal moraines both to the west and east of the current Jökulsárlón (Páls- son, 1953). These earlier lakes eventually vanished or were left as small ponds. There were two lakes by the terminus of Breiða- merkurjökull at the current location of Jökulsárlón in 1945: the western one was 0.5 km2 and the east- ern was 1.6 km2 (AMS, 1951). These lakes merged in 1954. Jökulsárlón was at least 35 m deep in 1951 (Eyþórsson, 1951). Soundings three years later showed 60 m depth in the western part of the lake, and in 1958 the depth was found to be 110 m (F. Björns- son, 1954; Kjartansson, 1957). Bathymetric surveys in 1975 by Boulton and others (1982) showed the lake to be 150 m deep near the ice margin and have a vol- ume of 500×106 m3. The neighbouring Stemmulón by Breiðamerkur- jökull to the east of Jökulsárlón also started to form in the early 1930s; the first signs of the lake to the north- west of Brennhólaalda are reported in 1931 (Todt- mann, 1960). The lake area grew rather rapidly at first and had become 1.1 km2 in 1945 (AMS, 1951). Around the middle of the century, there were two con- nected lakes in this area, one of them by Brennhóla- alda and the other by the terminus (Figure 15). The depth of these lakes in 1966 was 9–12 m and 36 m, re- spectively (Howarth and Price, 1969). The area of the Stemmulón lakes reached 3.6 km2 at the end of the 1980s. Outflow from the lakes towards the west into Jökulsárlón started abruptly on 1 September 1990 (Imsland, 1990). The river Stemma, which had flowed along the eastern part of Breiðamerkursandur, disappeared and the water level in Stemmulón dropped. Four days later, on 5 Septem- JÖKULL No. 69, 2019 21
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142
Síða 143
Síða 144
Síða 145
Síða 146
Síða 147
Síða 148
Síða 149
Síða 150
Síða 151
Síða 152
Síða 153
Síða 154
Síða 155
Síða 156
Síða 157
Síða 158
Síða 159
Síða 160
Síða 161

x

Jökull

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Jökull
https://timarit.is/publication/1155

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.