Jökull


Jökull - 01.01.2019, Blaðsíða 22

Jökull - 01.01.2019, Blaðsíða 22
Terminus lakes on the south side of Vatnajökull from Fjölsvinnsfjöll and Maríusker. This lake was at least 24 m deep in 1951 (Eyþórsson, 1951) and 84 m deep in 1966 (Howarth and Price, 1969). Another lake was formed west of the moraine after 1945 and these two lakes merged in 1954 when the river Breiðá changed course to the west into Fjallsárlón and the water level in Breiðárlón fell by 3.5 m (F. Björnsson, 1954, 1955). Breiðárlón had become ∼6 km2 in 1994, but since then the lake has been slightly reduced in size as a consequence of accumulation of sediments in the lake. From 1994 to 2018, the lake area increased by 0.85 km2 due to the retreat of the glacier terminus but decreased by more than 1 km2 because of sediment accumulation at the lake shoreline near the river en- trance. According to a DEM of the glacier bottom based on radio-echo sounding (Björnsson and others, 1992; Björnsson, 1996), recent water-depth soundings and the current water level in the lake, the volume of Breiðárlón was ∼110×106 m3 in 2018 and the maxi- mum depth ∼40 m. The river path of Breiðá had become ∼3.5 km long in 2018 because of retreat of the glacier termi- nus and filling-in of sediments in the Breiðárlón lake. In 1994, the river fell almost directly from the outlet into the lake at a location that is now 1.85 km from the current lakeshore. The Breiðárlón lake fills a long and narrow sub- glacial trough carved out by the glacier. Continued retreat of the glacier will eventually lead to the for- mation of a ∼9 km long and ca. 100 m deep lake with an area of ∼6 km2 if the glacier retreats out of the de- pression (Björnsson, 2009a). A new terminus lake started to form between Breiðárlón and Jökulsárlón around the year 2000, to the north of a gabbro outcrop exposed by the retreat of the terminus in this area in the 1970s. Two lakes were growing at this location in 2003, the western- most one 0.36 km2 in area and the easternmost one 0.6 km2 (Figure 15). The easternmost lake sits in a subglacial trench eroded by Breiðamerkurjökull (Fig- ure 17) and may therefore be expected to continue to grow northwards, forming a long and deep lake in the future. Jökulsárlón and Stemmulón The tidal lagoon Jökulsárlón á Breiðamerkursandi is the largest terminus lake in Iceland (Björnsson, 1996, 1998; Björnsson and others, 1999b, 2001) (Figures 15 and 18). The lagoon began to form in 1933 af- ter the Breiðamerkurjökull glacier retreated from the outermost terminal moraines on the sandur plain and the glacier surface was lowered. Several small lakes initially appeared and they became 100–300 m wide rather quickly (F. Björnsson, 1993). Before this, sev- eral small lakes had formed as early as 1909 between the retreating ice margin and terminal moraines both to the west and east of the current Jökulsárlón (Páls- son, 1953). These earlier lakes eventually vanished or were left as small ponds. There were two lakes by the terminus of Breiða- merkurjökull at the current location of Jökulsárlón in 1945: the western one was 0.5 km2 and the east- ern was 1.6 km2 (AMS, 1951). These lakes merged in 1954. Jökulsárlón was at least 35 m deep in 1951 (Eyþórsson, 1951). Soundings three years later showed 60 m depth in the western part of the lake, and in 1958 the depth was found to be 110 m (F. Björns- son, 1954; Kjartansson, 1957). Bathymetric surveys in 1975 by Boulton and others (1982) showed the lake to be 150 m deep near the ice margin and have a vol- ume of 500×106 m3. The neighbouring Stemmulón by Breiðamerkur- jökull to the east of Jökulsárlón also started to form in the early 1930s; the first signs of the lake to the north- west of Brennhólaalda are reported in 1931 (Todt- mann, 1960). The lake area grew rather rapidly at first and had become 1.1 km2 in 1945 (AMS, 1951). Around the middle of the century, there were two con- nected lakes in this area, one of them by Brennhóla- alda and the other by the terminus (Figure 15). The depth of these lakes in 1966 was 9–12 m and 36 m, re- spectively (Howarth and Price, 1969). The area of the Stemmulón lakes reached 3.6 km2 at the end of the 1980s. Outflow from the lakes towards the west into Jökulsárlón started abruptly on 1 September 1990 (Imsland, 1990). The river Stemma, which had flowed along the eastern part of Breiðamerkursandur, disappeared and the water level in Stemmulón dropped. Four days later, on 5 Septem- JÖKULL No. 69, 2019 21
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161

x

Jökull

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Jökull
https://timarit.is/publication/1155

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.