Hinsegin dagar í Reykjavík - 01.08.2023, Blaðsíða 62

62
Höfundur greinar er hvítur, sís, samkyn­
hneigður karlmaður og innihald greinar
litast af því. Það sem upp er talið hér er
dropi í hafi af sögum og heim ildum fyrir
lífi og sam félögum í gegnum ríka sögu
hin segin fólks víða um heim.
Réttindum hinsegin fólks er ógnað.
Þetta vitum við. Við höfum hins vegar
verið hér áður. Það vita flestir að
hinsegin leikinn er, þrátt fyrir allt, sýni-
legri, fjöl breyttari og áhættu minni en
hann hefur verið síðast liðin fimm-
hundruð ár eða svo. Hin segin fólk
hefur alltaf verið til þótt samfélags leg
réttindi þeirra eins og við þekkjum þau
í dag séu tiltölulega nýtilkomin. Skert
sam félags leg rétt indi, jaðar setning og
ofbeldi gagn vart hin segin fólki gerir það
að verkum að fólk leitar leiða til þess að
lifa lífinu á annan máta, oft með leynd.
Innan sam félaga sem ekki voru hönnuð
fyrir hin segin fólk blómstruðu sam bönd
og lítil sam félög hin segin fólks, í óþökk
meiri hluta sam félagsins. Sér stak lega
í stærri borgum heimsins mynd uðust
örugg rými fyrir fólk, svo sem kaffi hús,
barir og bað hús. Þessir staðir urðu
ekki til á nóinu heldur tóku á sig mynd
smátt og smátt þar til úr varð öruggt
rými. Orðið öruggt nota ég að sjálf-
sögðu frekar frjáls lega, því við erum
að tala um stað og stund þar sem
gríðar legar refsingar voru við því einu
að vera grunaður um sam kyn hneigð.
Innan þessara rýma og smá sam félaga
hinsegin fólks urðu þess vegna til kerfi
dulinna samskiptatákna og jafnvel
tungumál. Tungumál verður til úr af-
bökuðum orðum og slangri frá öðrum
hópum, fat naður, skart og hvers dags-
legir hlutir fá nýja merkingu og ákveðnir
staðir og stofnanir sem hafa vissan
tilgang fá nýtt vægi í daglegu lífi hin-
segin minni hlutans. Leyndin ein kennir
þessi tákn. Fyrir gagn kyn hneigðum,
sís meiri hlutanum eru vasa klútar bara
vasa klútar, slangur er bara einhver
óskiljan leg af skræming á tungu máli og
gufubaðið í Vesturbæjar laug er bara
slökunar staður fyrir átt ræða karla á
laugardags morgnum, þó svo að sá
staður hafi aðra merkingu fyrir ákveðinn
hóp innan hinsegin sam félagsins.
Söguleg tákn lifa enn
Sum þessara tákn kerfa eru vissu-
lega enn þekkt þótt þau séu minna
notuð en þau voru á seinni ára tugum
síðustu aldar. Orð úr leyni tungu málum
hinsegin fólks hafa ratað í dag legt
tal al mennings í formi slangurs, svo
sem „naff“, „camp“ og „fruit“ sem eiga
upp runa sinn í Polari. Merking þessara
orða er þó oft breytt þegar hún kemst
inn í orða forða meiri hluta samfélags-
ins. Uppruna leg notkun sumra tákna
hefur gleymst þótt þeim bregði enn
fyrir í tísku, list sköpun og popp kúltúr og
önnur eru horfin af sjónar sviðinu. Sem
dæmi vil ég nefna Elliott Page sem bar
græna rós í hnappa gatinu á rauða dreg-
linum um árið. Þetta var vísun í Oscar
Wilde sem gaf grænum nellikum nýja
merkingu meðal sam kyn hneigðra karla
þegar hann bað alla vini sína að bera
hana í brjóst vasanum á opnun Lady
Winder mere’s fan árið 1893. Í langan
tíma á eftir notuðu menn þetta tákn til
þess að bera kennsl hver á annan. Þó
svo að þetta hafi að miklu leyti fallið í
gleymsku yfir árin má enn sjá dæmi um
þetta í dag, þó aðallega sem látlausa
vísun í Oscar Wilde og hans baráttu.
Beltissylgjur eru annað dæmi um tákn
sem notað var í tilhuga lífi hin segin
fólks, til að mynda við „cruising“, og
spratt úr mótor hjóla menningunni og
fagur fræði hennar. Reglur þess tákns
sem hluti samskipta kerfis svipar til
annarra á þann hátt að það hefur með
stað setningu að gera. Notandi tákn-
sins færir þá beltis sylgjuna vinstra eða
hægra megin við miðju, eftir því hvort
við komandi er toppur eða botn. Að
sama skapi hafa kara bínur og lykla-
kippur lengi verið tákn sem tengt er
við hin segin fólk og þá sér staklega
konur. Þetta er vegna þess að lesbíur
hafa notað kara bínur sem lykla kippur,
hangandi í buxna lykkjunni, sem tákn
um að þær séu hin segin. Þetta tákn á
sér langa sögu en talið er að það komi
úr kreðsum mótor hjóla manna. Lesbíur
og tví kyn hneigðar konur notuðu táknið
með flóknari hætti í sam hengi cruising
og BDSM-menningar áður fyrr en í dag
virðist táknið hafa þann tilgang einan
að gera hinsegin konum kleift að bera
kennsl á aðrar lesbíur og auðvelda þeim
að bera kennsl á sig.
Enn þörf á leynitungumáli
Ótal mörg dæmi eru um samskipta-
tákn fortíðar og hægt er að sjá vísanir
í þau víða þegar maður veit af þeim.
Al mennt er senni lega ekki hægt að tala
um tákn kerfi í dag þótt það megi sjá
þau sem vísun í söguna í tísku eða í því
sem blætt hefur inn í dægur menningu.
Sannleikurinn er sá að þörfin fyrir
samskipta tákn hefur ekki horfið en hún
hefur breyst mikið. Inter netið breytti
svo miklu í lífi fólks, sér í lagi tilhuga-
lífinu. Pot á Facebook og vel valin tjákn
á Tinder og Grindr hafa senni lega tekið
við af vasa klútum eða grænu nellikunni.
Tjákn í formi ávaxta og græn metis gefa
Texti: Sveinn Snær Kristjánsson
Ljósmyndir: Heiðrún Fivelstad &
Sam Monsen, aðstoðarkvár
Fy
rir
sæ
ta
: J
oa
nn
a
P
aw
ło
w
sk
a