Heima er bezt - 02.01.2007, Blaðsíða 40

Júlíus Cæsar
Sagan er ákaflega misminnug á menn. Flestir gley-
mast raunar fljótlega eftir að ævinni lýkur og hjá
nokkrum lifa nöfnin og lítið meira. En svo eru
fáir útvaldir sem virðast alltaf lifa og stíga fram á spjöld-
um sögunnar í fullu fjöri, þótt þeir hafi hvílt í gröfínni um
aldir og jafnvel árþúsundir. Einn þessara eftirlætismanna
sögunnar er Júlíus Cæsar, þótt liðin séu meira en 2000 ár
frá því að hann gekk um á jörðinni. Hann hét fullu nafni
Gajus Júlíus Cæsar og var í heiminn borinn í Rómaborg árið
100 f. Kr. Hann var af fornri höfðingjaætt í borginni sem
rakti upphaf sitt til Júlusar, sonar Æneasar frá Tróju, sem
sagður var af guðaættum. Cæsar lifði á miklum umbrota- og
ófriðartímum í Rómaríki og gerði sér snemma ljóst að hið
foma stjómskipulag var komið að fótum fram og breytinga
væri þörf. Vann hann síðan ötullega að þeim umskiptum og
tók sér um síðir alræðisvöld í ríkinu. Þar með lagði hann
grunn að rómverska keisaradæminu sem reis eftir hans dag
og stóð síðan lengur en nokkuð annað stórveldi sögunnar.
Keisaramir í Róm notuðu nafn Cæsars sem embættisheiti
og af því var síðar dregið þýska orðið kaiser, sem og rússn-
eska orðið tsar, um æðstu stjórnendur viðkomandi landa.
Þá heitir júlímánuður í höfuóið á Júlíus Cæsar og hið júlí-
anska tímatal er við hann kennt.
Cæsar óx úr grasi í Róm og hlaut góða menntun. Snemma
fékk hann orð fyrir að vera lífsglaður í meira lagi, kvennabósi
mikill og eyðsluseggur. Sem fulltíða maður hlaut hann ýmis
embætti og rækti þau með sóma. Meðal annars var hann
kjörinn sem æðstiprestur hinna rómversku trúarbragða árið
63 f. Kr. Tveimur ámm síðar var hann skipaður sem land-
stjóri á Spáni. Er hann vildi halda til skattlands síns mein-
uðu lánadrottnar hans honum að hverfa úr landi, nema hann
greiddi fyrst skuldir sínar. Cæsar viðurkenndi þá að hann
ætti 25 milljónum minna en ekki neitt og fékk auðmanninn
Crassus til að hlaupa undir bagga og lána sér fyrir skuld-
unum. Síðan aflaði hann sér gnægð fjár á Spáni svo sem
venja var um þá sem hlutu landstjóraembætti.
Er hann sneri aftur heim til Rómaborgar tók hann að sækjast
eftir að verða kjörinn sem ræðismaður. En höfðingjastéttin
og öldungaráðið reyndu að koma í veg fyrir það, því að þeim
stóð ótti af honum þar sem hann fylgdi lýðsinnum að málum.
Um sama leyti var hershöfðinginn Pompeius að koma heim
úr mikilli sigurför til Asíulanda. Yfirstéttin óttaðist hann
líka og öldungaráðið neitaði að samþykkja þá skipun mála
sem hann hafði komið á í nálægum Austurlöndum. Þá var
það árið 60 f. Kr. sem Cæsar, Pompeius og auðmaðurinn
Crassus tóku höndum saman og gerðu með sér sáttmála
um að standa saman og styðja hvern annan við framgang
mála. Var sá félagsskapur nefndur þrístjórasambandið fyrra
og með tilkomu þess var sagt að snilligáfa, frægð og auður
hefðu náð að sameinast. Og svo öflugir voru þessir menn
í sameiningu að segja mátti að þeir hefðu öll völd í ríkinu
í hendi sér og gætu ráðið því sem þeir vildu.
í framhaldi af þess varð Cæsar ræðismaður árið 59 f.
Kr. Kom hann því þá til leiðar að ráðstafanir Pompeiusar
í austurvegi væru samþykktar og hrinti auk þess mörgum
öðrum þörfum málum í framkvæmd. Eitt með öðru sem
hann gerði var að gefa út dagblað, hið fyrsta í veraldarsög-
unni. Nefndist blaðið Acta diuma eða Daglegar gjörðir og
var í því sagt frá afgreiðslu mála í öldungaráðinu og öðmm
stjómarathöfnum.
Eftir ræðismannsárið gerðist Cæsar landstjóri í Gallíu
sunnan Alpafjalla og réð einnig yfír Miðjarðarhafsströnd
Gallíu, sem Rómverjar höfðu þá nýverið lagt undir sig.
Pompeius varð landstjóri á Spáni og Crassus fékk Sýrland
í sinn hlut. Auðmaðurinn hélt þegar austur til Asíu, þar sem
hann lenti í stríði við Partaríkið og var drepinn í orrastu.
Cæsar lenti líka í útistöðum við gallverska og germanska
þjóðflokka, sem heima áttu í námunda við yfirráðasvæði
hans. Varð úr því langvarandi ófriður sem nefndist Gallastr-
íðin og Cæsar skrifaði um allmargar bækur. Lyktaði þeim
átökum svo að Cæsar lagði undir allt það land þar sem nú
er Frakkland og Belgía og auk þess hlutar af Sviss, Hollandi
og Þýskalandi. Hann lét smíða brú yfir Rínarfljót og fór í
herleiðangra langt inn í löndin austan árinnar til að stöðva
ásókn Germana vestur á bóginn. Einnig sigldi hann með
skipaflota til Bretlands og náði nokkrum ítökum í sunn-
anverðu landinu.
Meðan Cæsar barðist í Gallíu og bætti löndum við Róma-
veldi sat Pompeius um kyrrt í Róm og hafðist lítið að. Þrí-
stjórasambandið rofnaði smám saman og Pompeius tók upp
samstarf við yfirstéttina í Róm og gerðist þá jafnframt and-
stæðingur Cæsars. Landstjóratími Cæsars í Gallíu fékkst
ekki framlengdur og rann endanlega út í árslok 50 f. Kr.
Hann vildi þá snúa heim og sækjast eftir ræðismannsemb-
ætti að nýju. Öldungaráðið gat ekki meinað honum það en
setti sem skilyrði að fyrst yrði hann að leysa upp her sinn.
Cæsar sagðist gjama skyldu gera það, ef Pompeius gerði
það sama með sinn her. En Pompeius neitaði því og naut
40 Heima er bezt