Árbók Tryggingarstofnunar ríkisins - 01.12.1939, Side 12

X
verði að misnota lögin, og hvernig koma megi i veg fyrir slíkt. Og hinir
tryggðu iæra líka á reynsiunni, að misnotkun trygginganna keinur þeim
sjálfum í koll, gerir þær dýrari, eða veldur því að draga verður úr
mikilsveröum fríðindum.
Þá verður reynslan einnig öruggasti dómarinn uin það þýðingarmikla
alriði, hvort betur eigi við á hverju einstöku sviði: tryggingafyrirkomu-
lagið eða opinber framfærsla og lieinn styrkur. En, eins og kunnugt
er, greinist opinber forsjá, þ. e. umönnun þjóðfélagsins fyrir lifi, heil-
brigði og efnalegri afkomu borgaranna í þessa tvo meginþætti, auk ráð-
slafana til vinnuverndar.
Hér á landi eru þýðingarmeslu lögin um opinbera framfærslu, auk
sjálfra framfærslulaganna, lögin um ríkisframtærslu sjúkra manna og
örkumla, sem standa í nánu sambandi við lögin um alþýðutryggingar.
Enda voru hvorttveggja þessi lög endurskoðuð og að verulegu leyti
endursamin um sama leyti og lögin um alþýðutryggingar voru selt. Það
er oft mjög mikið álitamál, hvort heppilegra sé: trygging eða opinber
framfærsla, t. d. eru ellilaun í ýmsuin löndum greidd algerlega al' þvi
opinbera, ríkisjóði og sveitarsjóðum eftir ákveðuum regiuin; í öðrum
löndum er aftur á móti tryggingafyrirkomulagið notað eins og hér.
Langmestur hluti íslenzku þjóðarinnar er eignalaus með öllu eða
því sem næst. A þetta fyrst og fremst við verkalýðsstéttina í þess orðs
venjulegu merkingu. Árið líl.'i? voru skattskyldar eignir þjóðarinnar
( þ. e. eignir hærri en 5000 kr.) taldar alls um 101 millj. kr., en greiðendur
eignaskatts voru aðeins 781<S eða tæp 7% þjóðarinnar. En 1998 hæztu
greiðendurnir eiga alls rúmar 82 millj. kr. M. ö. o. 1,7% af þjóðinni á
um 63% af öllum skattskyldum eignum hennar. Hjá öllu hinu eignalausa
fólki er bilið milli bjargálna og bjargarleysis örmjótt. Eina eignin, eina
verðmætið er starfsorkan. En ef hún bregst er allt í húfi: Dagleg afkoma
og framtið fyrirvinnu og ffflskyldu.
Starfsorkan gétur glatazt með ýmsum hætti, skemmri tíma eða
lengri. Slys, sjúkdómar, örorka, atvinnuleysi, elli; allt vofir þetta yfir
þeiin, sem eignalausir eru og lifa á handafla sínum i annara þjónustu.
ög svipað má segja um mikinn þorra þeirra, sem í orði kveðnu eiga
ráð starfstækja sinna og hafa atvinnurekstur með höndum, svo sem
megin þorra bænda, smáútgerðarmanna og iðnaðarmanna.
Slys og sjúkdómar geta ávallt að höndum horið, auk atvinnumissis
leiðir af þeim mikinn kostnað, sem enn þá örðugra verður að bera þegar
lekjurnar bregðast samtímis. Dauði og örorka á starfsaldri svifta
venjulega konu og börn fyrirvinnu. Atvinnuleysið gerir starfsorkuna
verðlausa fyrir verkamanninn, sem hvergi getur selt vinnu sína og ekki
á eða hefir umráð starfstækja sinna. Og ellin sækir alla heim, sem
hennar bíða.
Þessi stöðuga óvissa, áhyggjur og kvíði í stutlu máli, öryggisteysið,
cr næg ástæða til að spilla ánægju og lífsgleði jafnvel þeirra stunda,
þegar vel eða sæmilega gengur.