Heimili og skóli - 01.08.1961, Side 22

66
HEIMILI OG SKÓLl
barnið þroskast, en grundvöllinn á að
leggja snerama.
Við vitum öll, að ungbarnið öðlast
snemma þroska til að tjá þakklæti sitt
— það er að segja gleði og ánægju með
eitthvað, sem fyrir það er gert. Legar
það er svangt og fær mat, getur það
látið í ljós ánægju sína, þegar móðirin
hefur gert það hreint og þurrt, og þeg-
ar móðirin hagræðir því og sýnir því
ástúð, þakkar það alltaf á sinn hátt.
Mun ekki þreytt og taugaveikluð móð-
ir oft syndga gegn barninu á þessu
þroskastigi þess? Ef hún f ítur til dæm-
is á allar þessar þarfir barnsins sem
eins konar byrði eða hálfgerða plágu
(og það er ekki svo undarlegt) og ef
þessi afstaða hennar til barnsins birt-
ist að meira eða minna leyti í allri
hennar framkomu við það, t. d. á með-
an hún lætur barnið sjúga eða drekka
úr pela, eða sýslar við það á einhvern
hátt, þá er hún að deyða það fræ f
sálu þess, sem þakklætiskenndin átti
að vaxa upp af.
Litla barnið getur sýnt gleði — það
er að segja þakklæti, en það getur einn-
ig 'látið í Ijós óánægju — vanþakklæti.
Á þessu aldursskeiði geta foreldrar
fyrirgefið slíkt. En þegar barnið stækk-
ar verður viðhorf okkar til vanþakk-
lætis barnsins annað. Við skulum vera
hreinskilin við okkur sjálf. Allt of
snemma og allt of oft gengur það
þannig til, að við krefjumst þakklætis,
hvort sem gjöfin er kærkomin, ekki
kærkomin, eða jafnvel óvelkomin.
Það kemur alltaf illa við okkur, þeg-
ar barnið hættir að sýna okkur þakk-
læti, eða jafnvel lætur í ljós óánægju
með einhverja gjöf. Hér verðum við
að fara að með gát, svo að við verðum
á engan hátt til þess að setja stein í
götu hinnar hreinu þakklætistilfinn-
ingar, en kalla kannski fram í stað
hennar eins konar gerviþakklæti. Við
verðum að hafa í huga, að óskir okk-
ar um ósvikið þakklæti fela í sér þá
hættu, að barnið taki að sýna van-
þakklæti. Við verðum að gera okkur
það ljóst, að það krefst mikils þroska
að þakka af heilum hug gjöf, sem
barnið er ekkert sérlega hrifið af. Það
krefst þess, að barnið skilji hugarfar
gefandans, sem diggur á bak við gjöf-
ina.
En við getum einnig gert heilmikið
jákvætt í þessum efnum. Hér veltur
mjög á andrúmsloftinu, sem ríkir á
heimilinu. Hvernig er þessu háttað
með pabba og mömmu, þegar þau
gefa hvort öðru gjafir, í hvaða formi
sem þær eru nú? Kunnum við alltaf
að gefa með gleði og þiggja með gleði?
Og hvernig tökum við því, þegar barn-
ið kemur til okkar með sínar litlu gjaf-
ir, hvort sem það eru hlutir eða ein-
hver smáþjónusta? Munum við alltaf
eftir að þakka þessar smágjafir af heil-
um hug? Munum við alltaf eftir því,
að gott fordæmi er alltaf ein hin ágæt-
asta uppeldisaðferð, sem til er?
Og með tilliti til hefðbundinna
kurteisisvenja svo sem að segja þökk,
þakka fyrir matinn, rétta höndina,
ihnegja sig o. s. frv. mætti spyrja, hvort
við iðkuðum þessar venjur, sem við
ætlumst til að bömin okkar kunni.
Eg geri ekki lítið úr ytri kurteisis-
venjum. Hinar hefðbundnu, ytri kurt-
eisisvenjur hafa sínu hutverki að
gegna í menningarsamfélagi voru. Eg
vil aðeins halda því fram, að venjurn-
ar megi aldrei vera hið raunverulega.