Heimili og skóli - 01.08.1961, Qupperneq 9

HEIMILI OG SKÓLI
53
anna og í öðrum námsgreinum gagns-
laust. Skal ég £ara um þetta nokkrum
orðum.
Prófkerfi og einkunnagjöf er óað-
skiljanlegur þáttur 'viðkomandi skóla-
kerfis og kennsluhátta. Breyting á öðr-
um þættinum hlýtur að leiða til breyt-
inga á hinum. Núverandi prófkerfi er
t. d. nátengt þeirri aðalreglu í íslenzk-
um barnaskólum að raða í bekki eftir
getu, þ. e. eftir lestrarkunnáttu fyrstu
skólaárin. Að minni hyggju er svo
prófkerfið og röðunin í bekki tengd
aðalkennsluaðferðinni, þ. e. kennslu
bekkjarins sem heildar, en ekki beitt
að ráði öðrum kennsuaðferðum, svo
sem starfrænni kennslu í smáhópum
og einstaklingskennslu. Hér bindur
lrvað annað. Því er það, að þótt ég sé
fylgjandi því, að dregið sé úr notkun
prófa í barnaskólum hér, þá tel ég
hyggilegt að fara hægt í sakirnar og
þreifa sig áfram. í kennslu og uppeldi
er það sjaldnast aðferðin eða formið
sjálft, sem mestu skiptir, heldur
grundvöllurinn, skilningurinn á verk-
efninu og markmiði þess. Óundirbún-
ar stökkbreytingar, sem í sjálfu sér
kunna að horfa til bóta, geta því orðið
til il-ls eins, að jninnsta kosti um stund-
arsakir. En hversvegna tel ég þá prófin
ofnotuð og hvaða ókostir fylgja þeirri
ofnotkun?
Hér skal ekki farið út í vangaveltur
um réttmæti prófa yfirleitt, áhrif
þeirra á þróun persónuleikans né hlut-
verk þeirra í uppeldi. Aðeins bent á
fáein hagnýt atriði.
Ég held, að próf í skólum séu nauð-
synleg, að minnsta kosti nema mikil
breyting verði á viðhorfi foreldra og
kennara til málsins frá því sem nú er.
Ákveðnar lágmarkskröfur verður að
gera til hæfni og þekkingar nemenda,
sem stefna að ákveðnu starfi. Sama
gildir um almenna menntun í fram-
haldsskólum.
En máið horfir öðru vísi við í barna-
skóla, þar sem allir eiga að nema, hver
eftir sinni getu. Þar er markmiðið
ekki nein ákveðin hæfni að loknu
námi, er veiti réttindi til starfs. (Að
vísu stendur í fræðslulögum, að börn
nái ekki barnaprófi nema fá ákveðna
einkunn í ísl. og reikningi, en slíkt er
í rauninni mjög hæpið, þar eð barnið
er fræðsluskylt). Gagnrýni mín á hin
síendurteknu próf og óeðlilega ná-
kvæmu einkunnagjöf í barnaskóla er
í aðalatriðum á þessa leið:
Það skiptir nemandann tiltölulega
litlu máli, hversu hratt honum sækist
námið í barnaskóla fyrsta og annað
árið, aðalatriðið er frammistaða hans,
kunnátta og hæfni við lok barnaskóla-
stigsins, hvort heldur er miðað við
lífið sjálft eða áframhaldandi nám. Ég
get ekki séð, að það myndi skipta mig
neinu máli, þótt ég fengi einn í lestri
við lok 7 ára bekkjar, ef ég væri flug-
læs við lok 9 ára bekkjar. Ég get ekki
heldur séð, að það skipti máli, hvort
ég fæ 4.0 í reikningi við lok 9 ára
bekkjar, ef ég hef náð góðri leikni
í faginu við lok 12 ára bekkjar. Nú
er vitað mál, að mikið kapp er lagt á
það af foreldrum og mörgum kenn-
ttrum, að barnið fái sem hæstar ein-
kunnir í þessum greinum strax á þrem
fyrstu skólaárunum. Ástæðan til þessa
kapps er auðvitað einkum sú, að for-
eldrar og kennarar telja það sönnun
fyrir hæfni og getu barnsins við fram-
haldsnám síðar. Önnur ástæða er sá