Læknaneminn - 01.04.1957, Qupperneq 10

10
LÆKNA. NEMINN
Æíingaritgerð í lyflæknisfræði:
MIL TÍSS TÆKK UN
(Spleuomegalia).
Skilgreining: Miltað er talið
stækkað (þ. e. kliniskt), er það
nær niður fyrir vinstri rifjaboga
(arcus costarum sin.), en þegar
svo er komið, er miltað orðið 3svar
sinnum stærra en það er vanalega.
Áður en lengra er haldið, skal
gerð stutt grein fyrir stærð, legu
og störfum miltans. Stærðin getur
verið nokkuð mismunandi. Setja
sumri neðri mörkin við 50 g og
þau efri við 300 g sem eðlilega
þyngd miltans (S. Wright). En
venjuleg þyngd miltans (hjá full-
orðnu fólki) mun þó vera 150—
200 g.
Miltað liggur efst í kviðarholinu
upp við þindina, vinstra megin við
col. vertebralis, á milli 9.—11. rifs.
Lengdarás miltans fylgir stefnu
10. rifs v. m. Lengd miltans er
um 12 cm, breiddin 7 cm og þykkt-
in 3 cm.
Líffæri þau, er liggja að miltanu
eru: magi, v. nýra, briskirtill og
fistill (flexura lienalis coli).
Um gerð miltans er þetta helzt:
Utan um það er bandvefshjúpur
(capsula fibrosis lienis), sem geng-
ur með greinum a. lienalis inn í
miltað. Frá þessum slíðrum og
hjúpnum sjálfum ganga ótal marg-
ir fínir bandvefsstrengir (trabe-
culae) um miltað þvert og endi-
er talið einna vænlegast, eins og
nú standa sakir, til árangurs í við-
leitninni að verjast tannskemmd-
um, og sennilegt, að á næstu ár-
um eða áratugum verði veruleg
not þessa.
langt og mynda eins konar grind,
sem ,,pulpan“ er í, þ. e. pulpa ru-
bra. A. lienalis, sem við hilus lienis
skiptist í 6 eða fleiri greinar, deil-
ist fljótlega í smáar ,,arteriur“,
sem ganga með trabeculae. Síðan
ganga fínar greinar frá trabe-
culae inn í pulpa rubra, hjúpaðar
lymfuvef, er brátt gerist fyrir-
ferðarmeiri og myndar smá lymfu-
hnúta, corpuscula malphigii, og
nefnast þá aa. centralis. Aa. cent-
ralis greinast, er þær koma út
úr hnútunum, í aa. penicilli. Um
framhaldið eru menn svo ekki á
einu máli. Sumir segja Gray’s
anatomy), að aa. penicilli opnist
beint út í pulpa rubra, en aðrir
segja (M. N. Richter), að alls ekki
sé vitað með hvaða hætti arteriu-
greinar tengjast venugreinum, og
í þriðja lagi er sú kenning (Kin-
sely, M. Kenzie), að þær gangi
yfir í „capillerur", er opnist inn
í ,,sinusana“. „Sinusarnir", sem
mynda upphaf venukerfisins í
miltanu, hafa þá sérstöðu, að „en-
dothel“-frumurnar,er mynda veggi
þeirra, hafa „phagocyterandi"
hæfileika, þ. e. mynda hluta af
,,reticulo-endothelial“ kerfinu. Ut-
an um „sinusana" eru svo „reti-
culumfibrur". Deilur hafa staðið
um það, hvort blóðkorn kæmust
í gegnum veggi „sinusanna" eða
ekki. Samkv. rannsóknum Kinse-
ly’s geta þær það ekki. En Mac-
Kenzie, sem notaði sömu rann-
sóknaraðferð, komst að þeirri nið-
urstöðu, að blóðkornin kæmust
auðveldlega í gegnum veggi sinus-
anna.