Læknaneminn - 01.04.1957, Page 13

LÆKNANEMINN
13
loidea (hæmatopoiesis) verður í
miltanu. Miltað getur orðið geysi-
stórt (náð niður í pelvis).
4) Erythroblastosis foetalis. Þáer
miltað stækkað bæði vegna hæmo-
poiesis og aukinnar eyðileggingar
á rauðum blk.
5) Lymphogranulomatosis malig-
na (Hodgkin’s sjúkd.) hefur oft
í för með sér miJtisstækkun strax
í upphafi sjúkdómsins og oftast
er á líður. Fyrst í stað stafar
stækkun af fjölgun og aukningu
á „reticulo endothelial" frumum og
lymphuvef. Síðar í sjúkd. kemur
sívaxandi fibrosis.
6) Reticulosis (eða reticulo-endo-
theliosis) er hypertrophia eða hy-
perplasia á frumum retictilo-endo-
thelial-kerfisins af óþekktum or-
sökum (M. N. Richter). Veldur
talsverðri miltisstækkun.
IV. Miltisstækkun samfara blóð-
kornafæð (cytopenia).
1) Anæmiae.
a. Icterus hæmolyticus congenit-
us er alltaf samfara nokkurri
miltisstækkun (500 g) — sem
þó er breytilegt eftir því, hvað
sjúkd. er í vondum eða góðum
,,fasa“ — vegna þess að ,,sinus.
arnir“ eru úttroðnir af rauðum
blk. (sbr. kenningu Kinsely’s)
eða pulna rnbra er úttroðin af
þeim (sbr. Mac-Kenzie). Miltað
starfar hér sem sagt sem bJóð-
gevmir (reservoir), sem það
gerir veniul. ekkj hiá mönnum.
Hæmopoiesis á sér líka stund-
um stað í miltanu við þennan
siúkd.
b. Anæmia hæmolytica acquisita
veldur einnig miltisstækkun
vegna aukins blóðmagns í milt-
anu.
c. Sigðfrumu anæmia veldur oft
miltisstækkun hjá ungu fóllti
með þennan sjúkdóm.
d. Miðjarðarhafs-anæmia veldur
talsverðri stækkun á milta.
2) Leukopenia.
a. Neutropenia (vegna hypersple-
nismus). Stækkun er ekki mikil
og ekki alltaf til staðar.
3) Thrombocytopenia.
a. Thrombocytopenia essentialis
veldur smávegis stækkun, milt-
að finnst sjaldan meira en 2
—3 cm undir rifjaboga.
4) Pancytopenia (v. hypersplen-
ismus). Mergurinn er hyperplast-
iskur, en vegna áhrifa frá miltanu
(humoral?) komastblóðkorninekki
út í blóðrásina. Við þetta ástand
er miltað yfirleitt töluvert stækk-
að, en getur verið nánast eðlilegt
að stærð.
V. Tumores.
a. ,,Primær“ æxli í milta eru ákaf-
íega fágæt, helzt hæmangioma
og lymphangioma. Ef líta ber
á leucemia sem illkynja „æxli“,
verða þær algengustu illkynja
æxli þar. Einnig er talað um
hnattfrumu (bæði stórar og
litlar) sarcoma.
b. ,,Sekunder“ æxli í milta eru allt
í allt sjaldgæf. Að meðaltali
munu illkynja æxli mynda út-
sæði (metastases) í milta í 4%
tilfella (Anderson). Útsæðið
getur borizt til miltans ýmist
blóðleiðina, með lymfubrautum,
eða með beinum innvexti (sjald-
gæft) frá pancreas. Útsæði
mynda venjulega ekki stóra
hnúta í milta og þar af leiðandi
ekki um mikla stækkun af þeim
orsökum að ræða.