Læknaneminn - 01.03.1974, Side 33

þáttr ór
SAIJÖSKIMIJ III\> I
Meiri
Svo er sagt, að á suðurvegi hafi til forna legið bær
sa eður böfuðból, er nefndist í Deild. Svo herma
sagnir, að fyrrum hafi bær sá nefnst Ráðdeild, en
nafn það af lagst fyrir siðasakir ok er saga vor ger-
!st var Ráð af Deild farið. Sem fyrr greinir þótti
Deild mikit höfuðból í þeirri sveit, ok sótti þangað
a ari hverju mý mikit af húskörlum, sem þó voru
þar ei betur haldnir en þý nokkur ok vanræktir í
hvívetna. Eitt var þar ok er furðulegt má þykja, at
a ári hverju voru margir húskarla skornir, sem fén-
aður, en aðrir settir á ok skyldu þeir hafðir til starfa.
!'ótt ætíð væri vant vinnufólk til heimilisstarfa, svo
til vandræða horfði voru aldrei settir á nógu margir
húskarlar til að sinna störfum, ok at mörgu öðru
þókti búskapur þessi undarlegur.
Þótt bú væri stórt á Deild var húsakostur eigi með
venjulegum hætti, fremur en annað. Úthýsi voru
mörg ok gengu húskarlar þar til starfa, en aðalhús
fannst hvergi þótt grannt væri leitað. Smiðja mikil
Var þó á bænum ok voru þar gerð axarsköft stærri
°k meiri en gerð voru á öðrum búum.
A bæ þessum gekk í ljósum logum afturganga sú
eður uppvakningur af latverskum manni, er Númer-
us Klásus hét. Vofa þessi var hvimleið mjök ok svo
utognuð, að eigi gátu hinir beztu menn henni fyrir-
komið, en fáir vissu hver vakið hafði upp draug
þennan, nefndu menn þar til Seiðmund hinn snara,
er mestur hreppstjóri vildi vera í sveit þeirri. Upp-
vakningurinn (NK) ásótti einkum hina yngri hús-
karla er úthýstir voru í stað þeim er Votmúli nefnd-
ist.
[þróttamenn miklir voru þeir Deildarmenn, svo
af bar. Mest iðkuðu þeir gönuhlaup ok frumhlaup,
en einnig uppstökk ok hliðarstökk.
Er sögur hefjast er á Deild bóndi ok goðorðs-
vnaður Júhann Axarhöggur. Af öðrum heimilis-
ftiönnum má nefna reiknimeistara tvo, þá Skammkel
ok Óleyf er annast alla búreikninga. Snilli þeirra er
slík, að greindustu menn fá ekki skilið reikning
þeirra ok töfrastafi stóra. Einn er sá heimilismaður,
er flestum stendur stuggur af ok er sá Annes ór Af-
dal. Fer hann mjök einförum ok er ei við alþýðu-
skap. Víkingur er hann mikill, kominn úr Westur-
vegi ok er svo sagt, að hann geti fleiri menn vegið á
einum vetri en skipshöfn stór á 10 árum. Aðrir heim-
ilismenn þykja atkvæðaminni ok sumir hlédrægir
mjök svo þeir sækja ei mannamót ok koma ei fyrir
manna sjónir utan einu sinni veturlangt. Allir heim-
ilismenn skipa sér í flokka hver á móti öðrum ok
hafa líka háttu ok Einherjar, berjast daglangt en er
kveldar sitja þeir við langelda með gleði mikilli ok
skara eld að kökum sínum ok þykir þat skemmtan
góð.
Fæði er mikit á bænum, en þykir ei allt að sama
skapi gott. Matreiðslumenn eru ok misjafnir mjök
at hæfileikum ok þykja sumir gjöra matinn tormelt-
ari en áður var ok þólti þó nóg fyrir. Þá er ok þess
að gæta, að mismiklir matmenn eru húskarlar ok
þykja margir lystarlitlir ok léttir á fóðrum.
Svo bar við dag einn að Seiðmundr snari ok Ann-
es ór Afdal voru á gangi við ár þær, er Fyrstár
nefndust. Var Seiðmundr í skapi all illu, þar eð
Númerus fóstri hans var við heilsu all slæma, ok
eigi var skap Annesar betra en vanda bar til. Við
Fyrstár sáu þeir hóp manna ok leist þar gott til
víga. Sóttu þeir að mönnum þeim með atgeirum sín-
um, ok voru tveir einir gegn stóru hundraði manna.
Varð atgangur snarpur ok harður ok felldu þeir þar
á skammri stund meir en fimm tigi manna ok þótti
mönnum, sem aldrei fyrr hefði slíkt afrek unnið
verið af Deildarmönnum, en þess var þó gætt að
mótherjar þeirra væru vopnlausir. Þeir, sem úr orr-
ustu komust leituðu til lögspakra manna um hefndir,
en svo var kunnáttu þeirra félaga mikil, að þeir
LÆKNANEMINN
23